Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1971-1972

[p. 30]

[Een eluijt van Hans Snapop]

⁺Item hier begint Een Cluijt van Hans Snapop
De personages sijn dese:

Ian Lamsoijr, een lantman

Griet Snatertans, sijn wijff

Truij Belhorens, haer buerwyf

Hans Snapop, een leechganger

De Schoonne Waerdin, een lichte vrouwe

Jan Lampsooijr spreekt eerst:

 

Ick heb vanden daege seer wel gevaeren,¹

 

Daer ick den goeden burger aff moet dancken:

 

Men behoort altijt tgoet niet te spaeren.³

 

Ick heb vanden daege seer wel gevaeren,

5

Ick sou oock eens wel willen mijn oochsgens verclaeren⁵

 

En settender eens op een stuijver oft twee blancken.⁶

 

Ick heb vanden daege seer wel gevaeren,

 

Daer ick den goeden burger aff moet dancken:

 

Want ick creech daer so veel gelts by gans plancken,⁹

10

Van mijn garste, ick wilder te vrolijcken om sijn

 

En drincken oock goet bier, maer liever wijn,

 

Want die compt mij selden voor mijn deur.

 

Laet ick oock eens houden den stemans sleur,¹³

 

Achter oft veur // tmoet toch eens wesen.

15

Nu tis algenoech gepraet van desen,

 

Want Hans Snappops woorden comen mijn altijt inden zin,

 

Dat is om eens te gaen omde schoone waerdin,

 

En eens een ander haer besoecken.¹⁸

 

Daer toe so wil ick mij gaen vercloecken,

20

Want die altijt bij een wijff blijft, die is mal.

 

Tot onsent sijn veel gecken en men vintse overal,²¹

 

Want een ongeval // is oock haest geschiet.

Personages. Ian Lamsoijr. Lamsoor komt als schimpnaam voor, en als ben. voor versch. planten, o.a. voor de Brave Hendrik of Algoede Ganzevoet; hier wsch. op te vatten als aanduiding van een wat sukkelachtig persoon. - Truij Belhorens. Belhoren betekent kinkhoren; de naam doelt, evenals Snatertans, op een druk pratende vrouw.

+ 73 v^o

1 vs. 1-8 rondeel, als gebruikelijke opening van het stuk.

3 spaeren spaarzaam zijn met -.

5 verclaeren eig. helder maken; de uitdr. bet. zoveel als: het ervan nemen, vrolijk zijn.

6 settender op eraan uit uitgeven; - twee blancken anderhalve stuiver; vaak genoemd als een gering bedrag.

9 bij gans plancken bastaardvloek, ook van elders bekend (W.N.T., XII, 1, 2257); mogelijk wordt op het kruishout gedoeld.

13 stemans sleur manier van leven van de stadslui.

18 een ander haer een andere vrouw (dan mijn eigene).

21 gecken t.w. zoals in het vorige vers bedoeld.

[p. 31]

 

Dit en weet immers Griet // Snatertans mijn wijff niet,

 

Noch onse buerwijff, die quade furij Belhoren.

25

Ick en acht haer kijven niet, ick segh te vooren,

 

Want ick heb wadt vreemts toch inden cop.

 

Had ick toch nu de geest [van] Hans Snapop,

 

Ick waer mijn saecken dan heel vroet.²⁸

 

Ick wil tot die waerdin vraegen, dats goet,

30

So en blijff ick voor haer niet confuijs,

 

Want Hans Snapop isser wel halff weert ten huijs.³¹

 

Mij dunckt ick sie het huijs schier;³²

 

Ick moet vraegen oft sij niet en heeft goet delffs bier,

 

⁺Want dat is int aencomen een goet begin.

35

Wistent mijn wijff, sij worde so quaet als een spin,

 

En Truij Belhorens soude dan oock wel blaecken,

 

Maer vrinden, ick woud datse alle beyde 7 voeten onder aerde staecken.

 

Want sij en connen niet veel goets vertellen.

 

Daer en geschiet niet op der aerden oft inder hellen,

40

Sij en wetent altsaemen, wadt baetet geswegen.⁴⁰

 

Nu nu, tsal haest met myn sijn te degen;⁴¹

 

Ick moet hier cloppen met coellen sinnen,

 

Dat voorgenomen is moetmen eens beginnen.

 

Holla, hou! holla, hou!

De schoone waerdin

45

Wel, wadt cloppen is dat? ick word schier schou.⁴⁵

 

Ba vrient, dat is al eenen harden clop.

Jan Lampsoijr

 

Weerdinne, woont hier niet eenen Hans Snapop?

 

Dat is den man die ick loop soecken.

Weerdin

 

Hans Snapop, die is hier somtijts wel inde hoecken,⁴⁹

50

Maer sijn woonplaets en is niet hier.

Jan Lamps.

 

Wel weerdinne, tapt ons eens een canne delffs bier;

 

Al sittende sal ick hem verwachten.

Weerdin

 

Wel vrient, ick salt doen, maer meendij te vernachten?

 

Het valt laet, ick wil u waerschouwen.⁵⁴

Jan Lamps.

55

Jae ick, weerdin, ick had geeren verandering van vrouwen,

28 waer ... vroet wist wel hoe ik het aan moest vatten.

