Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1890

[p. 42]

Bijlage II. Verslag van den Secretaris.

M.H!

Onze Maatschappij heeft zich gedurende het afgeloopen jaar mogen verheugen in vele gelukkige ervaringen. Van verschillende zijden is haar eene belangstelling betoond, voor welke een woord van oprechte dankbaarheid terstond betaamt.

Het verslag, hetwelk ik de eer heb uit te brengen, mag U daarvan de bewijzen geven en niet zonder reden begin ik met deze algemeene mededeeling, op welke ik aanstonds eenige bijzonderheden wensch te laten volgen. Gij kunt er eenigszins door gewapend worden tegen den somberen indruk, welken wij niet geheel kunnen ontgaan, als wij bedenken hoevele geleerde en aanzienlijke mannen door den dood aan onze Maatschappij ontvallen zijn. Waarlijk, niemand in deze Vergadering, die niet met eerbiedigen weemoed de nagedachtenis zal huldigen van meer dan één uit de breede doodenlijst.

[p. 43]

Onze Voorzitter sprak reeds uitvoerig over J.J.L. ten Kate, Dr. C. Sepp, Mr. F. Baron van Hogendorp en Dr. G. Penon; ik moet er bij voegen: Mr. A.W. Jacobson, P.F. Bruinings, J.F.G. Meijer, Mr. H. Vollenhoven, Mr. S.J. Hingst, Dr. M.F.A.G. Campbell, alle uit 's Gravenhage; uit Rotterdam Dr. H.N. van Teutem; uit Amsterdam H. Binger; uit Leiden A. van Eck; uit Utrecht Dr. P. de Jong en Dr. C.H.D. Buys Ballot; uit Florence Mr. H.J. Baron van der Heim; uit Zwolle Mr. J.L. van Doorninck; uit Alkmaar Dr. J.J. de Gelder; uit Haarlem C.F. van Assendelft de Coningh en buitenslands J. de Witte te Parijs en ook reeds voor de laatst gehouden jaarlijksche Vergadering Dr. H. Müller te Göttingen.

Onwillekeurig rijst de vraag: wie zullen die dooden vervangen? Maar ook thans weder mogen wij een antwoord vernemen, dat ons althans eenigen troost geeft: de binnenlandsche leden in de vorige jaarlijksche Vergadering benoemd zijn ook tot onze Maatschappij toegetreden, op één enkele na, die deze zware verantwoordelijkheid niet op zijn litterarisch geweten durfde nemen, en ook de benoemde buitenlanders namen op eene enkele uitzondering de benoeming aan.

Maar bovendien mocht uw Secretaris beginnen met te spreken van voorspoed door onze Maatschappij genoten; inderdaad buitengewone belangstelling en toegenegenheid zijn haar in het verloopen jaar betoond.

Eén der overledenen, Mr. H. Vollenhoven vermaakte haar, behalve eenige boeken en handschriften, een legaat van ƒ 1000. Wij ontvingen daarvan spoedig

[p. 44]

na zijn overlijden bericht, en dezer dagen is die som ons ook toegezonden, maar reeds had ook een ander, een lid der Maatschappij, wien wij wel een lang en gelukkig leven mogen toewenschen, zijn finantieelen steun geschonken. De Heer James de Fremery uit 's Gravensande zond de ronde som van ƒ 2500,- ten behoeve der Bibliotheek. De naam van wijlen Mr. Vollenhoven zal onder ons in eere gehouden worden M.H! en wie onzer brengt niet gaarne luide de hulde der erkentelijkheid aan den Heer de Fremery?

Onze betrekkingen met binnen- en buitenlandsche Genootschappen en Wetenschappelijke Inrichtingen hebben wij voorts op eene eigenaardige wijze kunnen onderhouden en uitbreiden. De Maatschappij was nog in het bezit van een aantal Exemplaren van haar Tijdschrift, die niet nutteloos in het Archief behoefden bewaard te blijven. Toen dan de Redactie van dat Tijdschrift in overleg met het Bestuur besloot eene nieuwe Serie aan te vangen, konden van van de acht verschenen Jaargangen eenige Exemplaren worden verspreid. Om te bewijzen, dat wij daarmede winst hebben gedaan, noem ik kortheidshalve slechts de aangeknoopte verbintenis met de K. Acad. der Wetensch. te Berlijn.

Wat verder die nieuwe Serie van het Tijdschrift aangaat, de Redactie is thans vrij van de tijdsbepaling voor het uitkomen der Afleveringen, maar dat zij daarom niet minder ernstig hare taak opvat, weten zeker de meeste aanwezigen; er zijn van het negende deel reeds twee Afleveringen verschenen.

Bij de feestviering van Prof. M. de Vries, zoo menig-

[p. 45]

maal Voorzitter onzer Maatschappij, bleef het Bestuur niet achter. Wel was onze tegenwoordige Voorzitter Dr. G.P. Tiele toen verhinderd, maar zijne taak werd vervuld door zijn voorganger Dr. J.G.R. Acquoy, die uit naam der Maatschappij eenige hartelijke woorden van waardeering en erkentelijkheid tot den jubilaris richtte.

Dr. Acquoy werd bij dat bezoek vergezeld door de Heeren D. Hartevelt en W.P. Wolters.

Onze maandelijkste vergaderingen werden trouw gehouden, en belangrijke onderwerpen werden behandeld.

