Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2008-2009

6. Verslag van de bibliothecaris over het jaar 2008

1. Collectievorming

1.a. Gedrukte werken

In het verslagjaar zijn 1.063 aanwinsten geregistreerd.

1.b. Schenkingen

T. en R. Bakker, Baarn; W.A. Boekelman, Laren; P.M.A. Buch, Wassenaar; Center for Manuscript Genetics, Universiteit Antwerpen; Cen-

[p. 203]

trum voor Teksteditie en Bronnenstudie, Gent; H. Clevis, Archeologisch Depot, Zwolle; L. Devoldere, Ons Erfdeel, Rekkem, België; A. Dieleman, Uitgeverij B&W Kampen, Wilsum; Uitgeverij Eburon, Delft; F.A.M. van Eekelen, Rotterdam; el cid/VademecumCommissie, Leiden; H. Florquin, Erps-Kwerp, België; A.A.P. Francken, Leiden; J.J.M. van Gent, Leiden; J. Gerritsen, Groningen; G. Heuff, Wassenaar; Antiquariaat Hinderickx & Winderickx, Utrecht; J.P. Hinrichs, Oegstgeest; C.M. Hogenstijn, Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek, Deventer; M.J. van der Horst, Waalwijk; H.F.J. Horstmanshoff, Delft; F.W. Huisman, Woudenberg; In de Bonnefant, Banholt; R. Tempelaars, Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden; G.H. Janssen, Leiden; G.J.F.M. Klaas, tnt Post, Groningen; Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, Leiden; F.W.A. Korsten, Erasmus Universiteit, Rotterdam; Kunsthistorisch Advies- en Organisatiebureau d'arts, Amsterdam; W. Kuyper, Leiden; C. van Leeuwen, Bolsward; G.A.C. van der Lem, Amsterdam; J.Y. Leusink, Winsum; L.L. van Maris, Leiden; Uitgeverij Minotaurus, Amsterdam; M.E.H.N. Mout, Warmond; National Library of the Czech Republic, Praag; Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst, Winterswijk-Woold; K. van Ommen, Leiden; G.J. Post van der Molen, Drukkerij De Ammoniet, Ruurlo; G. Proot, Antwerpen; Uitgeverij Quantes, Rijswijk; Stichting De Roos, Amersfoort; Editions Saint Jacques, Amsterdam; J.W. Salomonson, Bilthoven; P.L. Schoonheim, Leiden; Stadsbibliotheek amvc-Letterenhuis, Antwerpen; M. Stol, Leiden; R. Storm, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag; A. Sturm, Maastricht; Teldersstichting, Den Haag; Uitgeverij De Uitvreter, Winterswijk-Woold; Univerzita Karlova v Praze, Filozofická fakulta, Praag; V. Verlaan, Rotterdam; Stichting Vrienden van het Museum van het Boek, Den Haag; Antiquariaat Wilgenroos, Lisse; J. Zirkzee, Uitgeverij Conserve, Schoorl; S. Zwaaneveldt, Leiden.

1.c. Oude en Bijzondere Gedrukte Werken - aanwinsten

* De Cronijcke van Vlaenderen int corte, metgaders van Brabant, Arthois, Henegauwe, Hollant, Zeelant, Vrieslant en de anderen omligghenden landen... tot den teghenwoordighen tyde van onzen alder ghenadigsten ende onoverwinnelicsten Conijngh Philippus van Oostenrijcke, Conijngh van Spaengen...: uyt dyuerschen gheapprobeerden autheurs met nerstigheyt by een vergadert. - Te Ghendt: door Gheeraert van Salenson, in den Bybel, 1557. - Ongepag.: ill.; in-4. Aan het slot Ballade door Marcus

[p. 204]

van Vaernewijck, ook wel beschouwd als de auteur van het geheel. Plaatsingscode ub Leiden: 20677 d 183 (kluis). Zeldzame kroniek van Vlaanderen, doorgaans toegeschreven aan de drukker van Salenson, met voorin negen pagina's annotaties meegebonden.

* Nieu tractaet ende curte bescrijuinghe van dat edel graeffscap van Vlaenderen, ende ander omligghende landen: inhaudende veel wonderlicke antiquiteyten,... in drijen ghedeelt, waer af tvierde den Toysoene aengaet, nu laetst te Ghend ghegheuen. - Alder eerst ghecomponeert en weder wederom zeer vermeerdert en verbetert / duer Marc' van Waernewijck... - Te Ghendt:... by Gheeraerdt van Salenson, in den Bybel, 1563 (Typis Manilij). - [96] bl.: ill.; in-8. Vermeerderde uitg. van: Vlaemsche Audvremdigheyt, Gent, 1560. - bt 4665. Plaatsingscode ub Leiden: 20677 C 122. Zeldzame tweede druk van de kroniek van Vlaanderen door Marcus van Vaernewijck.

