Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2006-2007

[p. 184]

Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2007
Dankwoord door Thomas Möhlmann

J. Slauerhoff

H. Marsman - zij het met een jaar vertraging

Ed. Hoornik

M. Vasalis

Ida Gerhardt

Christine D'haen

Bert Schierbeek - met enige vertraging, lijkt me

Bernlef

Breyten Breytenbach

Eva Gerlach

Slechts enkele van de dichters die in het verleden aan het begin van hun dichterlijke carrière met de Van der Hoogt-prijs, met of zonder Lucy B., werden aangemoedigd door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Als aanmoedigingsprijs heeft deze prijs een onwaarschijnlijk goede staat van dienst, en nu ik heel even in de schijn van het gezelschap van deze grote namen mag vertoeven, voel ik dan ook dat met de overheersende eer en trots een zekere bescheidenheid zich hardnekkig probeert te vermengen. Nou ja, aan een beetje adem in de nek is nog niemand doodgegaan. Frisse adem bovendien, gezien recentere laureaten als Mare Reugebrink, Anna Enquist, Piet Gerbrandy, Peter Ghyssaert, Erik Menkveld, René Puthaar, Geert Buelens, Micha Hamel. Dichters die ik stuk voor stuk om geheel uiteenlopende redenen behoorlijk hoog heb zitten, en die stuk voor stuk en in verschillende mate hebben bijgedragen of bijdragen aan mijn eigen poëzie. Aan hen dus hierbij mijn eerste woord van dank.

En meteen een waarschuwing: de gelegenheid tot het uitspreken van een dankwoord die de heer Van Maris mij zo hoffelijk aanbood, vat ik letterlijk op: wie zich had verheugd op een zeer geleerd en doorwrocht exposé over hoe het allemaal zou moeten in de dichtkunst, waar het allemaal naartoe moet en hoe met name mijn eigen werk daarvan een sprekend voorbeeld wil zijn, moet ik teleurstellen: veel liever maak ik van de gelegenheid gebruik om daadwerkelijk enige blijken van dank uit te spreken.

[p. 185]

Na de dichters natuurlijk vooral mijn grote dank aan de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en in het bijzonder de Commissie voor de schone letteren die mij voor deze prijs heeft voorgedragen. Ieder zeer gewaardeerd lid daarvan. Misschien nog wel het meest Rudi van der Paardt. Het is voor mij vandaag een mooie extra hem, die ik niet eerder ontmoette, persoonlijk te kunnen bedanken voor de boeken die hij schreef over klassieke motieven in moderne literatuur en antieke intertekstualiteit die ik verslond tijdens mijn studie Nederlands en die - nu we het er toch over hebben - van ontegenzeggelijke invloed zijn geweest op mijn eigen dichterschap. Invloed is niet het goede woord. Wat Van der Paardt schreef, is belangrijk voedsel geweest, waar ik als student gretig van heb gegeten. Ik kan u de inhoud van zijn schitterende werken als Mythe en metamorfose niet meer oplepelen, maar weet dat ze me brachten bij talloze primaire werken, een leeshonger voedden, en dat ze in de kern bespraken wat ik zelf ook geloof: dat elk geslaagd literair werk in gesprek is met de wereld en dús met andere literaire werken, en dat er geen einde is aan dat gesprek. Dat er aan dat gesprek nooit een einde komt omdat het zich in elk werk weer hervat. En daarnaast: dat klassieke mythologie een werkelijk onuitputtelijke literaire bron is. Dat Griekse goden nooit sterven, maar zich integendeel altijd onder ons bevinden. Of men ze nu zusje noemt of Athene, Hermes of vloeibare jongen.

Dank ook aan de opsteller van het advies waaruit u zojuist enkele passages hoorde. Ik kan u uiteraard een bezoek aan de website van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, waar de integrale versie te vinden is, van harte aanbevelen. Los van dat het een fraai geschreven stuk is waar natuurlijk een hoop waars in staat, en elke zorgvuldige lezing van mijn bundel me sowieso al erg vereert, bevestigt het me in mijn hoop met De vloeibare jongen een verzameling gedichten te hebben geschreven die werken als mogelijkhedenmachines. Dat de gedichten niet zo zeer een vehikel zijn voor één boodschap die zo nodig volledig en intact aan de lezer moet worden overgebracht, maar er veeleer voor kunnen zorgen dat er in de hoofden van verschillende lezers verschillende lezingen, beelden en werelden ontstaan.

