Jaarboek Letterkundig Museum 3

[p. 191]

6 E. du Perron aan J. Greshoff, 3 juli 1937 (fragment)

Onderstaand fragment van een brief door E. du Perron (1899-1940) aan J. Greshoff (1888-1971) vormt het laatste gedeelte van brief 3223, opgenomen in deel 7 van Du Perrons Brieven (Amsterdam 1981); dit gedeelte van de brief is niet opgenomen in deze editie. Het wordt hier conform de presentatie en de nummering van genoemde editie afgedrukt.

De brief werd samen met zes brieven, een briefkaart en een prentbriefkaart uit de periode 11 maart 1937-8 november 1938 via J.H.W. Veenstra, één van de bezorgers van Du Perrons Brieven, in oktober 1975 aan het museum geschonken. Deze collectie brieven, die alle gericht waren aan Greshoff, was afkomstig uit de nalatenschap van Menno ter Braak en was door diens weduwe A. ter Braak-Faber aan de redactie van Du Perrons Brieven afgestaan.

In de editie van Du Perrons Brieven luidt noot 2 bij brief 3223 abusievelijk: ‘Vervolg van de brief ontbreekt.’ Het in de editie niet opgenomen laatste deel van brief 3223 bevindt zich op de achterzijde van het vel luchtpostpapier waarop Du Perron deze brief van 3 juli 1937 heeft geschreven. Zeer waarschijnlijk heeft de redactie van Du Perrons Brieven zowel bij het afschrijven als bij het collationeren gebruik gemaakt van een kopie van het origineel en heeft ze niet de oorspronkelijke bron geraadpleegd. De overige brieven, briefkaart en prentbriefkaart aan Greshoff, die deel uitmaakten van de collectie uit de nalatenschap van Ter Braak, zijn wel in zijn geheel opgenomen in de editie, t.w. de brieven met nummers 3134, 3161, 3163, 3222, 3226, 3410, 3421 en 3559.

3223. Aan J. Greshoff: Tjitjoeroeg, 3 juli 1937 (vervolg)

raad'-campagne tegen jou te staken. Dit is natuurlijk verdomd nobel van Menno, maar ik geloof dat hij ze ziet vliegen. Intusschen, er is dus niet alleen van verraad sprake, - de aanhalingsteekens kunnen gerust weg, bij zooveel onbegrip (ik dacht dat ik duidelijk genoeg geschreven

[p. 192]

heb, maar aan jou misschien duidelijker dan aan Menno, wat ik met dit verraad bedoel), - maar zelfs van een campagne. Ja, tegen jou, beste Jan! Een grooter patser dan ik heb je onder je vrienden niet gehad.
Ik schrijf dit noodige antwoord nogmaals aan jou, en niet aan Menno, omdat jij blijkens jouw opinie in de Vad.-kulzaak, werkelijk zijn tweelingsziel bent, en omdat ik het, in de huidige situatie, tegenover hèm, alleen over me kan verkrijgen om de zaak bij het ‘opschorten’ te laten. Eén ding spijt me nu alleen niet meer: deze 2 nieuwe brieven van jullie bewijzen dat mijn brief van gisteren, aan jou, maar ook voor Menno ‘toegankelijk’, absoluut niet noodeloos werd geschreven.
Beste Jan, ik geloof dat ik met onverminderde vriendschap aan jullie zal denken; zelfs als ik me met jullie ‘brouilleeren’ zou, zou dat niet opeens alle oude liefde kunnen blusschen. Maar het lijkt mij wel duidelijk dat de schrijverij niet meer samengaat. Ik beschouw me dus, tot nader order, niet langer medewerker van g.n. ook; dit lijkt mij de beste manier om het maximum vriendschap verder mogelijk te maken. Als ik je zeg dat ik, in de gegeven situatie alweer, dus niet over Saks zal schrijven, beteekent dat van mijn kant een opoffering terwille van jou, en dus van de vriendschap.
Dat je eindelijk over die ‘verloren mémoires’ schreef, is me een pak van het hart. Ik waande me hierin ook al een verrader - tegenover den auteur - en al was het voor de 2e maal onbewust en ondanks de beste bedoelingen. Jammer dat je ze niet las intusschen, maar enfin, hier zal ook wel geen vervolg van komen. Geloof me hartelijk, ondanks mijn campagne-gemeenheden, je
E.

Indertijd, toen ik in Bretagne was, kreeg ik verscheidene ‘geladen’ brieven van jou over Menno, inzake zijn niet-overgaan v. Forum naar g.n. Ik heb hem toen ook verdedigd; ik heb begrepen dat er een ‘misverstand’ of hoe je zooiets noemt, tusschen jullie was, en dat je misschien te ‘boos’ op hem was. Aan een campagne heb ik geen seconde gedacht.

Op het moment dat Du Perron zijn brief van 3 juli aan Greshoff schreef was hij zowel met hem als met Ter Braak in een conflict verwikkeld.

Met Ter Braak was dat over de zgn. perskaart affaire. Om reductie bij de spoorwegen in Indië te kunnen verkrijgen hadden Du Perron en zijn vrouw Elisabeth de Roos een bewijs nodig dat zij beiden als medewerker aan een dagblad verbonden waren. Du Perron, die medewerker van Het Vaderland was, verzocht Ter Braak dit bewijs aan C.M. Schilt, de hoofdredacteur van Het Vaderland, te vragen. Ter Braak wilde dit verzoek niet aan Schilt over-

[p. 193]

brengen. Du Perron, die meende dat Schilt negatief op zijn verzoek beslist had, was inmiddels al zo verbolgen geraakt dat hij zijn medewerkerschap aan Het Vaderland opzegde; Ter Braak schortte op zijn beurt ‘zonder eenig gevoel van verbittering’ de correspondentie met Du Perron op, omdat hij niet langer tegen de ultimatieve toon in Du Perrons brieven was opgewassen. De affaire zou zich nog maanden in de correspondentie van Du Perron voortslepen. (Menno ter Braak/E. du Perron, Briefwisseling 1930-1940, dl. 4, resp. p. 150 en p. 152-153.)

Greshoff had Du Perrons toorn opgewekt door J. Saks (pseud. van P. Wiedijk) in de gelegenheid te stellen een reeks artikelen over Multatuli te publiceren in het door Greshoff geredigeerde Groot Nederland. Die van april tot en met juni 1937 in Groot Nederland geplaatste artikelen gaven in de ogen van Du Perron blijk van een vijandige houding ten opzichte van Multatuli. Ook deze kwestie nam Du Perron zeer hoog op en ook op deze affaire zou hij in zijn brieven aan Greshoff en Ter Braak nog maanden lang terug komen.

Op 15 april 1937 (3161) had Du Perron aan Greshoff laten weten hem een hoofdstuk uit de memoires van E.F.E. Douwes Dekker te zullen sturen. Hij stelde hem voor dit stuk te plaatsen bij zijn ‘Multatuli's naleven’ dat in augustus in Groot Nederland zou verschijnen. Du Perron meende aanvankelijk ten onrechte dat Douwes Dekkers bijdrage was zoek geraakt. Dat was niet het geval, maar uiteindelijk is ze niet in Groot Nederland gepubliceerd.

Salma Chen