Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1921

[p. 38]

Bijlage V. Verslag der Commissie voor Taal- en Letterkunde.

De Commissie voor Taal- en Letterkunde heeft in het afgeloopen jaar acht keer vergaderd onder voorzitterschap van den heer Van der Meulen; de heer Heinsius nam het secretariaat waar.

De aftredende leden Beets en Heinsius werden door de maandelijksche vergadering der Maatschappij herbenoemd.

Van het Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde, welks redactie door de Commissie wordt gevoerd, kwam het 39^ste deel compleet, en verscheen 't begin van deel 40. Het voortbestaan van het Tijdschrift, een oogenblik in gevaar gekomen door de groote stijging van druk- en papierkosten, is voorloopig weer verzekerd door een helaas onvermijdelijke verhooging van den prijs, en dank zij den meerderen steun dien onze Maatschappij en vooral de Regeering aan de uitgave schenken.

De reeks van herdrukken van belangwekkende oude geschriften, onder de auspiciën der Maatschappij bij den uitgever Oosthoek te Utrecht verschijnende, is dit jaar voortgezet door de uitgave van Bisschop David van Bourgondië en zijn stad, een herdruk van 't bekende Utrechtsche kroniekje dat indertijd door Matthaeus in zijn Analecta was uitgegeven, Dr. N.B. Tenhaeff heeft dezen herdruk met een inleiding en aanteekeningen in het licht gegeven. Het ligt in 't voornemen der Commissie, thans een nieuwe uitgaaf te ondernemen van H. Smeeks' Koninkrijk van Krinke Kesmes, den voorlooper van Defoe's Robinson Crusoe; Dr. W.H. Staverman is bereid gevonden zich daarmee te belasten.

Naar gewoonte werden de vergaderingen besloten met wetenschappelijke mededeelingen van de leden. De heer Beets besprak een groot aantal woorden, zegswijzen enz. die hij in den loop der jaren uit den volksmond, vooral te Leiden, had opgeteekend. De heer Knuttel behandelde Cats' populariteit, die z.i. vooral is toe te schrijven aan economische omstandigheden, t.w. het op den voorgrond treden der stedelijke maatschappij met groothandel en industrie, waarmee een nieuwe moraal opkwam. De heer Muller sprak over den tweeklank ui in woorden waar deze niet uit germ. û of iu is ontstaan, en knoopte daaraan etymologische opmerkingen vast over enkele van die woorden.

[p. 39]

Een ander maal wees de heer Muller op 't feit dat vroeger vaak westelijk werd genoemd wat feitelijk zuidwestelijk was, enz., en deelde hij gissingen mee ter verklaring van dit verschijnsel. De heer Hesseling behandelde den oorsprong van een aantal woorden in de etymologische woordenboeken van Franck-van Wijk e.a., waarbij het Grieksch betrokken is; het blijkt dat verschillende Grieksche woorden, die van 't eene woordenboek in 't andere overgaan, feitelijk monstra zijn, ofwel hun bestaan is niet met zekerheid aan te wijzen. De heer Heinsius sprak over verschillende genetief bepalingen in het Nieuwnederlandsch, die vóór het bepaalde woord staan, wees op de criteria omtrent de vraag of men daarbij met samenstelling te doen heeft of niet, en bestreed eenige z.i. onjuiste beweringen, over dit onderwerp, vroeger in het Tijdschrift te berde gebracht. De heer Van der Meulen deelde een en ander mede over Peter den Grooten en het Nederlandsch: het blijkt dat de keizer onze taal vrij vlot sprak en zijn kennis er van gaarne te pas bracht. De heer Boekenoogen handelde over zgn. historieliederen, d.w.z. op vliegende blaadjes gedrukte liederen wier stof aan oude volksboeken is ontleend, in 't bizonder over een lied van De Graaf van Romen, dat tot heden wel in vreemde talen maar niet in de onze bekend was; van de Nederlandsche bewerking heeft spreker een exemplaar in handen gekregen, naar aanleiding waarvan hij verschillende opmerkingen maakte. De heer Kloeke eindelijk oefende kritiek op de methode die Frings toegepast heeft bij zijn onderzoek van Zuidnederlandsche dialecten; hij toonde aan dat men, voorloopig althans, bij dialectonderzoek beter doet enkele woorden dan geheele zinnen op te nemen, en dat men het materiaal niet zgn. ‘ongeretoucheerd’ moet weergeven.