* Hondert fabvlen van AEsopus: in Neder-duytschen rijm vertaelt naert Latyn van Gabriel Faërnvs. - Tot Leyden: by Christoffel Gvyot, in Salomons Tempel, 1598. - [12], 143 p.: ill.; in-12. Plaatsingscode ub Leiden: 20670 B 27. Dit is de uiterst zeldzame Nederlandse vertaling van: Centum Fabulae, Antwerpen 1585.

* Willem en Koosje, of De dankbare en weldoende kinderen: eene leerzame geschiedenis voor de lieve jeugd / met zes plaatjes. - Leyden: P.H. Trap, 1828. - 58 p., [6] bl. pl. Plaatsingscode ub Leiden: 202 C 7. Met zes ingekleurde gravures.

* Catalogus eener verzameling van boek- en plaatwerken, in onderscheidene talen en vakken van wetenschappen, vooral die der godgeleerdheid, genees en heelkunde en nat. historie. Voorts atlassen en kaarten; muziek en andere artikelen, waaronder eene groote anatomiseer-tafel en een gevuld simplicie-kastje; voorts portretten, platen, teekeningen en prentwerken. Gedeeltelijk nagelaten door wijlen den Wel. Ed. Heer Mr. J.C. Kneppelhout,... z.pl., z.n., z.j. [Leiden, 1838]. Plaatsingscode ub Leiden: 1762 G 25. Het betreft de bibliotheek van de vader van de dichter Kneppelhout. De vader overleed op jonge leeftijd en het moet de jongen aan het hart zijn gegaan dat al deze boeken de deur uitgingen.

* Album van Marken, Volendam, Edam, Monnikendam / C.A.J. Lion Cachet. - Haarlem: H. Kleinemann, 19xx. Plaatsingscode ub Leiden: 22.543 G 10. Met omslag ontworpen door Lion Cachet. Prachtige aanwinst voor de Collectie Nieuwe Kunst. Het veilinghuis adverteerde met de aanprijzing: ‘not seen by Braches’.

[p. 205]

* Souvenir de Scheveningue / [T.J. Nieuwenhuis]. - Haarlem: H. Kleinmann, [1897]. Plaatsingscode ub Leiden: 22.543 G 11. Met omslag ontworpen door T.J. Nieuwenhuis. Ook dit is een unicum, nu veilig gesteld in de Collectie Nieuwe Kunst.

1.d. Handschriften - schenkingen

* Briefkaarten aan A. Jolles, van H. Colenbrander, gedateerd 14.11.1922, en van J. Huizinga, gedateerd 23.1.1923. - Geschonken door de heer J. Vellekoop, Leiden [bij ltk 2175].

* Afschriften van brieven aan Constantijn Huygens (1596-1687) berustend in het British Museum, thans British Library te Londen. De afschriften zijn vervaardigd door Besse en W. Delcourt (meestal februari 1902) en gebruikt door J.A. Worp voor zijn De briefwisseling van Constantijn Huygens (Den Haag 1911-1917), 6 dln. Omvat: 1. Correspondentie en lijsten van Huygens-brieven per instelling, 1897; brief van Worp aan de Bibliothecaris van de mnl, gedateerd 21.3.1911, die duidelijk maakt dat de door Worp geretourneerde afschriften het eigendom van de mnl waren en zijn. - 2. Brieven aan C.H. door Wicquefort, Wimbledon, Winwood, Bilius, Blumenthal, Mortemart, Duc de Vendôme, Heinsius, Lemarouff, Livius, Liebergen, Lokhorst, Hastaing, Van Levenden, Beauregard, Naeldwyck; fol. 1-24 (afschriften Besse?). - 3. Brieven aan C.H. alfabetisch geordend op afzender, B. Portugal (afschriften Delcourt). - 4. Brieven aan C.H. alfabetisch geordend op afzender, Puteanus-Wezel (afschriften Delcourt). - 5 omslagen, geschreven. - Aangetroffen in het gekluisd magazijn [ltk 2279].

* S.E.H. van Gilse (1912-1945), Aantekeningen voor en tekstversies van ‘De figuur van François HaverSchmidt’, scriptie begeleid door P.N. van Eyck, Leids hoogleraar Nederlandse letterkunde 1935-1942, 1945-1954. De tekst is postuum (schrijfster overleed in het Duitse concentratiekamp Ravensbrück) gepubliceerd bij Van Loghum Slaterus, Arnhem 1955. De papieren omvatten: 1. Beschrijvingen en leesaantekeningen betreffende HaverSchmidts manuscripten berustend in de bibliotheek van de mnl (ltk 1805-1818, 1866), bibliografische aantekeningen en enkele conceptteksten voor de scriptie. - 2. Typoscript (doorslag) van de scriptie, ca. 1936. - 3. Brief van B.A. van Groningen aan N.N. gedateerd Leiden 20.1.[1949?] met een reactie over de voorgenomen publicatie van de scriptie; tekstversie door K. Heeroma bewerkt voor publicatie, 1949. - 4. Kopij met zetinstructies, in 1955 geretourneerd door Van Loghum Slate-

[p. 206]

rus aan prof. dr. Th. van Gilse, Haarlem. 20 omslagen, geschreven en getypt. Geschonken door mevrouw J.S. van Schagen-van Gilse, Uithoorn [ltk 2280].