31 isser ... ten huijs is er zo goed thuis, zo vaak, dat hij half als de waard kan gelden.

32 ick het hs. heeft het (dittografie).

+ 74 r^o

40 altsaemen alles dienaangaende; - wadt baetet geswegen dat mag wel gezegd worden.

41 te degen in orde.

45 schou schuw, bang.

49 inde hoecken in de buurt, hieromtrent.

54 Het valt laet het wordt al laat.

[p. 32]

 

En mij is geseijt dat hier is goet gerieff.

Weerdin

 

Wel vrint, ick wil wel sijn u lieff,

 

So ghij mij daer toe goet genoch kent.

Jan Lamp.

 

Die u versmaet die en heeft geen schoon vrouw gement,⁵⁹

60

Dat segh ick, en ick wilt doen blijcken.

Hier compt Hans Snapop al singhende ontrent de schoone weerdin haer huijs ende singt

 

Ick ginck noch gister avent⁶¹

 

So heijmelijck eenen ganck

 

Al voor mijn lieffkens deure,

 

Die icker geslooten vant.

65

Ick clopte so lieffelijck aenden rinck,

 

Staet op en laet mij inne,

 

Staet op en laet mij inne.

Weerdin

 

Daer compt die vent al weer inden podt kijcken,⁶⁸

 

Ick ducht hij sal ons vreucht verstooren.

Jan Lamp.

70

Segt mij weerdinneken, wie singt daer soo?

Weerdin

 

Maer tis Hans Snapop, hij en is niet bloo,

 

Hij derff wel comen daer wadt is teten.

Jan Lamp.

 

Laet hem vrij comen, hij en wordt hier niet gesmeten;⁷³

 

Hem socht ick, tis den rechten man.

Hans Snapop spreeckt tegen hem selven

75

Nu sou ick wel maecken een volle kan // wan,⁷⁵

 

Dat seg ick bij sin Jan // want ick heb dorst schier,

 

Ick en gaeff niet een penninck die voor mij dronck een halff bier,

 

Dus wil ick gaen drincken met kannen met stoopen,

 

En wil al mijn best naer die schoone weerdin loopen

80

En kijcken offter geen pollen en sijn.⁸⁰

 

Daer crijch ick ten minsten bier, ick sou hoopen wijn,

 

Dus wil ick gaen singen met vrolijcheijt;

59 gement bij de hand gehad (?). Of op te vatten als verkorte vorm van gem eend?

61 vg. Ick ginck enz. Antw. Liedb. n^o XCIV, ‘Een nyeu liedeken’ (Velekoop & Wagenaar-Nolthenius [1972] I, blz. 106; II, blz. 200); Van Duyse n^o 278.

68 inden podt kijcken als ongenode gast toekijken; vgl. nog thans pottekijker.

73 gesmeten geslagen

75 wan leeg.

80 pollen vrijers.

[p. 33]

 

Tis misselijck wye mij tgelach verbreijt.⁸³

(hier compt hij al singende dichtbij thuijs)

 

Die mij te drincken gaeve,⁸⁴

85

Ick song hem een niew liet

 

Al van mijn vrou van Lutsenborge,

 

Hoe sij haer lantsheere verriet.

Jan Lamsoijr seijt tot de weerdin

 

Eij weerdin, laet hem binnen comen,

 

Tis een man sonder verdriet

90

En die ons wadt geneuchten aendoen sal.

Weerdin

 

Ick ben te vreden, al waerender thien int getal,

 

Dan ghij sult moeten tgelach betaelen.⁹²

 

Compt binnen en wilt u wadt verhaelen,⁹³

 

Ou mijn lieve vrint Hans Snapop.

Hans Snapop groet het geselschap met verwondring om dat hij Jan Lampsoijr daer vint ende gaet in

95

Godt groet het geselschap. Bij gans fop!⁹⁵

 

Heb ick u hier, goede Jan Lampsoijr?

 

 

 

Wel, hoe comdij hier, mijnen goeden man?

Jan Lamps.

 

Maer ick coom hier drincken een kan⁹⁹

100

Op die woorden die ghij mij lestmael vertelde,

 

Want ick ben nu seer wel bij den gelde

 

Om eens een schoonne vrou te hebben.

Hans Snapop

 

Wel wel, tmoet somtijts vloeijen en ebben,¹⁰³

 

Den booch en mach altijt niet gespannen staen.

105

Dus maeckt goet chier en weest niet belaen,¹⁰⁵

 

Ghij hebt toch geraeckt het rechte huijs,

 

Ghij crijcht genoch / dus weest niet confuijs.

 

Somtijts verteeren, en somtijts spaeren.

 

Tapt weerdinne, ghij bent in u goet gaeren¹⁰⁹

110

Als ghij dus volck crijcht int gelach.

83 Tis misselijck het is onzeker, en vand.: wie wieet; - mij tgelach verbreijt het gelag voor mij betaalt (eig.: mij onder zijn gelag rekent?).

84 Die mij te drincken gaeve een bekend historielied (Antw. Liedb. n^o XXIII; Van Duyse I, n^o 36).

92 Dan maar; wel te verstaan dat -.

93 u wadt verhaelen wat uitrusten; vgl. nog op zijn verhaal komen.