Mijn bundel heeft de luxe gehad door maar liefst vier redacteuren begeleid te zijn. Elk van hen wil ik bedanken. Wil Hansen voor zijn advies om vooral eerst mijn studie maar eens af te maken. Jasper Henderson voor

[p. 186]

zijn oprechte betrokkenheid bij mijn gedichten, vanaf meer dan tien jaar geleden, onafhankelijk van bij welke uitgever hij op welk moment precies aan het werk was. Tom van Eck omdat hij me uiteindelijk overhaalde bij Prometheus te debuteren en in een van onze gesprekken voor de zekerheid nog wel even checkte: ‘Thomas, jouw gedichten gaan toch wel uiteindelijk over niets hè?’. En Job Lisman omdat mijn bundel uiteindelijk onder zijn vaardige hand verscheen. En laat ik, al is het geen redacteur, ook Mai Spijkers bedanken, die wat de poëzie betreft een prettig pluriforme stal beheert en die naar ik begreep vanaf het moment dat ik met Tom over mijn gedichten sprak nogal onvoorwaardelijk vond: dit moeten we gewoon uitgeven.

Twee dichters, die me niet alleen hielpen via hun eigen gedichten, waar ik veel van hou, maar ook doordat ze scherp met me meelazen en met hun commentaren elk op hun eigen manier enorm aan de uiteindelijke vorm van De vloeibare jongen bij hebben gedragen, wil ik ook nadrukkelijk bedanken. Bij deze, Erik Lindner en Jan Baeke.

Niet omdat ze mijn grote liefde is, nou ja, ook daarom, maar nu vooral omdat ook zij een belangrijke meelezer was, en ik niet voor niks mijn bundel aan haar opdroeg, wil ik Sterre bedanken. Zelf geen dichter, geen neerlandica, geen literatuurwetenschapper, maar wel een van de scherpzinnigste lezers die ik ken. En, maar dat tussen ons, als ze minder tijd en energie zou besteden aan haar werk als psycholoog en taalwetenschapper, een getalenteerd schrijver. Dat zeg ik niet alleen omdat ik verliefd op haar ben. Ik verheug me er eerlijk gezegd nu al op om eens als de man van met haar mee te mogen naar een uitreiking van de ako- of Librisprijs.

Er ligt, in het leven net als in de poëzie, altijd nog zo veel precies net achter tot waar je kunt kijken.

Als ik eenmaal begin te danken, houdt het wat mij betreft eigenlijk niet meer op. Ik voel me haast elke dag omringd door mensen, boeken en verschijnselen die me voeden en zou het heerlijk vinden alles en iedereen ooit bij naam te kunnen noemen. Van mijn oude leraar Nederlands meneer Van Bueren tot het pontje dat over het IJ vaart; van de poëtica van Martinus Nijhoff tot de rook die van een sigaret opkringelt. Van mijn vader, die vandaag een heel dorp twee uur vroeger heeft laten opstaan om

[p. 187]

op tijd bij ons in Leiden te kunnen zijn tot de nieuwe cd van De Kift. Maar we zijn er allemaal intussen aan toe een glas te heffen lijkt me.

Tot slot van al deze dank wil ik daarom alleen nog degene noemen aan wie ik uiteindelijk de meeste dank verschuldigd ben. Met een relatief nieuw gedicht, dat meteen duidelijk zal maken waarom ze er zelf niet bij is. Hoewel. Stelt u zich daarbij niet meteen al te veel dramatisch voor:

*

Moeder kom uit de boom
met je draadje en de hele dag
geen mens gesproken geen vogel
gestrikt en op tafel binnen

twee lege borden twee warme glazen
zonder wijn en hier je arme stoel
helemaal zonder jou zie je wel dus
kom uit die boom lieve moeder uit

de schoorsteen geen rook onder de ketel
geen vuur en de geit tot de rand toe gevuld
knabbelt bij de drempel aan het kleed en de kip
is erbij gaan liggen als een droogboeket

en toen ik de vaas liet vallen vlogen overal
de splinters in het rond en in mijn mond
wordt het alleen maar zoeter en het zwiept
en kraakt al om je heen onder de volle lucht

dus kom maar moedertje uit die boom
met je draadje en je blikjes, met allebei je benen.