Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1961

[p. 168]

V. Verslag van de bibliothecaris

In aansluiting aan de gewoonte van de Bibliothecaris Dr. A. Kessen, die midden in het verslagjaar uit het leven werd weggerukt, is het verslag over de staat der bibliotheek in 1960 nog gebaseerd op het kalenderjaar. Het moet wel iets langer zijn dan gebruikelijk, omdat na het wegvallen van een jarenlang vertrouwd en toegewijd beheer de waarnemer zich rekenschap diende te geven van de situatie en maatregelen had te nemen om achterstand en stagnatie te kunnen opheffen.

De achterstand in de administratie der verwerving kon op de duur worden ingehaald door de werktijd van de administrateur, de heer G.W. Schut, tijdelijk met de helft te vermeerderen. De archivalia der Maatschappij, kommerlijk opgestapeld onder de hanebalken der Universiteitsbibliotheek, werden overgebracht naar de afdeling Westerse Handschriften, waar zij nu, als natuurlijk verlengstuk van het handschriftenbezit der Maatschappij, niet minder dan vijf kasten vullen.

De aanschaffing van de moderne belletrie werd zoveel mogelijk voortgezet door het aanvaarden van wekelijkse zichtzendingen van een boekhandel ter stede. Voor een verkenning van de achterstand in de aanschaffing van litterair-historische werken en uitgaven van oude teksten werd de bibliografische kroniek in het tijdschrift Spiegel der Letteren uitgekamd. Hierbij kwam o.a. aan het licht, dat een aantal desbetreffende Leidse dissertaties niet aanwezig waren. In dit tekort is inmiddels voorzien door de bereidheid van de waarnemende Bibliothecaris der Universiteitsbibliotheek, de Bibliotheek der Maatschappij op te nemen in de ruildienst van Leidse dissertaties, voor zover de Bibliothecaris der Maatschappij daaraan behoefte verklaart te hebben.

Er is gebroken met de voorheen vigerende regel van gecoördineerde aanschaffing, voor zover deze meebracht, dat dure werken slechts in enkelvoud werden aangeschaft, hetzij door de Maatschappij, hetzij door de Universiteitsbibliotheek. De ruimer wordende subsidiëring heeft deze noodmaatregel zijn bestaansreden goeddeels ontnomen. Van de zijde van de waarnemende Bibliothecaris der Universiteitsbibliotheek is zelfs toegezegd, dat de Universiteitsbibliotheek voortaan belangrijke Nederlandse literaire werken van omvang (Verzamelde werken e.d.) zal aanschaffen, ook al zijn deze reeds voor de Maatschappij aangeschaft. Dit om de exemplaren der Maatschappij te sparen voor beschadiging door uitleen. Zo zijn er, hoewel het tijdelijk losser worden der

[p. 169]

banden met de Universiteitsbibliotheek nadelen medebracht, toch ook onmiddellijk voordelen uit de nieuw opgezette samenwerking verkregen, die op lange termijn zullen doorwerken.

Evenmin als het internationale ruilverkeer in het algemeen, kan dat van de Bibliotheek der Maatschappij bevredigend worden genoemd. Te veel tijdschriften worden onregelmatig toegezonden, verschillende zijn sedert 1945 in het geheel niet meer ontvangen, hoewel zij nog steeds verschijnen. Er is een begin gemaakt met de completering der jaargangen en reeksen, voor zover nog mogelijk. De Bibliotheek bezit sedert kort zo goed als complete reeksen van Het Oude Land van Loon, van het Jaarboek De Fonteine (Gent) en van Oostvlaamse Zanten. Nadat de Universiteitsbibliotheek de aanschaffing van Roeping voor haar rekening had genomen, kocht de Bibliotheek der Maatschappij een volledige reeks van Ontmoeting aan. In ruil voor het Tijdschrift der Maatschappij wordt sedert dit jaar The Journal of the Canadian Linguistic Association ontvangen. Tussen de Maatschappij en de Vereniging ‘Haerlem’ is de uitwisseling der beiderzijdse Jaarboeken hervat.

Alleen de uitlening heeft niet de weerslag van de gebeurlijkheden van dit verslagjaar ondervonden. Zij bleef ook nu in gestage opgang. Over de post werden naar buiten uitgeleend 9439 delen (tegen 8785 in 1959, 7420 in 1958). 49 maal werden handschriften uitgeleend binnen Nederland, 11-maal naar België.