95 gans fop het tweede lid van deze bastaardvloek is onduidelijk; de combinatie is niet van elders bekend.

99 op afgaande op, met gedachte aan

103 vloeijen en ebben eert. zeer gangbare spreekw. verbinding (zie W.N.T. XXI, 2213).

105 weest niet belaen heb geen zorg (vgl. het moderne ‘dat mag de p(r)et niet drukken’).

109 in u goet gaeren in je nopjes, welgezind (vgl. Stoett, kl. uitg.⁸ n^o 999, gr. uitg.⁴ n^o 1650).

[p. 34]

Weerdin

⁺

 

Ick sal al doen wadt ick mach.

 

Wadt dranck wildij hebben? segget mijn.

Hans Snapop

 

O, tapt vant best, dats wijn.

 

Siedij niet wye ghij hebt voorhanden?

Weerdin (gaat tappen en spreeckt in haer selven)

115

Desen boer moet comen uijt vreemde waranden,¹¹⁵

 

Dat Snapop sijn raetsman sal sijn;

 

Daer gaet hij recht tegen den beul te bicht.¹¹⁷

Hans Snapop

 

Nu Jan Lampsoijr, weest van herten licht

 

En thoont u nu als een man int velt:¹¹⁹

120

Een fraij jonck man en genoch gelt,

 

Ten mach u nergens ontvallen.¹²¹

 

Waer ick so, ick sou de schoonste vrou becallen¹²²

 

Die in zeven heeren landen waer.

De weerdin set den wijn op taeffel

 

Godt zegen mijn heeren den wijn, dats daer.

125

Belieft u ijet anders mijn heeren?

Jan Lamps.

 

Neent weerdin, dan dat ghij ons sult vereeren

 

Met u geselschap vrolijck uijt den geest.

Weerdin

 

Dat doen ick wel, den minst met den meest,¹²⁸

 

Want tot sulcken feest coom ick gaeren ter kercken.

Jan Lampsoijr

130

Maer weerdinnecken, ick gaever wel om een vedt vercken

 

Dat mijn koeijen sulcken dranck souwen geven:

 

Ick en dronck geen carnemelck van al mijn leven,

 

Dus sonder sneven, ick brengt u een volle cop.¹³³

Weerdin

 

Dat wacht ick uijt, want van dat sop¹³⁴

135

Wiltmen dickwils sijn werck spoen.¹³⁵

Hans Snapop

 

Nu, Lampsoijr, geeft de weerdin een soen,

 

Om altemet een weijnich kennis te maecken.

+ 75 r^o

115 vreemde waranden een vreemde, afgelegen landstreek.

117 tegen den beul te bicht hetz. als bij den duivel te biecht (Stoett, gr. uitg.⁴ 519).

119 een man int velt in erotische zin op te vatten.

121 nergens ontvallen in geen enkel opzicht verkeerd gaan.

122 becallen aanspreken

128 den minst met den meest zonder enige terughouding, mij geheel schikkend naar het gezelschap.

133 sonder sneven (stoplap) voorwaar.

134 Dat wacht ick uijt die dronk beantwoord ik ten volle; - sop drank.

135 sijn werck spoen voortmaken (wsch. ook erot. op te vatten).

[p. 35]

Jan Lamps.

 

Dat sal ick doen, ten is niet te laecken.

 

Weerdinneken, biet mij eens u roder mont. (hij cust de weerdin)

Hans Snapop

140

Jan Lampsoijr, dat ghij wist hoe u dat stont,

 

Ghij souter u inden geest aff verheugen.

Jan Lamps.

 

Wadt meendij, dat de boeren oock niet soenen en meugen?

 

Ja ja, wij connen oock wel een vrouw behaegen.

De weerdin soent hem weer

 

Wel lieff, laet ons alle druck verjaegen

145

En laet ons Snappop sijnen dorst doen slissen.¹⁴⁵

Hans Snapop hallf droncken staet op ende spreeckt tegent volck

 

Tis een gemeen speeckwoort en ten mach niet missen:

 

⁺Die veel drinckt, die moet veel pissen,

 

En immers crijch ick te bedt het buijckxken vol.

 

Wist dit Griet Snatertans, sij worde wel dol

150

Dat Jan Lampsoijr so veel gelts verteert.

 

Dat sij niet en weet, dat haer niet en deert,

 

En men salt haer oock niet wijsmaecken.

Jan Lamps.

 

Weerdinneken, connen wij Snapop quijt geraecken,¹⁵³

 

So mochten [wij] ploegen in Venus ackere.

155

Och weerdinneken, ick worde heel wackere

 

En mij is leet dat ick u dus lang moet derven.

De Weerdin die soent hem

 

Ghij sult mijn vrintschap noch wel erven.

 

Sou ick die weijgeren sulcken man?

 

Ba trouwen neen ick; ke, swijcht toch daer van.

(hier compt Hans Snapop binnen)

160

Hoolla, daer compt Hans Snapop, Die en moet alle dinck niet weten,¹⁶⁰

 

Want hij en is niet het secreet der secreten.

