Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1927

[p. 41]

Bijlage VI. Verslag der commissie voor geschied- en oudheidkunde.

De vergaderingen der Commissie hadden wederom aan huis bij de leden plaats en wel op 30 Sept., 28 Oct,, 25 Nov. 1926 en 27 Jan., 24 Febr., 31 Maart en 28 April 1927. Doorgaans werden die samenkomsten zeer goed bezocht, zoodat het zelfs meermalen voorkwam, dat leden, met belangrijk materiaal ter vergadering aanwezig. niet aan het woord konden komen. Voorzitter was de heer De Blécourt, Secretaris de heer Bijleveld.

Door de wetsverandering onzer Maatschappij kwamen geene veranderingen of benoemingen in het najaar voor.

De leden behandelden de nagenoemde onderwerpen:

De heer Blok: politieken brief aan D. van der Muelen; moordplan van Prins Willem I tegen hertog Eric van Brunswijk; het strijken van de vlag.

De heer Knappert: handelskerken; bezoeksreizen van 19^de eeuwsche predikanten in de Molukken; het zeldzame werk, Wijngaard van den H. Franciscus; Laurens Storm van 's-Gravesande, gouverneur van Essequebo e.a.

De heer Overvoorde: brieven van D. van der Muelen.

De heer Molhuysen: Hugo de Groot's de Jure praedae en brieven van De Groot.

De heer Huizinga: Jan Veth's Academietijd.

De heer De Blécourt: Welgeboren mannen; Wie was Klaasje Zevenster?

De heer Eekhof: Brieven van H. de Groot.

De heer Meyers: Nederlanders in Chili; Slavisch recht in Duitschland.

De heer Kleyntjens: Ontstaan der parochies in het Zuiden van Nederland; het klooster Leliëndaal op Schouwen; de reformatie in Friesland.

De heer Van Blom: Kerkrekeningen van Ameland; accijnzen; poging tot herhaald Universiteitsexamen elders.

De heer Bijleveld: openlucht-reliefkaart van Salzburg en Opper-Oostenrijk te Heilbronn; opgravingen te Valkenburg; Jodenbekeering te Zalt-Bommel 1826; de persoon van Klaasje Zevenster.

[p. 42]

Aanhangsel.

Voor den vooravond der Alg. Vergadering onzer Maatschappij, op 7 Juni 1927 des avonds te 8 ure, had de Commissie Dr. Henri Obreen uit Brussel uitgenoodigd. De opkomst van leden was zoo groot als nooit te voren, bij herinnering van de meeste onzer leden.

De spreker had eene zeer duidelijke, geteekende kaart van indrukwekkende afmeting medegebracht, die zijn gehoor een goed denkbeeld gaf van de plaatselijke toestanden op de Zuidhollandsche eilanden en den N.W. hoek van Brabant omstreeks 1300, die zooveel van de tegenwoordige verdeeling van land en water verschillen. Juist in het midden van het afgeteekende gebied bevonden zich de heerschappijen van Putten en Strijen, waarover Dr. Obreen's lezing ons nader zou inlichten. Dat hij daarmede reeds bij de twaalfde eeuw kon aanvangen, vindt zijn oorzaak in het feit, dat deze belangrijke goederen reeds in de 15^de eeuw door versterf aan den grafelijken leenheer vervielen en de archieven zoodoende veilig bewaard werden.

De heerschappij van Putten strekte zich buiten het eiland van dien naam over gedeelten van IJselmonde, Hoekschen waard en Overflakkee uit; die van Strijen daarentegen, hoofdzakelijk over het tegenwoordig Noordbrabantsch gebied. Door het huwelijk van den befaamden Nicolaas van Putten, die een der voornaamste aanvoerders was in den strijd tegen de Vlamingen, werden beide heerschappijen in ééne hand vereenigd. De stad Geervliet, met hare uit het eind der 12^de eeuw dagteekenende, belangrijke tol, was de hoofdplaats, waar de Heeren zetelden en waar het bouwvallig grafmonument in de kerk nog aan deze historische figuur herinnert.

Uitvoerig ging spreker de verschillende leden van het geslacht van Putten na, tot de dochter van genoemden heer Nicolaas, waarmede het oude geslacht uitstierf; pas eene eeuw daarna vervielen deze groote goederen bij gebrek aan nakomelingschap aan de grafelijkheid.

Na eene korte pauze, waarvan de voorzitter der commissie gebruik maakte om eenige inlichtingen te vragen, kreeg de oeconomische, rechterlijke en kerkelijke geschiedenis dezer landen eene beurt. Het was een welvarend gebied, waardoor vele belangrijke handelswegen te water liepen. Spreker wees vooral op de

[p. 43]

geheel verdwenen rivier de Striene en op de gevolgen van den beruchten St.-Elisabethvloed van 1421 ook voor deze streken, wier aanzien sindsdien geheel veranderd is; ten slotte, op de grenzen tusschen de bisdommen Utrecht en Luik in die dagen, waardoor verklaard werd waarom de vinders van het H. Sacrament van de Niervaart zich tot Luik en niet tot Utrecht hebben gewend.

De heeren Blok, Nolet, Huizinga, Van Blom en Unger, alsmede Jhr. van Rheineck Leyssius, als introducé aanwezig, maakten eenige opmerkingen of vroegen inlichtingen, die door den spreker beantwoord werden.

De heer De Blécourt, voorzitter, bracht hem dank voor zijne voordracht; tegen 10 uur ging men uiteen.