Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2000

15. Verslag van de Werkgroep biografie over het jaar 1999-2000

Na drie jaar verdienstelijk penningmeesterschap verliet Marijke van Faassen in december 1999 het bestuur; Jelle Gaemers nam de functie van haar over. Hiernaast bestond het bestuur uit: Wam de Moor, voorzitter; Joke Linders, vice-voorzitter en vertegenwoordiger van het Bulletin; Herman de Liagre Böhl, secretaris; Elly Kamp, lid symposia, en Solange Leibovici, lid symposia. In de redactie van het Bulletin deden zich geen mutaties voor.

De beide symposia, in het voorjaar en het najaar, voldeden als altijd aan de verwachtingen en trokken in de Koninklijke Bibliotheek een volle zaal met belangstellenden. Op vrijdag 23 april 1999 stond het achttiende symposium in het teken van Het niveau van de Nederlandse biografie. Aanleiding hiertoe vormde een spraakmakend artikel van Michaël Zeeman in Feit en fictie (jg. iv, zomer 1998), waarin beweerd werd dat de wetenschappelijke pretentie van de biografica tot dwaze vertoningen zou leiden. In twee boeiende lezingen gingen Willem Otterspeer en Hans Goedkoop op deze provocatie in. Zij verdiepten zich beiden in de vraag, in hoeverre de biografie als genre tot de academische wetenschap kan worden gerekend.

Het negentiende symposium, dat op vrijdag 3 december 1999 werd gehouden, was gewijd aan het thema De biografie van de eeuw. Wat zijn de

[p. 219]

criteria waaraan de superbe biografie zou moeten beantwoorden? Is het mogelijk om op grond van die criteria de biografie van de eeuw vast te stellen? Welke verdient dan die prijs? Als sprekers verdiepten S. Dresden en mw. M. Schenkeveld zich vooral in de kwestie welke biografieën bij uitstek hebben bijgedragen aan de Nederlandse literatuur, hetzij doordat zij in zichzelf een literair werk van betekenis werden, hetzij doordat zij een literair auteur in een nieuw licht plaatsten. Mevrouw Schenkeveld concludeerde dat er in de laatste tien jaar in Nederland aanzienlijke vooruitgang is geboekt op het terrein van de schrijversbiografie. Vier recente biografieën van twintigste-eeuwse auteurs verdienden in haar ogen een eervolle vermelding: Jan Fontijn over Van Eeden, Elsbeth Etty over Henriette Roland Holst, Herman de Liagre Böhl over Gorter en Hans Goedkoop over Heijermans.

Het Biografie Bulletin presenteerde opnieuw een voortreffelijke jaargang, ditmaal donkergroen getint. Hoogtepunt vormde de discussie tussen Willem Otterspeer en Léon Hanssen, opnieuw over de vraag of een biografie bestaansrecht heeft in de wereld van de wetenschap. In de gedrukte versie van de speech die Otterspeer had afgestoken op het achttiende symposium, kwam opvallend scherp het standpunt naar voren dat de wetenschap geen behoefte zou hebben aan de biografie. Volgens Otterspeer behoorde een biograaf zich zo snel mogelijk te distantiëren van de wetenschap en zich om te scholen van academicus tot literator: ‘Wie een biografie wil schrijven, moet schrijven. Niet rubriceren en analyseren, niet samenvatten en niet beschrijven, nee schrijven.’ (Bulletin (1999), afl. 2, p. 129.) In reactie hierop kreeg hij van Hanssen het verwijt te horen dat hij zich bezondigde aan ‘wetenschappelijke zelfhaat’. In het Biografie Bulletin van december 1999 betoogde Hanssen dat Otterspeer de tweeslachtigheid van het biografische genre niet oploste door het verzamelen van feiten een zaak van de wetenschap te noemen en het ordenen daarvan een kwestie van literatuur. Biografieën vereisten allicht een fraaie schrijfstijl, maar zij waren ook bedoeld om kennis te produceren. Gestaafd door deze wijsheid ging de Werkgroep verwachtingsvol haar tweede lustrumviering tegemoet, te houden in maart 2000.