Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1889

[p. 95]

Bijlage IV. Verslag van den Penningmeester, den Heer D. Hartevelt.

M.H!

Uw penningmeester heeft zich nooit veroorloofd aan zijn verslagen een toon te geven van verslagenheid of opgewondenheid, van vertwijfeling of optimisme. In 1887 moesten wij onversaagd op den ons aangapenden deficitsafgrond toetreden. In 1888 mocht ons slotwoord zijn: ‘Laat ons hopen’. Thans zijn wij het Nihil tot op den drempel genaderd, en er is nu meer hope op een batig overschot voor de toekomst, dan er vreeze is geweest voor eene ledige kas in de laatst verloopen jaren.

Was die vreeze zoo groot? Verkeerden ook sommige leden der Maatschappij werkelijk in onrust over de finantiën? Wat wij heden hebben meê te deelen kan deze ongerustheid minstens temperen. Op finantieel gebied wedervoeren der Maatschappij meer dan één bewijs van

[p. 96]

belangstelling. Als eerste, al werd het saldo in kas er niet beter door, noemen wij de bereidwilligheid waarmede de Commissie, bestaande uit de Heeren Dr. D. de Loos en Dr. J.W. Muller, de rekening en verantwoording van den penningmeester hebben nagezien en goedgekeurd niet alleen, maar zelfs geprezen. Op grond hiervan komen wij vol vertrouwen U in hoofdcijfers den uitslag van ons beheer voorleggen. De bijzonderheden der rekening worden U elders onder het oog gebracht; ze hier voor te lezen zou niemand tot nut en genoegen strekken.

Al terstond deze blijde tijding.… Er is geen deficit.… Noem dit negatief zoo ge wilt, maar er is positief geen deficit, niettegenstaande de gewone ontvangsten weinig verschilden met die van het vorige jaar (ƒ 52.- meer), terwijl de gewone uitgaven omtrent ƒ 200.- hooger waren. Dit is niet raadselachtig, het laat zich verklaren door het Kas Saldo van het vorige jaar. Dat Kas Saldo was geen Batig Saldo, maar het deed toch als zoodanig dienst en

bedroeg	ƒ 727.97
Aan Gewone en Buitengewone Ontvangsten
kwam daarbij	ƒ 4751.25
	_________
Totaal	ƒ 5479.22
Alle Uitgaven te zamen bedroegen	ƒ 5443,38^5
	_________
Vandaar het slot der rekening, een Saldo in
Kas van	ƒ 35.83^5

Rekening Dienstjaar 1888/9.

Ontvangsten.
Saldo vorige rekening	ƒ 727.97
Legaat van wijlen Mr. M. Verbrugge	ƒ 1000.-
	_________
Transporteeren	ƒ 1727.97

[p. 97]

		Transport	ƒ 1727.97
Renten:
	12 maanden renten van ƒ 600.- à
	3%. Zes bewijzen van aandeel
	à ƒ 100.- in een geldleening voor
	het Gebouw der Mij. tot Nut van
	't Algemeen	ƒ 18.-
	Renten Legaat Buma van ƒ 200.-
	3% Ned. W.S. gedur. een jaar	ƒ 5.94
	6 maand. renten van ƒ 1000.- 3%
	Legaat Verbrugge	ƒ 14.85
	Renten gedur. een jaar uit Prolong.
	door de Leidsche Bank gekweekt	ƒ 63.46	ƒ 102.25
		_________
Contributiën:
	542 Leden à ƒ 6.-	ƒ 3252.-
	15 Leden à ƒ 10.-	ƒ 150.-	ƒ 3402.-
		_________
Catalogus uitgereikt:
	Aan 20 nieuwe Leden à ƒ 6.-		ƒ 120.-
Maaltijd:
	14 Leden te Leiden à ƒ 4.-	ƒ 56.-
	33 Leden van elders à ƒ 2.-	ƒ 66.-	ƒ 122.-
		_________
Buitengewone Ontvangst wegens ver-
	kochte doubletten		ƒ 5.-
			_________
			ƒ 5479.22

