Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2004-2005

11. Verslag van de Werkgroep 18e eeuw over het verenigingsjaar 2004 - 2005

De Werkgroep 18e Eeuw is in 1968 opgericht om het onderzoek op het terrein van de achttiende-eeuwse geschiedenis in België en Nederland te stimuleren en om mensen met belangstelling voor de achttiende eeuw met elkaar in contact te brengen. Voorts ziet de Werkgroep het als haar taak om Belgisch en Nederlands onderzoek op het terrein van de 18e Eeuw internationaal onder de aandacht te brengen. De Werkgroep 18e Eeuw vertegenwoordigt Nederland en België in de International Society for Eighteenth Century Studies (isecs). De voorzitter van de Werkgroep is lid van het uitvoerend comité van het isecs-bestuur, evenals oud-voorzitter en ‘elected member’ Ernestine van der Wall.

Het ledenbestand is constant: ondanks contributieverhoging telt de Werkgroep net als in het voorgaande jaar 270 leden. De algemene ledenvergadering werd gehouden in de marge van het symposium in januari 2005. Hanco Jürgens is als secretaris toegetreden tot het bestuur, Dries Vanysacker is afgetreden als lid. Overige bestuursleden zijn: Joris van Eijnatten (voorzitter), Hendrik van Leusen (als penningmeester), Koen Buyens, Anna de Haas, Eveline Koolhaas-Grosveld en José de Kruif.

Koen Buyens had de organisatie van het jaarlijkse symposium in handen. Hetvond plaats in januari 2005 in het sfeervolle Cultured Centrum Colibrant hi het Belgische Lier en had als thema: ‘Muziek in de stad. Muzikale landschappen in de steden van Noord en Zuid’. Het symposium werd muzikaal omlijst in de Auditiezaal van de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans met origineel achttiende-eeuwse Nederlandse composities, gespeeld door docenten van de afdeling Oude Muziek. Henri Vanhulst (Université Libre de Bruxelles) hield de openingslezing over het muziekleven in de steden van de Oostenrijkse Nederlanden. Rudolf Rasch (Universiteit Utrecht) gaf een lezing over de stedelijke factor in het muziekleven van de achttiende-eeuwse Nederlandse Republiek, terwijl Koen Buyens (Vrije Universiteit Brussel) sprak over het muziekleven te Brussel 1740-1780: expressie van een stedelijke of van een hoofsaristocratische cultuur? De lezing van Bram Van Oostveldt (Universiteit Gent) was getiteld ‘Arcadië als toekomst: theatraliteit, beschaving en natuurlijkheid in de komische opera “Mimi in 't Hof” (1756)’. Ten slotte sprak Gert Oost (Den Haag) over het lied in het alledaagse leven van de achttiende eeuw. De opkomst was in overeenstemming met de aantrek-

[p. 148]

kelijkheid van het thema: ruim dertig leden woonden het symposium bij.

De restyling van het tijdschrift De Achttiende Eeuw is met succes doorgevoerd. Rubrieken als ‘Verklaring der Plaat’, ‘De vertelde achttiende eeuw’, ‘Berichten uit de geleerde wereld’ en ‘Omtrent bronnen’ hebben een vaste plaats in het tijdschrift gekregen. In 2004 verschenen niet alleen het eerste en het tweede nummer van jaargang 2003, maar ook het eerste nummer van 2004. Met het aanstaande verschijnen van het tweede nummer van 2004, een special over de natuur, zal de redactie naar verwachting de achterstand in jaargangen hebben ingehaald. Veel is te danken aan de voortvarendheid van de kernredactie, bestaande uit Inger Leemans, Edwin van Meerkerk (secretaris) en Tom Verschaffel. Tot de redactie zijn verder toegetreden Eric Jorink, Bert De Munck, Dorothee Sturkenboom; afgetreden zijn Maarten Prak en Theo Clemens.

In het tweede nummer van 2003 zijn artikelen opgenomen die in een leemte in de geschiedschrijving over de achttiende eeuw voorzien. Zo schrijft Freek Schmidt in een artikel over het nieuwe werkhuis te Amsterdam, ontworpen door Abraham van der Hart, over de wijze waarop de Nederlandse Verlichting vorm kreeg in de architectuur. René Vos schrijft over de ‘Republiek der Couranten’ (1675-1800) en Gijsbert Rutten over de transmissie van Vondels werken in de achttiende eeuw. Edwin van Meerkerk construeert aan de hand van een netwerkanalyse een sociaal-historisch model dat bruikbaar kan zijn bij de bestudering van de productie, distributie en consumptie van het gedrukte woord. Dat de redactie een scherp oog houdt voor actuele ontwikkelingen in de geschiedwetenschap blijkt ook uit het erop volgende nummer, waarin Kornee van der Haven ingaat op het verbod op godsdienstig en onbetamelijk toneel in de Amsterdamse Schouwburg. Edwina Hagen bespreekt papenvrees in de prinsgezinde politieke weekbladpers tussen 1781 en 1788, Thierry Alain de viering van de opstand van Enkhuizen tegen de Spanjaarden in 1772 en Peter Rietbergen de wijdverbreide internationale faam van de reiziger-botanicus Carl-Peter Thunberg (1743-1828). Het binnenkort te verschijnen natuurnummer zal bijdragen bevatten van Hanco Jürgens, Geert Palmaerts, Christian Bertram, Rina Knoeff, Dorothee Sturkenboom, Frans Grijzenhout, Arianne Baggerman en Rudolf Dekker.

De Werkgroep heeft sinds dit jaar een ‘Scriptieprijs Achttiende Eeuw’ ingesteld. De jury, bestaande uit Joris van Eijnatten, Ernestine van der Wall en Inger Leemans, is druk doende zich een oordeel te vormen over de inzendingen van het jaar 2003-2004. De Werkgroep heeft daarnaast

[p. 149]

het initiatief genomen om de leden ook via elektronische nieuwsbrieven te informeren. De eerste nieuwsbrief is in februari onder de leden verspreid, een tweede en derde zullen spoedig volgen. In deze nieuwsbrieven is informatie opgenomen over de Werkgroep, als ook signalementen van nieuwe publicaties, exposities en aankondigingen van congressen in binnen- en buitenland. In mei, tegelijk met de bekendmaking van de winnaar van de Scriptieprijs Achttiende Eeuw 2003-2004, zal ook de website worden gelanceerd. Naast een algemene introductie tot de Werkgroep, bevat deze site ook informatie over de achttiende eeuw, de nieuwsbrief, het tijdschrift, symposia, de scriptieprijs, het bestuur, het lidmaatschap, isecs en de statuten. Verder zijn interessante links opgenomen. De voorbereidingen voor het volgende (tweedaagse) jaarcongres over ballingschap, dat in samenwerking met het Bilderdijk Museum door Joris van Eijnatten en Rinus van Hattum wordt georganiseerd, zijn reeds in volle gang.

Hanco Jürgens, secretaris