In October deelde de Heer Dr. W.N. du Rieu het een en ander mede van zijn bezoek aan la Grande Chartreuse, la maison Mère, in de nabijheid van Grénoble. Van hoeveel belang de orde der Carthuizers in het algemeen en bijzonder ook voor ons land geweest is en nog is, bleek uit zijne mededeelingen, die nog werden aangevuld door den Heer Acquoy; beroemde Nederlanders, zooals Hendrik van Calcar behoorden tot haar, Geert Groote en anderen stonden onder haren invloed, terwijl zij op verschillende plaatsen in ons land kloosters had.

De Heer Dr. J. ten Brink sprak in November over den Auteur van den eersten schelmenroman, den roman picaresque, met den hoofdpersoon Lazarillo de Tormes. Van dit boek verscheen nog in 1824 eene Hollandsche vertaling en toch is ook na de nieuwste geleerde onderzoekingen het vraagstuk aangaande den schrijver niet beslist. De belangrijkheid van het werkje voor de Historia Litteraria toonde de spreker

[p. 46]

o.a. ook aan, door te doen opmerken dat er door onze Hollandsche schrijvers uit de zeventiende eeuw menig tooneel aan is ontleend.

De Heer Dr. J.G.R. Acquoy bracht in December ons in eene geheel andere omgeving, door zijne herinneringen nam. aan Mr. Isaäc da Costa. Nevens allerlei mededeelingen aan Da Costa als spreker, bracht hij tevens hulde aan den waarachtigen dichter, maar wees ook op de eigenaardige Joodsch-Christelijke geloofsovertuiging, die in zijne werken doorstraalt.

In Januari van dit jaar sprak de Heer Dr. S.G. de Vries. Als conservator aan de Bibl. der Rijksuniversiteit alhier kon hij juist mededeelen wat ook voor Nederl. Taal- en Letterkunde belangrijks verkregen was in het aandeel aan die Bibl. ten deel gevallen uit de nalatenschap van Sir Thomas Phillips van Cheltenham. Een gedeelte dier nalatenschap is namelijk door het Nederl. Goevernement aangekocht en, al schijnt Leiden niet ruim bedacht, het heeft toch eenige handschriften en incunabelen voor taalstudie en geschiedenis van belang verkregen.

Een Album Amicorum gaf in Februari den Heer Dr. C.P. Tiele stof voor zijne voordracht. Afkomstig van den Remonstrantschen predikant, Petrus Cupus, verlevendigde het de herinnering aan vele beroemde personen en belangrijke gebeurtenissen uit het begin der zeventiende eeuw en daarbij kwam ook de beoordeeling van schrift en taal, en van gegraveerde of geteekende wapenschilden te pas.

Toen de Heer Dr. J.P.N. Land in Maart begon te spreken over Arnold Geulinck en zijne ‘Nederlandsche

[p. 47]

Zedeleer’ van 1667 vermoedde waarschijnlijk niemand dat hij ons met een uitstekend Hollandsch prozaschrijver zou bekend maken. Toch was dit het geval. Terwijl de spreker van het genoemde werkje een overzicht gaf, wist hij tevens voor de juist gekozen woorden en den geestigen stijl van den merkwaardigen wijsgeer aller bewondering op te wekken.

De Heer Mr. J.T. Buys besloot de rij der sprekers in April met eene voordracht over de Democratie in de Vereenigde Staten van Amerika, naar aanleiding van het voor eenigen tijd verschenen werk van James Bryce, ‘the American Commonwealth.’ De spreker leverde een overzicht van politieke en sociale toestanden, die, hoe verschillend ook van hetgeen vroeger en later in ons Vaderland te vinden is, toch voor de beoordeeling van onze geschiedenis zoowel als van den tegenwoordigen tijd, hoogst belangrijk heeten mochten.

Daarmede waren de maandelijksche Bijeenkomsten aan dergelijke mededeelingen gewijd ten einde.

Intusschen werd er zoo goed mogelijk gezorgd, dat de Handelingen en Levensberichten 1889-90 het licht zouden zien. Zij zijn weder wat laat aan de leden verzonden; het valt niet te ontkennen, maar de gewettigde verontschuldiging zal men kunnen vinden in een maatregel door het Bestuur genomen, die althans tevens voor het vervolg beterschap belooft. Er worden namelijk na dezen dag van de jaarlijksche vergadering wel Levensberichten aangenomen, maar het Bestuur acht zich niet verplicht ze in den eerst uitkomenden Bundel op te nemen.

[p. 48]

Zoo wordt de orde gehandhaafd, waarbij met de Jaarlijksche Vergadering het oude maatschappelijke jaar eindigt en het nieuwe aanvangt.

Ik heb nog slechts te vermelden, dat de Heer Dr. C.P. Tiele in de Maandel. Verg. van October het praesidium aanvaardde en dat de Heer Dr. W. Pleijte als lid van het Bestuur optrad.

De Vergadering gelieve mijn dank voor de mij geschonken aandacht aan te nemen; zij moge in dit verslag het bewijs hebben gevonden, dat, al blijft er zeker voor de Maatschappij nog veel te doen over, zij toch, door hetgeen gedaan is en wordt de belangstelling en waardeering van hare leden ten volle verdient.

W.P. Wolters.