Uitgaven.
Drukwerk		ƒ 751.60
Tijdschrift		ƒ 269.87
Boekerij, aankoop van boeken en
handschriften en Assurantie		ƒ 632.86
Catalogus		ƒ 1670.20
Locaalhuur, vuur, licht enz.		ƒ 123.30
		_________
	Transporteeren	ƒ 3447.83

[p. 98]

	Transport	ƒ 3447.83
Vergaderkosten		ƒ 59.55
Maaltijd		ƒ 307.20
Bijdrage Historische Commissie		ƒ 25.-
Bijdrage Wetensch. Centr. Verzen-
dingsbureau		ƒ 35.-
Schrijfl., Porto's, Incasseering enz.		ƒ 165.33^5
Salarissen		ƒ 365.05
Buitengewoone uitgaven voor een
eerediploma		ƒ 17.05
Aankoop Fondsen voor het Legaat van
wijlen Mr. M. Verbrugge ƒ 1100.-
nomin. Certificaten 3% Ned. W.S.,
gekoçht voor ƒ 1007.37	ƒ 1007.37
Bijbetaling van verschenen Renten en
Provisie	ƒ 14.-	ƒ 1021.37
	_________
		_________
		ƒ 5443.38^5
Saldo in Kas		ƒ 35.83^5
		_________
		ƒ 5479.22

Als tweede bewijs van belangstelling in de finantiën onzer Maatschappij, valt een feit te vermelden, waarover de penningmeester niet mag zwijgen, al is het reeds sedert maanden binnen en buiten de grenzen onzer Maatschappij bekend. Behalve dat het tot des pennigmeesters bemoeienis behoort, is het ontvangen van een legaat van ƒ 1000.- genoegzaam onder de rariteiten te rekenen om er extra melding van te maken.

Dit is het tweede legaat in geld, (er zijn ook legaten in boeken) waarmede onze Maatschappij rekening heeft te houden. Wij verzuimen dat niet. Wijlen de Heer Mr. Wiardus Willem Buma vermaakte aan onze Maatschappij in 1873 een som van ƒ 150.-, om daaruit à perpétuité

[p. 99]

een jaarlijksche bijdrage te kweeken. Onlangs, in December 1888, ontving onze Maatschappij krachtens testamentaire beschikking van wijlen Mr. M. Verbrugge, een som van ƒ 1000.-, welke even als de voornoemde ƒ 150.- belegd zijn in 3% Nationale Fondsen.

Aan de legatarissen valt ieder jaar de eer van afzonderlijke vermelding te beurt. Wij verwijzen daarvoor naar de bijzonderheden onzer rekening en verantwoording. Hoe schraal staan daarbij de 557 levende leden, die zoo maar in eens onder den titel contributiën zijn uitgetrokken.

Zoolang onze zaken den loop zullen volgen, waaraan wij gewoon zijn, zal men ieder jaar onder de ontvangsten speciaal melding gemaakt zien van ‘Renten legaat Buma, Renten legaat Verbrugge’ en zooveel anderen als daar zullen bijkomen. Misschien zijn er leden der Maatschappij die langs dezen weg op reis willen gaan naar de onsterfelijkheid. Uit een penningmeesters oogpunt verdient dit denkbeeld aanbeveling.

Over die zoo maar in één woord begrepen 557 leden valt toch iets op te merken. Zij zijn gesplitst in twee getallen, 542 leden à ƒ 6.- en 15 leden à ƒ 10.-. Van de eersten gaan er juist 25 op de 15 laatstgenoemden. Die juiste verhouding betreft natuurlijk enkel de geldswaarde en heeft niets gemeen met de letterkundige beteekenis der leden. Men zou kunnen vragen, waarom eenige leden in der tijd zich verbonden tot die hoogere bijdrage? Waarschijnlijk was daaraan geëvenredigde belangstelling het motief. Het oudste, nog durende lidmaatschap à ƒ 10.-, dateert van 1840. In 1870 deed het verschijnsel van een nieuw lid à ƒ 10.- zich voor het laatst voor. Er plachten meer dan 15 leden à ƒ 10.- te zijn; de dood heeft helaas! ook onder die preciosas huis gehouden.