Hans napop die spreeckt dit rondeel halff droncken aende taeffel ende spreeckt tot de weerdin

 

Met oorloff, Jan Lampsoijr, dat ben ick quijt,¹⁶²

 

Dwelck mij verlicht over al mijn leden.

 

Wistet u wijff, sij crijger aff nijt.

165

Met oorloff, Jan Lampsoijr, dat ben ick quijt.

 

Dit waer voor haer eenen grooten spijt,

 

Want dit seg ick sijn vreemde zeden.

145 slissen lessen.

+ 75 v^o

153 ploegen in Venus ackere gewone erotische beeldspraak (W.N.T. XII, 2, 2703.

160 In het hs. over twee regels geschreven, maar wsch. toch één vers. - moet hoeft.

162 dat ben ick quijt doelt op het gezegde in vs. 147.

[p. 36]

 

Met oorloff, Jan Lampsoijr, dat ben ick quijt,

 

Dwelck mij verlicht over al mijn leden.

170

Weerdinne, ter wijlen tijser heet is moetment smeden,

 

Dus lieve weerdinne, gaet toch tappen.

 

Maer ick en wou niet dat ons u wijff sou betrappen,

 

Offt dat het oock wiste Truij Belhoorens,¹⁷³

 

Want sij sijn beijde so vol thoorens,

175

En elckx in hem selven een stout geselle;¹⁷⁵

 

Beijde haeldese wel een rooff voor de helle,¹⁷⁶

 

En so bescheijen sijnse van manieren.¹⁷⁷

 

Nu nu, laet ons desen avent vieren,

 

Iist so niet, Jan Lampsoijr, goede vrient?

Jan Lamps.

180

Datse beij quaet sijn, ick bekint,¹⁸⁰

 

Dan laet ons alle druck van tharte spoelen

 

En drincken soo dat wijt mogen voelen.

 

Geluck, Hans Snapop! waer mach de weerdin blijven?

De weerdin compt met de can

Hans Snapop

 

Daer comptse, Jan Lampsoijr, om u te gerijven.

185

Compt weerdinne, sidt hier onder syn sije.¹⁸⁵

 

Daer hebdij nu een schoon amije;

 

Watt dnckt u van dat haer?¹⁸⁷

Jan Lampsoijr

 

⁺Maer ick wou dat te nacht mijn wijff waer,

 

En dat ick in drie daegen niet en sou singen.

Waerdin

190

Nu Jan Lampsoir, weest vrolijck in alle u dingen,

 

En laeten treuren die treuren wil.

Hans Snapop

 

Hoe can de hoer aff haspelen die spil!¹⁹²

 

Het schijnt sij heeft noch wel meer int vadt.

Waerdin

 

Wadt ist te hoeren? hoert u gadt,¹⁹⁴

195

Verstadij dat // Hans Snapop!

Hans Snapop

 

Nu nu weerdin, ick hou mijn crop.¹⁹⁶

 

Het geschiede door vrijheijt, niet door eenich fenijn.¹⁹⁷

173 u wijff dit tot Jan Lamsoor gezegd terwijl de waardin tapt.

175 elckx in hem selven ieder voor zich.

176 haeldese wel een rooff voor de helle gewoon beeld voor het verrichten van een bijzonder stout stuk (W.N.T. XIII, 1225).

177 bescheijen oordeelkundig, zeker van zichzelf.

180 ick bekint ik erken het, weet het

185 onder syn sije naast hem; vgl. nog thans ‘aan mijn groene zij’.

187 haer vgl. vs. 18.

+ 76 r^o

192 affhaspelen die spil dat werkje klaren, dat varkentje wassen.

194 hoeren voor hoer uitmaken; - u gadt jezelf (eig. je lichaam).

196 crop keel, mond.

197 door ... fenijn met boos opzet.

[p. 37]

Jan Lampsoijr

 

Wel, wel, laet ons altsaemen vrolijck sijn

 

En alle questie stellen op sije.

200

Wadt! wij en willen hier trecken geen partije.²⁰⁰

 

Ba, dat en is de neringhe ende meeninge niet.

Weerdin

 

Orsa, tis al vergeten; dan singt ons een liet,²⁰²

 

Om alle fantazije te staecken.²⁰³

Hans Snapop

 

Ick hebber een inde mont, dan ick en can die voijs niet raecken.

205

Nochtans sal ick in alle doen mijn best.

(hier senght hij)

 

Te Uuijtrecht aende vest,²⁰⁶

 

Sprack ick mijn soete lieff lest:

 

Laetse vaeren, tis alder best.

 

Te Uijtrecht aende vest,

210

Sprack ick mijn soetelieff lest

 

In een huijssgen achter Sinte Claren.

 

Reijne ruijtergens die laeten sij vaeren,

 

Vaeren, vaeren, voeren;

 

Laeten sij dat vaeren, het is heur alder best.

(hier gaet de weerdin tappen)

Jan Lamps. (ter wijlen de weerdin gaet tappen)

215

Dat was lustich en wel gesongen!

 

Wel, Hans Snapop, ghij weet watter is bedongen,

 

Dus wilt mij nu vaegen eenen slach;²¹⁷

 

Ick sal weer al doen wat ick vermach.