Een uitzonderlijk geval van uitlening was de inzending van een groot aantal bescheiden, kostbare drukken, alsmede gravures van Adriaen van de Venne, alle deel uitmakend van het Museum Catsianum, ten behoeve van de tentoonstelling, die op 12 september in huize ‘Sorghvliet’ te Den Haag werd geopend in het kader van de nationale herdenking van Jacob Cats (1660-1960) De inzending was geselecteerd door ons medelid Dr. P.J. Meertens en door de heer Adriaan Goekoop, huisheer van ‘Sorghvliet’, en werd verzorgd door het Gemeentemuseum van 's-Gravenhage. Teruggekeerd in haar dépot, deed de inzending nog eens dienst voor verfilming door de televisiedienst van de VARA. De mede daaruit opgebouwde historische reportage ‘Van Sinne ende Minne’ onder regie van de heer Jack van Belle hebben de televisiekijkers kunnen genieten in de uitzending van 22 december, van 8.30-9.00 n.m.

Het totaal aantal der verworven boekdelen bedroeg in 1960 776

[p. 170]

(tegen 591 in 1959), waarvan 563 afzonderlijke werken (464 in 1959), 148 vervolgdelen (123 in 1959), 65 overdrukken (2 in 1959). Van de 563 afzonderlijke werken (464 in 1959) werden 332 (in 1959 198) verkregen door aankoop, 231 (tegen 266 in 1959) door schenking van uitgevers en particulieren.

Het aantal tijdschriften, door ruil of abonnement verkregen, steeg tot 221 (211 in 1959), waarvan 107 (101 in 1959) uit Nederland, 114 (110 in 1959) uit het buitenland.

Er is een begin gemaakt met een verzameling grammofoonplaten met voordrachten van schrijvers uit eigen werk. Van de uitgeverij Em. Querido te Amsterdam werden een zestal platen ten geschenke ontvangen, die het begin der collectie vormen.

Het gewone bibliotheekcrediet werd als volgt besteed:

	1960	1959
Boekhandelaren	ƒ 1.647,24	ƒ 1.291,83
Diverse aankopen, lidmaatschappen contributies	ƒ 534,78	ƒ 622,17
Antiquarische aankopen	ƒ 790,-	ƒ 239,06
Bindwerk	ƒ 852,40	ƒ 982,-
	-------------	-------------
Totaal	ƒ 3.824,42	ƒ 3.035,06

Uit het Verwervingsfonds werd f. 4.550,- geput voor de aankoop van twee in Nederland gedrukte incunabelen. Bij het overschouwen der cijfers zal opvallen, dat meer antiquarisch werd gekocht, doch minder aan uitgevers ten geschenke werd gevraagd, hetgeen in overeenstemming lijkt met de ruimere subsidiemiddelen. Zeer zorgwekkend daarentegen is de post bindwerk, die jaar in jaar uit daalt: f. 852,40 in 1960, f. 982,- in 1959, f. 1.037,65 in 1958.

De oorzaak ligt grotendeels, maar niet geheel, in het tekort aan geschoolde binders en aan capaciteit der binderijen; zij is voor een deel ook te zoeken in het gebrekkig functionneren van het internationale ruilverkeer, waardoor teveel tijdschriftjaargangen incompleet blijven.

De liefde voor het oude, schone boek is na enige jaren van inperking weer eens aan haar trekken kunnen komen door de verwerving van twee incunabels en een zeldzaam Cats-drukje:

[p. 171]

1497 B 21	Jacobus de Cessolis, Boec ... van den Scaeck. spul. (Zwolle, Peter van Os, c. 1479).
1497 B 22	Die Wech der Syelen Salicheyt. Utrecht, (Gerardus de Leempt), 13 jan. 1480.
1019 E 31	J. Katsens Aeltern-Spiegel. Aus Desselben Holländischem gehoochdeutschet durch C. Chr. Dedekinden. Dresden 1654.

De twee incunabels werden aangekocht bij het Internationaal Antiquariaat (Menno Hertzberger) N.V., te Amsterdam. Hierdoor steeg het incunabelbezit der Maatschappij van 41 tot 43. Het Duitse Catsdrukje werd, door vriendelijke bemiddeling van ons medelid mejuffrouw Dr. A. Hübner aangekocht op een veiling bij Dr. Ernst Hauswedell te Hamburg. Buiten dit zijn in Europa slechts twee exemplaren van dit drukje bekend. De verwerving betekent een waardevolle uitbreiding van het Museum Catsianum en een blijvende herinnering aan de viering van het Catsjaar 1960.

Onder signatuur Hs. 2022 werd in de handschriftenafdeling opgenomen een fraai gebonden bundel gedichten van de hand van mevrouw Anna van 's-Gravensande geboren Van der Aar de Sterke (1784-1810) uit Rotterdam, aangekocht bij A.J. van Huffel's Antiquariaat in Utrecht. Verder onder signatuur Hs. 2024 de originele lidmaatschapsbul van F.G. van Lynden, i.d. 3 nov. 1809, staande de jaarvergadering van 13 juli 1960 geschonken door het medelid de heer S.J. Lenselink.