[p. 100]

Er is dan nu meer hope op een aanstaand batig Saldo, dan er vreeze was voor een ledige kas. Het is bekend, dat gedurende de laatst verloopen jaren de kosten van den catalogus onzer boekerij den finantieelen toestand beheerschten. In het nu gesloten boekjaar werd daarvoor ƒ 1670.- uitgegeven, dat is ƒ 273.- meer dan in het vorige jaar. De catalogus en het register daarop (dank zij de vlijt van den ijverigen Petit) zijn gereed. Op grond van berekeningen des heeren Petit en der firma Brill mogen wij aannemen dat daarvoor in het loopende dienstjaar nog slechts ƒ 1000.- te betalen komen.

En als er dan zooveel minder of niets meer op dat hoofd behoeft uitgetrokken, komen er dan terstond batige Saldo's?

Niet waarschijnlijk, al zou het kunnen.

In de eerste plaats heeft de Bibliotheek nog grootendeels te goed de ƒ 967.- van 1887 waarop wij thans teren, maar bovendien is het te verwachten en te hopen, dat er voor de vermeerdering en uitbreiding onzer boekerij altijd nieuwe behoeften te bevredigen zullen zijn. Het gaat daarmee als met de Indulgentia plenaria; zóó is men niet effen, of er komt weer wat bij, waarvoor men opnieuw moet offeren en betalen. En dan ook… Denk eens .. Wat hebben wij eigenlijk met batige Saldo's van doen? Wat kan ongebruikt geld ons baten? Is het wel zoo zeker, dat overvloed van contanten de nuttigheid des uitgevens waarborgt? De praktijk moge antwoorden.

Wij hebben nu nog met een enkel woord van het Vaste Fonds te gewagen. De inschrijving op het Grootboek der N.S. bedraagt ƒ 13700.- nominaal 2 1/2 %.

Voor het Glossarium Stallaert is uitgegeven ƒ 150.20. Het Saldo voor aankoop van Fonds is ƒ 40.45⁵ en het Saldo vlottend kapitaal ƒ 1145.58.

[p. 101]

	Ontvangsten.
Het Vaste Fonds.	1888/9	ƒ 13700.-
Batig slot der rekening van
het vorig boekjaar betref-
fende het één vierde der
renten		ƒ 34.46^5
Idem van het vlottend kapit.			ƒ 1042.85
in Juli ontvangen 6/m. renten
van ƒ 13600.- 21/2; % In-
schr. Grootboek Nat. Sch.	ƒ 170.-
Af onkosten	ƒ 2.-
	_________
	ƒ 168.-
in Jan. 1889 renten 6/m.
van ƒ 13700.- als bov. ƒ 171.25
Af onkosten ƒ 2.01	ƒ 169.24
_________	_________
	ƒ 337.24
waarvan 1/4 bij vorige renten		ƒ 84.31
waarvan 3/4 bij vlott. kapitaal			ƒ 252.93
		_________	_________
		ƒ 118.77^5	ƒ 1295.78

	Uitgaven.
in Juli 1888 aangek. ƒ 100.-
21/2 % Inschr. Grootb.Nat.
Sch. à 781/4	ƒ 78.25
Renten 11/d.	ƒ 0.07	ƒ 78.32
	_________
1 Jan. 1889. Volgens besluit
Bestuursverg. van 29 Jan.
1889 aan den heer K.
Stallaert	ƒ 150.-
Onkosten geldverzending	ƒ -.20		ƒ 150.20
Saldo in kas Renten-Reken.		ƒ 40.45^5
Saldo in kas vlottend Kapit.			ƒ 1145.58
		_________	_________
		ƒ 118.77^5	ƒ 1295.78
		_________	_________

[p. 102]

Inderdaad is door deze rekening en verantwoording het wezen der Maatschappij van alle omkleeding ontdaan; er valt geen stipje meer op te lichten. Zij staat daar als voor een studie naar 't naakt; en toch ondanks deze blootlegging kan men zich van haar met geen mogelijkheid een juiste voorstelling maken. Ik bedoel niet van haar glans en heerlijkheid naar den geest, maar van haar stoffelijk bestaan.