 

Daer compt noch eenen tijt naer desen tijt.

Hans Snapop

220

Wel, ick sal mij gaen maecken die kan quijt

 

En so sal ick mijn allinckins verliesen,²²¹

 

Datmen niet en sal weeten oft ick bin inde rieden oft inde biesen;²²²

 

Dan de weerdinne moet eerst sijn verwacht.

De weerdin brengt weder een can ende en vergeet niet te schrijven ende sij seijt

 

Wel goede mannen ist niet genoch? tis middernacht.

200 trecken geen partije geen ruzie maken.

202 Orsa het oude Franse tussenwerpsel or ça, welaan.

203 fantazije droefgeestigheid.

206 Te Uuijtrecht enz. Dit lied is verder niet bekend (mededeling van het volksliedarchief van het bureau Volkskunde van de Kon. Akademie van Wetenschappen).

217 vaegen eenen slach een flinke teug doen, een glas ledigen (of is mij vaegen mij verlaten, alleen laten?).

221 mijn ... verliesen er stilletjes tussenuit gaan.

222 in de rieden [tekst risden] oft inde biesen beide verborgen, in het riet en in de biezen komen voor in de zin van: weg, verloren of misgegaan.

[p. 38]

225

Willen wij niet spreecken van rusten?

Hans Snapop

 

Jae wij weerdinneken, dat sou mij oock wel lusten.

 

Wilt mij toch een slaepstee wijsen.

Weerdin

 

⁺O, gaet boven, daer hangen u devijsen.²²⁸

 

Het schijnt dat ghij noijt in huijs en quaemt.

Hans Snapop

230

Goeder nacht altsaemen. So wast geraempt:²³⁰

 

Men moet immers altijt sijn woort houwen.

 

Desen slechten boer wil oock om schoone vrouwen,

 

En morgen mocht hijt hem wel beclaegen

 

En met beijde sijn handen sijn hooft clouwen,

235

Want om gelt so salse hem vraegen.

 

Dat sijn der hoeren listen en laegen,

 

Want sulck volck niet veel weerdich en is.

Jan Lampsoijr

 

Holla, weerdinneken, maeckt u veerdich fris,

 

Nu ick u alleen heb in mijn ermen.

240

Wij moeten ons tsaemen gaen verwermen;

 

Ick hoop wij sullen ons beijder lust boeten.

Weerdin

 

Neen, Lampsoir, wij mosten malcanderen eerst groeten,

 

Met een groet in ander schijn voor alle saecken,²⁴³

 

En reeckenen tgelach om alles aff te maecken,

245

Want tis goet rusten op gedaen werck.

Jan Lampsoijr

 

Wel kint, ick en ruijm geen perck;²⁴⁶

 

Om u te voldoen dats mijnen wil,

 

Ghij weet alle dingen, al swijch ick stil,

 

En alle dingen en derffmen niet seggen.

250

Ghij weet wel waerom datmen Snapop ginck verbreggen,²⁵⁰

 

Want na u is mijn verlangen groot.

Weerdin

 

Wel lieff, geeft mij vijff pont groot,²⁵²

 

Voor binnen, voor buijten, voor alle dingen.²⁵³

 

Goij lieden, dus moetij met de boeren omspringen

255

En allenskens so de practijcken leeren.

 

Meenich en sou daer voor niet eens willen omkeeren;²⁵⁶

+ 76 v^o

228 daer hangen u devijsen daar hangen je lijfspreuken (?), blijkbaar zoveel als: daar ben je thuis, daar heb je je ingericht.

230 so wast geraempt dat was de opzet, de bedoeling.

243 in ander schijn van een andere gedaante, een andere soort.

246 ick en ruijm geen perck ik ruim niet het veld, ik laat mij niet kennen.

250 datmen lees: dat hem? - verbreggen met metathesis voor verbergen?

252 pont groot hetz. als pond Vlaemsch, d.i. zes gulden.

253 binnen ... buijten het binnenhuis en de gelagkamer (?).

256 omkeeren van gedachten, van voornemen veranderen; ervan afzien.

[p. 39]

 

Dan ick denck tis thertgen van sijn gelt.

Jan Lampsoijr

 

Jae lieff, dat lest hebdij vast, ten is niet qualijck gespelt,²⁵⁸

 

En daer is tgelt; dan wilt mij u mondeken bien.

260

Nu, laet dat loopen, ick en heb niemant gesien;²⁶⁰

 

Tgelt wordt gegeven met vrolijckheijt

 

 

 

Maer wij moeten noch wadt smoddermuijlen.²⁶³

Weerdin

 

Dat heeft sijn bescheijt, oft ick most pruijlen,²⁶⁴

265

En daer hebdij mij te veel lieffde toe bewesen.

 

Noch seg ick sulcken man is weert gepreesen

 

 

 

Dus moet ick hem noch eens soenen op mijn alderbest:

 

Dats een, dats twee, dat drie; ee[n]cken toe.

Jan Lampsoijr

270

Waer mijn Wijff soo vriendelijck, ick gaeffer om een koe.

 

Ba, dits een groote verandering!²⁷¹

 

Its wonder dat mijn u lieffde beving,

 

Daer ghij so schoon sijt int aenschouwen?

