Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1948-1949

[XV.] De Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs

Het advies over de toekenning van deze prijs is als vertrouwelijke mededeling afgedrukt in de beschrijvingsbrief:

XV. De Commissie voor Schone Letteren had ditmaal, ter voorbereiding van haar advies aan het Bestuur inzake de Van der Hoogt-

[p. 262]

prijs, geen gemakkelijke taak. Zij kwam op 27 December 1948, op 9 Maart en op 27 April 1949 bijeen, en eerst na zeer breedvoerige discussies, waarin zij tot haar spijt niet tot éénstemmigheid heeft kunnen geraken, besloot zij het Bestuur te adviseren aan de Algemene Vergadering voor te stellen om Anna Blaman de Van der Hoogt-prijs voor het jaar 1949 toe te kennen voor haar roman ‘Eenzaam Avontuur’.

Reeds had deze schrijfster zich in haar eerste boek ‘Vrouw en Vriend’ doen kennen als een auteur van opmerkelijke begaafdheid.

Tot haar beslissing geraakte de Commissie met de kleinst mogelijke meerderheid, nl. een van drie stemmen tegen twee. Terwijl bij één der tegenstemmende leden ethische, bij de ander aesthetische argumenten het meeste gewicht in de schaal hebben gelegd om een bekroning te ontraden, bestond tussen beiden overeenstemming ten aanzien van het door een hunner aldus geformuleerde: ‘Het is te veel een psychologisch (of psychiatrisch) verslag, waaraan het onmisbare element der ordening ontbreekt’.

De voornaamste reden, welke desondanks de meerderheid der Commissie tot haar voorstel bracht, is gelegen in het feit, dat geen andere roman van een generatie, die nog geacht mag worden aanmoediging te behoeven, ook maar bij benadering een dergelijke maat van talent en importantie vertoont. De bedoelde meerderheid stelt er prijs op te verklaren, dat zij evenwel eerst na het overwinnen van een zekere aarzeling tot haar besluit is overgegaan. Ook zij zag wel enig bezwaar in de op de spits gedreven eenzijdigheid van het door Anna Blaman gestelde probleem, waarbij aan de volheid van het leven misschien te weinig recht wordt gedaan. Zij is er echter van overtuigd, dat binnen het kader van deze eenzijdigheid, het boek een kracht en intensiteit bezit, die het onbetwistbaar belang verlenen. Zij werd getroffen door enerzijds de diepgang der psychologie, anderzijds de rijkdom aan observatie, die eruit spreken. En ook, het beperkt gezichtsveld in aanmerking genomen, wordt de lezer vaak getroffen door de veelzijdige menselijkheid en de behandeling van het probleem, al zou een levensvoorstelling op een bredere grondslag ongetwijfeld de voorkeur hebben verdiend.

Wat aangaat de compositie van het boek, moet worden opgemerkt, dat de boeiende kwaliteiten sterk werden verhoogd door de interessante poging der schrijfster om, door een begeleidende roman door haar roman heen te vlechten, de werking te versterken van wat zij beoogde uit te beelden.

[p. 263]

Alles bijeen menen wij nog veel van haar talent te mogen verwachten, vooral wanneer zij erin slaagt haar voorstelling van het leven op een breder plan te brengen en zich in de toekomst niet blijft beperken tot het diep uitgraven van een begrensd en geïsoleerd levenssegment.

Tenslotte nog de opmerking, dat de sensatie, die onwillekeurig rond het boek is ontstaan, ons oordeel, gelijk van zelf spreekt, noch in positieve noch in negatieve zin heeft beïnvloed, en dat deze niet bij machte is geweest ons ervan terug te houden, Anna Blaman's ‘Eenzaam Avontuur’ voor een prijs voor te dragen.

advies van het bestuur

Het Bestuur beveelt de Vergadering aan het door de Commissie voor Schone Letteren uitgebrachte advies te volgen en aan de schrijfster Anna Blaman de prijs toe te kennen voor haar roman ‘Eenzaam Avontuur’.

Wanneer dit agenda-punt aan de orde komt, leest de voorzitter een tijdens de vergadering binnengekomen brief van Anna Blaman voor:

Rotterdam, 20 Juni 1949

Aan het Bestuur van de

Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden.

Mijne Heren,

Hoewel ik het bijzonder op prijs stel, dat Uw Bestuur aan de Vergadering aanbeveelt het advies te volgen van de Commissie voor Schone Letteren om mij de Lucie B. en C.W. van der Hoogt-prijs toe te kennen, voel ik mij nochtans verplicht deze onderscheiding af te wijzen.

Het advies van de Commissie kan mij niet verheugen. Is het ontvangen van een aanmoediging soms bijzonder aangenaam, in dit geval wordt zij gegeven op een wijze die eerder ontmoedigt dan aanmoedigt. Tegenover de lof van de Commissie staan bezwaren, die voor een groot deel niet het artistieke raken. Hierin vind ik aanleiding U te verzoeken mijn weigering niet alleen als een persoonlijke reactie te zien, maar deze te beschouwen als een principiële afwijzing van de criteria, die dit advies in belangrijke mate hebben bepaald.

Met de meeste hoogachting,

w.g. Anna Blaman

[p. 264]

De voorzitter deelt naar aanleiding van dit schrijven mede, dat het bestuur besloten heeft punt XV van de agenda af te voeren.