Wat zal men b.v. antwoorden op de vraag: Is onze Maatschappij arm of rijk? Letten wij slechts op het zooeven genoemd Saldo in kas van ƒ 35.- waarmede de rekening van het loopende jaar begint, dan tasten wij al licht uit goedhartigheid en medelijden naar onze beurs, om haar een gift toe te reiken. Gelukt het ons, eene wijle meester te blijven over deze edelmoedige aanvechting, en letten wij dan tevens op den doorslag van de weegschaal, welke hier fluks is opgesteld, dan zullen wij vanzelf ons goedhartig medelijden voor andere gelegenheden sparen.

Een oogopslag is voldoende om te zien, dat de eenzijdigheid van onze Balans hare kracht, macht en pracht uitmaakt.

In de eene schaal vinden wij:

	De bezittingen der Maatschappij van Nederl. Letterk.
	1 Mei 1889.
1^o.	De Boekerij. Hoeveel geld is die waard? Wie durft
	een cijfer noemen? Sedert het jaar 1880 is zij voor
	een som van ƒ 23000.- tegen brandschade verzekerd.
	Is dat de waarde? Niemand, die het gelooft. Een
	Boekerij waarvoor alleen aan Catalogi ƒ 23000.- is be-
	steed! Zou het niet goed zijn, in plaats van een waarde-
	cijfer daarvoor in te vullen het woord ‘Onschatbaar’?

[p. 103]

2^o.	Het Meubilair. Dit bestaat uit boekenkasten enz. in
	het Gebouw tot Nut van 't Algemeen. Het is voor
	een som van ƒ 2000.- tegen brandschade verzekerd.
	Misschien is het zoo veel waard.
3^o.	Zes bewijzen van Aandeel in een geldleening ten
	behoeve van het Gebouw van 't Nut van 't Algemeen
	ieder van ƒ 100.- rentende 3% 's jaars.
4^o.	Legaat Buma. Twee certificaten 3% Ned. Werk.
	Schuld à ƒ 100.- ieder, nominaal ƒ 200.-
5^o.	Legaat Verbrugge. Twee Certificaten 3% Ned. Werk.
	schuld, nominaal ƒ 1100.-
6^o.	Het Vaste Fonds. Inschrijving Grootboek Nat. Sch
	21/2 nominaal ƒ 13700.-

7^o.	Saldo Fondsrekening Vlottend Kapitaal	ƒ 1145.58
8^o.	Saldo Fonds voor Aankoopfonds	ƒ 40.45^5
9^o.	Saldo in Kas	ƒ 35.83^5

10^o.	Voorraad Catalogus 1 Januari 1889.
	231 Handschriften.
	287 Tooneel.
	449 2^de Gedeelte drukwerken 1^e afl.
	489 2^de Gedeelte drukwerken 2^e afl.
	511 2^de Gedeelte drukwerken 3^de dl.
	521 Dl. II, 2^e gedeelte, 1^e afl.
	488 Slot aflevering.
11^o.	Voorraad Register op den Catalogus 1000 Exempl.,
	voor de leden bij inteekening gesteld op ƒ 3.-

Het is moeilijk voor een en ander een absoluut waardecijfer te noemen. ƒ 50.000.- is zeker niet genoeg. Misschien is ƒ 80.000.- niet te veel? Dit alles ligt in die eene schaal van het actief.

In de andere schaal van de Balans ligt niets. De Maatschappij had op 1 Mei 1889 geen cent schuld.