Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1973

[p. 265]

Bijlage I Rapport van de jury voor de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1973

De jury voor de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1973 stelt de leden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde voor de prijs toe te kennen aan de dichter Guus Vleugel. Al zal Vleugel, gezien zijn grote productie bij een constant hoge kwaliteit, de persoonlijke aanmoediging die de Van der Hoogt-prijs al jaren poogt te geven, niet direct behoeven, de jury wil toch met de bekroning van zijn werk een soort poëzie, waarvan Vleugel een der belangrijkste vertegenwoordigers is in het Nederlandse taalgebied, signaleren en stimuleren: de poëzie van buiten de bundel. Deze poëzie, die licht heet al stelt ze aan de maker zware eisen, die ernst liegt in de humor, zonder muziek en uitvoering moeilijk kan bestaan, uit de aard van dat laatste meer traditionele middelen dan de gangbare poëzie hanteert en door dat alles veronachtzaamd dreigt te worden, bewijst door de wijze waarop het taalmateriaal gebruikt wordt, door de vaak bewonderenswaardige manier waarop in de gecomprimeerde ruimte van een liedtekst veel verwoord wordt, door de aanwezigheid van maximale relaties tussen alle woorden, door de manier waarop spelsgewijs gedachten ontvouwd worden in het ontvouwen van eigenzinnigheden en eigenaardigheden van de taal, in alle opzichten te behoren tot het literaire genre dat met meer of minder maar in elk geval met een gemiddelde aan eerbied als Poëzie wordt aangeduid.

De jury meent, dat bij deze bekroning van het werk van Guus Vleugel, de naam van Annie M.G. Schmidt niet verzwegen mag worden. Zij heeft door de vaak uitzonderlijke kwaliteit van haar zeer eigensoortige werk binnen de Nederlandse literatuur aan het ‘light verse’, dat nog niet zo lang geleden met de nu verouderde schaamte voor een buitenechtelijk kind buiten de deur werd gehouden, een eigen en volwaardige plaats gegeven. Al is het aanwijzen van invloeden een wat vrijblijvend spel dat weinig bewijst, toch kan gezegd worden dat het werk van Guus Vleugel en andere voor het cabaret schrijvende dichters zonder het werken van Annie M.G. Schmidt moeilijk denkbaar is.

Guus Vleugel bezit een geraffineerde taalvaardigheid en beheerst vele soorten dichttechniek. Hij is nauwkeurig en kritisch en dat geeft aan zijn teksten de allure van gedegen vakmanschap. Bovendien beschikt hij over het vermogen om veel uiteenlopende indrukken helder en tegelijk ver-

[p. 266]

rassend te ordenen; felle en gematigde emoties, gekke en meer normale gedachtensprongen weet hij vaak op knappe wijze tot een boeiend geheel te combineren. De jury meent dat Vleugel in zijn veelsoortige werk zijn meest eigen vorm vindt in de parodie. Daarbij is een voor hem karakteristiek procédé, dat van de omkering van het bekende en voor de hand liggende. De omgekeerde wereld wordt uitgangspunt voor een zelden bijtende maar altijd rake visie op de opgepoetste banaliteit van de gangbare manieren en vele heersende opinies, voor het doldraaien van schablones, halve waarheden, tics en trends. En dat het gebeurt in een taal waarin de taal, die versleten en gemakkelijke visies en gedachten een hardnekkig leven geeft, knap wordt gehanteerd en tegelijk scherp kritisch geridiculiseerd, zal duidelijk zijn. In zijn werk voor het cabaret is de dichter Guus Valleide, die al weer lang geleden als officieel dichter voor Guus Vleugel optrad, als taalmaker èn taalcriticus altijd aanwezig gebleven. Bij een andere uitvalshoek en bij een ander einddoel is de werkwijze in veel opzichten dezelfde gebleven. Uit de vele liedjes door Guus Vleugel gemaakt wil de jury met name noemen: Call-girl, Op één been kun je niet lopen, Arme ouwe, Geld stinkt niet, Je laat ze echt niet in de steek, Dobbe dobbe, Hollandse plantersvrouw in Suriname a.d. 1860.

Met haar voorstel aan Guus Vleugel de Van der Hoogt-prijs toe te kennen wil de jury een type dichterschap en een soort poëzie signaleren en stimuleren die binnen de z.g. officiële literatuur tot nu toe te weinig erkenning hebben gekregen. Niet wat Guus Vleugel vertegenwoordigt, wil zij echter bekronen, maar wat hij maakte: bewonderenswaardige cabaret-poëzie. Naar het oordeel van de jury

(w.g.) H.C. ten Berge, K. Fens, A. Kossmann, H. Oosterhuis

Het Bestuur adviseert de leden de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1973 toe te kennen aan Guus Vleugel.