 

⁺Ick heb u lieff boven alle vrouwen,

275

En ghij en sult niet blijven ongeloont.

Weerdin

 

Wel lief, te bedde so en werdij niet gehoont,

 

Want ick wil mijn lieffde tot u doen blaecken.

 

Adieu altsaemen, so mogen wij te bedde geraecken.

Pausa

Griet Snatertans uijt comende ende claecht tegen haer selffs ende spreeckt

 

Heere godt, wadt macht bedieden // siet?

280

Ick en heb van desen nacht niet gerust:

 

Het uijt blijven van mijn man is mij een verdriet.

 

Heere godt, wadt macht bedieden // siet?

 

En alle gerusticheijt nu van mij vliet,

 

Want mij vergaet sin, memorij en lust.

285

Heere godt, wadt macht bedieden // siet?

 

Ick en heb van desen nacht niet gerust.

 

Wist ick waer de man waer, mijn verdriet waer geblust,

 

En ick waer met woorden wel oock gesust,

 

Dan nu gaetet aen mijn verstant,²⁸⁹

258 thertgen van sijn gelt het beste, grootste deel van zijn geld (?).

260 ick en heb niemant gesien ik doe alsof ik niets merk (t.w. dat ik afgezet word); vgl. vs. 370.

263 smoddermuijlen trekkebekken, elkaar op de mond kussen.

264 heeft sijn bescheijt is redelijk.

271 een groote verandering heel wat anders.

+ 77 r^o

289 nu gaetet [tekst: gaeter] aen mijn verstant nu verlies ik er mijn zinnen door, raak ik de kluts kwijt.

[p. 40]

290

Want hier loopen soo veel boeven doort lant,

 

Dies ick sorge voor quaet, wadt batet geswegen,

 

Want men mocht hem helpen van cant,

 

Als sij sulcken buijt hadden gecregen.

 

Nochtans moetmen swaere saecken somtijts licht wegen

295

Eermen trechte verstant weet te voorens,²⁹⁵

 

Dus wil ick gaen tot mijn buer wijff, Truij Belhoorens,

 

En wil haer mijn saecken te kennen geven,

 

Hoe dat ick sorge voor enich sneven,²⁹⁸

 

Want sij is discreet en op haar wijsheijt machmen staen.

300

Als sij offt ick met eenige druck sijn belaen,

 

So claegen wij malcanderen onsen noot,

 

Want ick ben bescheijen en sij is van verstant groot.³⁰²

 

Holla, mijn dunckt, ick ben hier voor de deur recht geraeckt.

 

 

305

Om mijn druck te openbaeren / dus wil ick cloppen hart en stijff.³⁰⁵

 

Holla, hou! buerwijff!

Truij Belhorens steeckt het hooft uijt ende haelt weer in al spreeckende:

 

Is dat cloppen! de duijvel op u lijf!

 

Ghij sout mij wel vervaeren.³⁰⁷³⁰⁷

Griet Snatert.

 

Holla, hou buer wijff, ick moet u wadt verclaeren:

 

Ik ben Griet Snatertans, u beste buijs.

Truij Belh. steecket hooft in en uijt en seijt:

310

Jae, eenen stront in u bachuijs!

 

Ghij maeckt mij confuijs met soo te tieren.

Griet Snat.

 

Eij, lieve buer wijff, met goeij manieren,

 

Doet op de deur, ghij kent immers mij wel.

Truij comt uijt

 

O, ghy baert oft ghy alleen niet en waert in u vel.³¹⁴

315

Dit moet wadt wonder bedieden.

Griet Snat.

⁺

 

Jae, buer wijff, ick en heb seert eergisteren mijn man niet gesien

 

Dies mij van droeffheijt thart wil barsten,

 

En hij had mede wel twaelff sacken garsten,

 

Dies ick sorghe voor enich ongeval.

320

Dus neemptet niet qualijck / want ick ben halff mal,

 

Dat ick coom wadt by u plegen,³²¹

295 vooraleer men de ware toedracht weet.

298 eenich sneven enigerlei misval, een ongeluk.

302 bescheijden oordeelkundig.

305 druck tekst: druckt of dunckt (? onduidelijk).

307 vervaeren aan het schrikken maken.

307 buijs kameraadje, vriendin.

314 baert gaat te keer; - off ghy alleen niet en waert of je bezeten was, of er een duivel in je stak; vgl. 371.

+ 77 v^o

321 by u plegen uw omgang zoeken, u raadplegen.

[p. 41]

 

Want had ick u niet, ten waer niet te degen,³²²

 

Dat weetij wel, mijn lieffste caer.³²³

(sij valt Truij om den hals)

Truij Belh.

 

Wel buer wijff, hebdij dan eenighen vaer

325

Datse hem souden hebben omden halsch gebracht?

 

Ick wil met u loopen, bij gans macht,

 

Van huijs tot huijs, van straete tot straeten,

 

Tot dat wij vinden u man / tot uwer baeten.

 

En op dit stuck en dienen wij niet te draelen,

330

Want wij twee souden wel eenen rooff voor de hel haelen;³³⁰

 

En souden wij hierinne dan versuffen?

 

 

 

Neen neen // op de bien / [op] de bien!