1.e. Handschriften - aankopen

* Ceremonieboek van het stadsbestuur te Amsterdam. Extracten uit privileges en resoluties betreffende en beschrijving van ceremonies, inclusief formulieren en plattegronden bij de installatie van een nieuw stadsbestuur en nieuwe stedelijke ambtenaren. Met toelichtende verklaringen, meest in de linkermarge. - Amsterdam, xviii-2 (na 1746). - 1 deel, geschreven, 2+73 fol. Conserveringsband [ltk 2281].

* ‘Notulen Der Vergaderinge van de Ed. Mog. Heeren Staaten van Zeeland Begonnen den 13en Juny 1676 en Geeyndigt den 1en Ianu. 1684. Gestelt in Rym bourlesque door De Hr. & Mr. Cornelis Machielsen Pension.s Ordin.s Der Stad Veere’ Met motto (f. 2r), zonder sleutels. - xviii-2. - 1 deel, geschreven, 2+84+2 fol. Perkamenten band.

* ‘Verzameling van Dichtstukjes, Anecdoten enz.’ (f. ivr), samengesteld door W.E. de Waal en als geschenk aangeboden aan P. Munt d.d. 10.5.1824 (f. vr). Omvat afschriften van Nederlandse gedichten van o.m. G. Brandt Maas, R. Feith, J. van Harderwijk, J. Immerzeel Jr., Ten Kate van Loo, G.J. van der Kuijp, H. van Loghem, C. Loots, B.H. Lulofs, J.L. Nierstrasz, L. Rietberg, H. v.d. Sprong, N.J. Storm van 's-Gravesande, H. Tollens, S. de Visser, W.H. Warnsinck, B.A. Wintgens, J.H. Yntema (overige auteurs getekend met initialen of anoniem). Met inhoudsopgave achterin (p. [277-281]). - 1 deel, geschreven, 6+141+3 fol. Gepagineerd 1-275. Rood leren band met goudstempeling. Vergulde sneden [ltk 2283].

* ‘Ceremoniboek Van de Regeering der stad Amsteldam’. Gedrukte extracten van resoluties betreffende en beschrijvingen van ceremonies, inclusief formulieren en plattegronden bij de installatie van een nieuw stadsbestuur en nieuwe stedelijke ambtenaren (gepagineerd 1-68). Met gedrukt commentaar in de marge, en verder toelichtende aantekeningen geschreven op doorgeschoten dubbelbladen. - Amsterdam, xviii-m (na 1752). - 1 deel, gedrukt en geschreven, 3+86+2 fol. Band in rood halfleer met groene hoeken [ltk 2284].

[p. 207]

2. Gebruik van de collecties

2.a. Uitleningen

Het aantal aanvragen en uitleningen, zowel voor gebruik binnen de bibliotheek als daarbuiten, bedroeg 21.899.

2.b. Tentoonstellingen

In 2008 werd in de Universiteitsbibliotheek Leiden de expositie ‘François HaverSchmidt en Leiden’ ingericht, samengesteld uit de handschriften, archivalia en drukken die berusten in de bibliotheek van de Maatschappij.

2.c. Conservering

In het kader van het conserveringsprogramma Metamorfoze is de conservering en verfilming van het Beets-archief afgerond. De twee projecten betreffende de manuscripten van Conrad Busken Huet en van François HaverSchmidt werden in de loop van het verslagjaar verfilmd. Daarnaast zijn 3 handschriften (ltk 1341, ltk 2204 en ltk 2281), 63 gedrukte werken en 7 delen uit tijdschriftenreeksen of seriewerken behandeld.

3. Nieuwe projecten en diensten

In 2008 werd door de sector Bijzondere Collecties verder gewerkt aan een verbetering van de fysieke en digitale dienstverlening van de Bijzondere Collecties. Ter gelegenheid van de opening van de nieuwe Leeszaal Bijzondere Collecties werd op 29 mei een Open dag georganiseerd waar via workshops en presentaties van onder anderen Marita Mathijsen, Vincent Icke, Bas Haring, Judith Pollmann en Peter van Zonneveld werd getoond hoe de bijzondere collecties (kunnen) worden gebruikt bij onderwijs en onderzoek.

Om onderzoekers, docenten, studenten en andere geïnteresseerden kennis te laten maken met de topstukken uit de bijzondere collecties en hen te informeren over nieuwe aanwinsten, is een nieuwe digitale dienst ontwikkeld. Elke twee weken wordt een digitale afbeelding met informatie over het topstuk of de nieuwe aanwinst via een attenderingsdienst (e-mail of rss) verspreid. U kunt zich hiervoor opgeven door een e-mail te sturen naar [e-mail] o.v.v. ‘aanmelding’ en uw e-mailadres.