Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1888

III.

Verslag van den Penningmeester, den heer D. Hartevelt, aan de Algemeene Vergadering, gehouden 21 Juni 1888.

Onze hooggeachte en zeer beminde voorzitter van de vorige Algemeene Vergadering, schetste in zijn openingsrede Uwen Penningmeester als vol angstige bekommering het hoofd schuddend over de inkomstenverslindende uitgave van den Catalogus. Met zijn bekende goedmoedigheid vergoelijkte hij des Penningmeesters bezorgdheid en stelde daartegenover, met den goeden moed die Professor M. De Vries steeds bij al wat hij doet bezielt, de spreuke van het Gentsche studentengenootschap: 't zal wel gaan!

De Penningmeester opende oor en hart voor deze hoopvolle spreuk die daar en toen ter snede kwam. Maar zóó waar is het dat overmatig gebruik van goede dingen ze krachteloos, ja schadelijk maakt, dat toen een paar maanden later bij gelegenheid van het 20^ste Ned. taalen letterkundig congres te Amsterdam vele der woordvoerende broeders uit het Noorden, met diezelfde spreuk de broeders uit het Zuiden complimenteerden, de een haar toeschrijvende aan Conscience, een tweede aan Jan van Beers, een derde aan Pol de Mont enz. enz., toen

[p. 47]

leed de opwekkende geest van de spreuk in mijn waardering schade; en zoo de broeders uit het Zuiden zich al gevleid gevoelden door dit citeeren à tort et à travers, had ik er niet langer vrede mee, er moest een versterking bijkomen. Ik behoefde het lied in den bundel gedichten van Julius Vuylsteke (Gent 1881) onder de rubriek Heilig vuur maar op te slaan, daar staat het refrein in zijn geheel en dat is ‘'t zal wel gaan, 't moet wel gaan’.

‘Ay, there's the rub’ zegt Hamlet. Burgersdijk vertaalt dit door ‘ja, dit stremt’. Maar van stremmen kan geen rede zijn, 't moet wel gaan. Mocht hier de armoede, gelijk elders de zotheid binnen komen om haar eigen lof te zingen, wij zouden haar misschien leeren liefhebben, en vervuld geraken met innige kleinachting voor alles wat kapitaal en renten heet. Maar Uw Penningmeester heeft tot roeping de armoede buiten de deur te houden, en dat dit niet met woorden alleen gebeurt, moge U blijken uit de rekening en verantwoording die U hier wordt voorgelegd, niet zonder te zijn goedgekeurd door alle personen en commissiën die de wet daarvoor aanwijst.

Zou de begrooting voor het nu afgesloten dienstjaar een batig saldo of een deficit, een verrassing of een teleurstelling opleveren? Ik vreesde het laatste. Wij deden wat wij konden in de bestuursvergadering van October 1887 en raamden de ontvangsten op ƒ 4059.- en de uitgaven op ƒ 3875.- Welk een triomf! Met een saldo der vorige rekening van slechts ƒ 289.-, cijferden wij toch zóó, dat er een batig saldo in spe van ƒ 184.- op op de begrooting verscheen Wij lieten natuurlijk geheel buiten beschouwing de noodzakelijkheid van een gedeeltelijke reorganisatie van het bestuur der Maatschappij, waaraan vooralsnog door hare te geringe inkomsten niet te denken valt.

[p. 48]

De begrooting zag er dus goed uit. Professor De Vries had gelijk en de Penningmeester verheugde zich daarover. Nu is wel de wezenlijke rekening eenigzins anders dan de begroote, maar door later daarop gevallen zegen, zet de uitkomst den optimistischen Professor de kroon op het hoofd, en de Penningmeester moet zijn poëtischen angst en zijn rhetorisch hoofdschudden wel laten varen.

De gewone inkomsten bedroegen ƒ 3983,45 en de uitgaven ƒ 4222,48. Er is dus hoe wij 't ook wenden of keeren, hoe wij 't ook gelieven te noemen, een te kort op de gewone inkomsten van ƒ 239,03.

Maar nu komt de verrassing. Van lieverlede was onze Bibliotheek rijk geworden aan doubletten Die te verkoopen of op andere manier dienstbaar te maken aan doeltreffende uitbreiding der Boekerij, was natuurlijk een der wijze plannen van het bestuur. De werkzaamheden ter uitvoering van dat plan waren in het midden van 1887 voleindigd, een verkooping werd gehouden in October van dat jaar, en den 15^den Februari 1888 kwam als een God send de netto opbrengst dier verkooping tot ons. Niet minder dan ƒ 967,- vielen gelijk dauwdruppelen op een uitgedroogd veld, op den bodem onzer ledige kas. Ziehier de vorm waarin deze post in de registers onzer Maatschappij geboekt staat. ‘Voor buitengewone ontvangsten wegens netto opbrengst van den verkoop van doubletten uit de boekerij, welke opbrengst uitsluitend bestemd is om de boekerij zooveel mogelijk aan te vullen’.

Zoo dan is het te kort van ƒ 239,03 verholpen en tot een batig slot van ƒ 727,97 omgezet.