 

Tot dat gevonden is desen Jan Lampsoir.

Griet Snat.

335

Een goet vrient is beter dan gelt int cantoijr,³³⁵

 

Dat seg ick en wilt waer maecken.

 

Nu buer wijff, connen wij aenden man geraecken,

 

Daer is ten besten eenen boeckweijde koeck.³³⁸

 

Hij en sal niet meer uijt / ick sal aen trecken die broeck,³³⁹

340

Daer coom aff watter mach.

 

Gaen wij naer stee sonder verdrach,³⁴¹

 

Om naer hem te vernemen, verstaet den zin.

Hans Snap[op] compt haer te gemoet halff droncken sijnde van tdrincken des nachts

 

Daer sidt Jan Lampsoir tot die schoone weerdin,

 

En is vast aenden brandewijn geraeckt.

345

Sij troetelt hem vast dat sijn buijdel craeckt,

 

Tgelt vande gerst is gebleven inde loop.

 

Eenen boer op eenen stil te leeren cacken / ick seg tis goetcoop.³⁴⁷

 

Ick dronck wel weer een kan oft een stoop,

 

Want ick heb den nadorst al thans.

350

Wadt duyvel! daer compt Griet Snaterthans

 

Sijn wijff / met Truij Belhorens, haer gebuer.

 

Beij de aensichten staen wel so leelijck en soo suer,

 

Men souder wel met pijnigen een siel.

Truij Belh. spreeckt tot Griet Snat.

 

Siet, daer compt Hans Snapop, die kackhiel;³⁵⁴

322 niet te degen niet in orde, mis.

323 caer vriendin.

330 vgl. vs. 176.

335 cantoijr geldkist, kas.

338 versta: daar mag je een boekweitkoek op zetten, onder verwedden.

339 sal niet meer uijt zal het niet ontlopen.

341 sonder verdrach zonder uitstel, zonder dralen.

347 versta: dat is een klein kunstje.

354 kackhiel schooier.

[p. 42]

355

Mij dunckt hij is wel halff beschoncken.

 

Wel, Hans Snapop, mij dunckt ghy bent alree droncken;

 

Dats wel vroech gedaen u devooir.

 

Segt, hebdij niet gesien Jan Lampsooir?

 

Tloopt hem al soecken cleijn en groot.

Hans Sapop al weghgaende seijt

360

⁺ Ja, loopt tot die schoonne weerdin int Verckens Hooft,

 

Maer segt van mij niet / ick en heb niemant gesien.

 

Ick gae wech en seg adieu mitsdien,

 

Want daer sal sulcken roock opgaen...³⁶³

 

Ick en wou om een sacke garst inde waerdins plaets niet staen,

365

Want so geschickt sijn die twee wijven.

 

Gans macht! hoe salt nu gaen op een kijven!

 

Ick en weet nergens aff / ick coom van Oosten.

 

Alse wel gesmeten is, sal ickse gaen troosten,³⁶⁸

 

En sal dan noch weesen den besten gesel.

370

Alst haer qualijck gaet, so valt het mij wel.

Griet Snat.

 

Buer wijff, mij dunckt dat ick niet alleen en ben in mijn vel,³⁷¹

 

So ben ick ontstelt inden geest.

 

Denckt om dat vercken, ja om dat gras beest!

 

Wij mogen hem wel soecken dach en nacht,³⁷⁴

375

Ick salt hem so vergelden, bij gans macht,

 

Dat hij[t] wel drie daegen sal onthouwen.

Truij Belhorens

 

Buer wijff, wij moeten tsaemen ons armen ontfouwen

 

En so gaen clauwen / ghij de man en ick de weerdin.

 

Ick salse slaen datse niet en sal reppen een vin,³⁷⁹

380

En leeren haer bij een anders wijffs man slaepen.

Griet Snat.

 

En ick sal Lamsoijr slaen dat hij naer sijn adem sal gaepen.

 

Wij en moeten malcanderen in dit stuck niet beswijcken,³⁸²

 

Dus gaen wij vast naer tVerkens Hooft st[r]ijcken.

(Hier gaense in ende comen strackx weer uijt)

De Weerdin

 

Wel, Jan Lampsoijr, hoe smaeckt u de brandewijn?

Lamps.

385

Al wel, lustich en fijn.

 

Ick hoop ick sal u wel meer versoecken.³⁸⁶

+ 78 r^o

363 sal sulcken roock opgaen zal het zo heet toegaan.

368 gesmeten geslagen

371 vgl. vs. 314.

374 gras beest eig. koe of os die in een weide vetgemest wordt; hier als scheldwoord, zoveel als: plompe os.

379 reppen (kunnen) bewegen, roeren.

382 beswijcken in de steek laten.

386 versoecken bezoeken.

[p. 43]

Griet Sant.

 

Hoe wil ick sweeren, hoe wil ick vloecken!

 

Hier is de herberge en daer staet het wijff.

Lamps.

 

O, daer compt mij de duijvel recht op het lijff!

390

Help godt, hoe salt nu gedijen?

Griet Snat.

 

Goeden[dach], Lampsoijr, leerdij vast vryen? //

 

Dan Griet Snatertans en willet niet lijen // noch gedoogen.

