Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2001-2002

4. Verslag der werkzaamheden van de Zuidelijke Afdeling in het verenigingsjaar 2001

Het dertiende verenigingsjaar van de Zuidelijke Afdeling van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde werd geopend met de jaarvergadering, die plaatsvond op zaterdag 10 maart 2001 in het Bonnefantenmuseum te Maastricht. Tijdens het huishoudelijk gedeelte van de vergadering werden de jaarverslagen van de secretaris en de penningmeester over 2000 en de begroting voor 2001 gepresenteerd. De vergadering werd voortgezet met een voordracht van dr. Lia van Gemert, hoogleraar historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht, over het thema Onbekend maakt onbemind: Nederlandse schrijfsters uit de zeventiende en achttiende eeuw. Spreekster besprak de rol van vrouwen in het literair bedrijf, aan de hand van vragen als: hoeveel vrouwen schreven er eigenlijk, waarover schreven ze, wat waren de publicatiemogelijkheden en wat waren de criteria voor literaire roem? Een en ander werd mede toegelicht aan de hand van uitgereikte tekstfragmenten.

Na de jaarvergadering vonden nog drie werkvergaderingen plaats. Op 23 juni sprak dr. Agnes Verbiest, oud-docent genderstudies aan de Universiteit Leiden, over Genderlinguïstiek: een kritische benadering van taal en tekst. Het gaat in het genderlinguïstisch onderzoek om het opsporen van systematische talige indicaties van genderideeën in taal en tekst. Het uiteindelijke doel hiervan is het aanwijzen van de (meest onbewuste en onbedoelde) gedachtesturing die taal en tekst door hun genderlading geven, en het doorbreken van de eenzijdigheid van die gedachtesturing. De lezing begon met een introductie van het begrip gender en een snelle verkenning van de concrete hedendaagse invulling ervan in beeld en tekst. Na een uiteenzetting van object, methode en doelstelling van het genderlinguistisch onderzoek volgde een selectie van de onderzoeksresultaten.

Op 29 september vond een ‘buitenvergadering’ plaats in ‘De Knillispoort’ te Den Bosch. Hier sprak dr. Willem Frijhoff, hoogleraar geschie-

[p. 241]

denis van de Nieuwe Tijd aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, over Het IJkpuntenproject: een zinvolle vorm van geschiedschrijving? Tien jaar geleden startte nwo het grote onderzoeksprogramma De Nederlandse cultuur in Europese context, dat beoogde het eigene van de Nederlandse cultuur in verleden en heden te bepalen. Daartoe wilde het interdisciplinair zijn, Nederland in de Europese context plaatsen en een breed panorama van de Nederlandse samenleving bieden. Gekozen werd voor een concentratie van de problematiek rond zogenaamde ijkpunten (1650, 1800, 1900, 1950). Behalve vele deelstudies zijn thans ook de vier synthesedelen verschenen, waarvan het eerste door spreker is geredigeerd. Deze maakte in zijn voordracht een eerste balans op, waarbij vragen aan de orde kwamen als: is het mogelijk zo'n reeks werken over verschillende perioden en door auteurs van verschillende vakgebieden vanuit één cultuurbegrip te schrijven?; is een dwarsdoorsnede (ijkpunt) voor de historicus zinvol en hanteerbaar? en hoe persoonlijk kan of mag zo'n synthese zijn?

Op 18 november tenslotte, sprak Marco Goud, als assistent in opleiding verbonden aan de Faculteit Cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht, over de dichter P.C. Boutens, over wie hij een proefschrift voorbereidt. Zijn voordracht was getiteld P.C. Boutens: dichter en ziener. In de poëzie van Boutens komen zeer veel woorden voor die met zien, zichtbaarheid en onzichtbaarheid te maken hebben, en in veel gedichten wordt het zien gethematiseerd. Daarbij wordt echter niet zozeer gekeken naar de zichtbare, aardse werkelijkheid, maar veeleer naar een transcendente werkelijkheid die - voor wie er oog voor heeft - door de aardse werkelijkheid heen schemert. Spreker lichtte een en ander toe aan de hand van enkele gedichten die in zijn onderzoek centraal staan. Ook kwam de vraag aan de orde in hoeverre deze thematiek gerelateerd kan worden aan Boutens' symbolistisch getinte poëtica, waarin ‘onzegbaarheid’, ‘zwijgen’ en ‘het geheim’ een belangrijke rol spelen, en aan de cultuurhistorische context van rond 1900.

De werkvergaderingen werden door gemiddeld veertien leden en genodigden bijgewoond. De convocaties zijn verstuurd naar de circa 240 leden van de Maatschappij die in het Zuiden van Nederland, in België en in het Duitse grensgebied woonachtig zijn. Het bestuur bestond in het verslagjaar uit dr. Marcel van der Heijden en dr. Nel Rogier, voorzitters, dr. Diederik Grit, secretaris, Lizet Duyvendak, penningmeester, en dr. Jos Perry, lid.

Diederik Grit, secretaris