Truij Belth.

 

Ick sal dese hoer gaen geven twee blaeuwe oogen,

 

En leeren haer eens de boeren pollen.

Griet Snat.

395

Slaet toe, buerwijff, al soude sij in deerde rollen.

 

Ick [sal] desen schelm oock eens groeten.³⁹⁶

Jan Lamsoijr

 

Moort! moort! moort!³⁹⁷

Griet Snat.

⁺

 

Hier onder mijn voeten, schelm! rabaut en fiel!

Jan Lamps.

 

Och, ick en salt niet meer doen, wijff, op mijn doot ziel!³⁹⁸

Griet Snat.

 

Jaja, de Sant onder Sinte Michiel³⁹⁹

400

Die mach u van hier voeren tot Aken.

Truij Belh.

 

En dese hoer moet ick dicht vleysch maecken,⁴⁰¹

 

En leeren haer eens de boerinnen vuijsten proeven.

Weerdin

 

Holla, lieve wijff, wilt wadt toeven!

 

Ghij slaet al vrij toe / al weerdij halff dol!

Truij Belh.

405

Dus doende crijchdij te medt het lijff vol,

 

En anders en hoordij niet te vaeren.

Griet Snat. helpt de weerdin slaen

 

Buer wijff, ick moet mij eens bij u paeren.⁴⁰⁷

 

Segt, hoer, hoe b[e]compt u die wijncandeel?⁴⁰⁸

Weerdin

 

Ach, lieve wijffgen, laet mij toch tlijff heel.

410

Ick sal van mijn leeffdaghe niet meer doen.

396 pollen bedriegen, ‘bepaaldelijk gebezigd in toepassing op een oneerlijke bejegening der beide sexen ten opzichte van elkaar’; (W.N.T., XII, 2, 3178).

397 onder mijn voelen ik zal je vertrappen (?), of: laat mij mijn voet op je nek zetten.

+ 78 v^o

398 op mijn doot ziel bij mijn ziel in het uur van mijn dood.

399 de Sant onder Sinte Michiel. Lucifer, die door St.-Michiel vertrapt werd.

401 dicht dicht in elkaar geslagen.

407 mij bij u paeren mij bij u voegen, u helpen.

408 wijncandeel hetz. als kandeelwijn.

[p. 44]

Griet slaet vast

 

Neen, neen, ick moet u noch eerst geven een soen

 

Met dese handen, lustich en fraij.

Weerdin

 

Och, genaeij! genaeij! genaeij!

Truij Belh.

 

Nu, tis genoch van dien, mijn beste buerwijff;

415

Sij heeft nu genoch slaegen opt lijff,

 

Sij heeft naer haer werck haeren loon.

 

Dese hoer speelt al schoon al schoon⁴¹⁷

 

Met ander wijffs man aen te haelen.

Griet Snat.

 

Die sulckx doet, moet sluckx betaelen,

420

Dus moeten sij al vaeren die dat plegen.

De Weerdin

 

Och, Griet, ick weet wel ick en can mij niet schoon vegen,

 

Dus, lieve vroutgens, laet mij toch loopen.

Griet Snat.

 

Doet het weer, so suldijt anders becoopen.

 

Ick sal u tvel affstroopen met dese handen.

Weerdin

425

Ick mach deur gaen al eer ick coom in schanden,

 

Want mij dinckt ten sal der niet an beteren.

Jan Lampss.

 

Souwmen malcanderen de broeck so op veeteren?⁴²⁷

 

Ick stae bescheten al was ick halff mal.

 

⁺ Men vinter meer in mijn getal,⁴²⁹

430

Dats mijnen troost, mach ick dincken.

Truij Belh.

 

Chregen die weerdinnen alsulcke vincken

 

Als wij sijn, lieve buer wijff,

 

Dat sou haer dan anders in haer ore clincken,

 

En sij en souden dat niet spelen sulcken bedrijff.

Griet Snat.

435

Neemt danckelijck, mijn heeren en vrouwen, dit soet gekijff:

 

Ts met vrolijcheijt meest gedaen.

Truij Belh.

 

En laetet u tsaemen een exempel weessen stijff,

 

Want het tis voor veelen een goet vermaen.

Griet Snat.

 

Maer niemant hem aen dees pael en wrijff,⁴³⁹

440

Dus neempt danckelijck, mijn heeren ende vrouwen, dit soet gekijff.

417 speelt al schoon al schoon speelt mooi weer.

427 de broeck so op veeteren zo te grazen nemen.

+ 79 r^o

429 in mijn getal zoals ik.

439 versta: niemand neme er aanstoot aan.

[p. 45]

Truij Belh.

 

Die sulckx doen haelen veel oogen opt lijff⁴⁴¹

 

En can comen wel in scanden saen.

Griet Snat.

 

Hier mede nemen wij oorloff en begeren te gaen,

 

En nemen ons vertreck in ander wijcken.

445

Het geschiet uijt lieffden van Trouw moet blycken

 

 

 

Fijnis Lang in dicht 450 regulen

 

 

 

Per Trouw Moet Blijcken

441 haelen veel oogen opt lijf stellen zich aan veel kritiek bloot.