Uit welk metaal moet nu de kroon voor den dapperen redenaar van verleden jaar gesmeed worden? Het spreekt wel van zelf dat wij daarvoor nooit goud uit onze kas zouden nemen. Zoo'n kroon is slechts een figuurlijke die

[p. 49]

men maken kan uit wat men wil, b.v. uit moed met een alliage van vertrouwen. Laat ons die twee elementen - kiezen, zij passen hier 't best, want op zeer gelukkige wijze is de hoop en het geloof in ‘'t zal wel gaan’ nu bevestigd.

In dit dienstjaar zijn geen doubletten te verkoopen, noch zijn er, voor zoover mij bekend, andere dingen tot klein geld te maken. Wij zijn heusch zuinig geweest. Gedurende de jaren 1885, 1886 en 1887 bedroegen de uitgaven gemiddeld ƒ 5381,40 en het laatste dienstjaar 1887/8 slechts ƒ 4222,47. Nog twee jaren hebben wij krom te liggen voor den Catalogus, die af is, en voor het Register daarop, dat in de maak is. Dan komen voor de kas betere tijden. Speriamo!

ONTVANGSTEN.
Saldo in kas Dienst 1886/7	ƒ 289.20
Renten	ƒ 58.25
Jaarl. Bijdragen	ƒ 3372.-
Catalogus	ƒ 120.-
Maaltijd	ƒ 144.-
Buitengewone Ontvangst uitsluitend bestemd
voor aanvulling der boekerij	ƒ 967.-
	___
	ƒ 4950.45
	___

UITGAVEN.
Drukwerk	ƒ 1040.32^5
Subsidie Tijdschrift	ƒ 262.-
Boekerij, Aankoop boeken	ƒ 270.54
Boekerij, Assurantie	ƒ 28.18
Catalogus	ƒ 1397.72^5
	___	___
Transporteeren	ƒ 2998.77	ƒ 4950.45

[p. 50]

	uitg.	ontv.
per transport	ƒ 2998.77	ƒ 4950.45
Locaalhuur, verlichting, verwarming	ƒ 117.40
Vergaderingskosten	ƒ 63.85
Maaltijd	ƒ 371.05
Subsidie Histor. Commissie	ƒ 43.90
Expeditie, Porto's, Zegels	ƒ 192.82
Salaris Secretaris	ƒ 250.-
Salaris Concierge	ƒ 15.05
Salaris Bode	ƒ 50.-
Salaris Schrijver v.d. Penningm.	ƒ 25.-
Pensioen Bode Ligtvoet	ƒ 25.-
Buitengewone Uitgaven	ƒ 69.64
	___	ƒ 4222.48
		___
	Saldo in Kas	ƒ 727.97
		___
		___

HET VASTE FONDS.

Dit is met ƒ 100.- nominaal vermeerderd en bedraagt thans ƒ 13600.- nominaal 2 1/2 % Nationale Werkelijke Schuld. Het Saldo Rente-Rekening is ƒ 34.46 en het Saldo vlottend Kapitaal ƒ 1042.85. De bestemming dier fondsen is bekend.

Verslag van de Commissie voor de Zuid-Afrikaansche Bibliotheken door den Secretaris den heer D. Hartevelt.

Wij hebben geen reeks van mededeelingen te doen over werkzaamheden ter zake van de Staats- en Stads-Bibliotheken te Pretoria en te Bloemfontein. Des te meer genoegen smaken wij en des te grooter is de voldoening, nu wij U kunnen mededeelen dat wij in Februari jl. ontvingen een brief dd. Pretoria 13 Januari 1888, onderteekend namens het bestuur der Staats-Bibliotheek aldaar, door den H.E.A. Heer S.J. du Toit superintendent van onderwijs, voorzitter, en den heer A. Begeman, secre-

[p. 51]

taris. Bij dien brief werd ons toegezonden een exemplaar van het reglement der Zuid-Afrikaansche Staats-Bibliotheek. In den titel van dit reglement leest men, dat die Staats-Bibliotheek oorspronkelijk ontstaan is door het geschenk van de Maatschappij der Nederl. Letterkunde te Leiden. Op dezen grondslag, door onze Maatschappij gelegd, zal het bestuur der Staats-Bibliotheek voortarbeiden; het zal daarbij belangrijk gesteund worden door een subsidie van £ 500, dat de Achtbare Volksraad verwacht wordt minstens ieder jaar te zullen verstrekken. Voor de aanschaffing van boekwerken heeft het zich in briefwisseling gesteld met de Ned. Z.-A. Vereeniging te Amsterdam, waarvan de H. Gel. Heer C.B. Spruyt secretaris is. Aan voorlichting en medewerking zal het der Staats-Bibliotheek te Pretoria dus niet ontbreken. Deze zaak is alzoo in het goede spoor gekomen, en ieder die er toe heeft meegewerkt en bijgedragen zal ongetwijfeld met het resultaat tevreden zijn.

Eenige weken geleden zonden wij aan de N.Z.-A. Vereeniging te Amsterdam, die zich met de verdere expeditie wel wil belasten, een kistje inhoudende de vervolgen op vroeger door ons gezonden periodieken en andere werken.

Aan de Stads-Bibliotheek te Bloemfontein hebben wij ook eenige vervolgwerken te zenden. Dit is alles wat Uwe Commissie vermag, maar ook daarmee zal zij moeten uitscheiden, want de laatste guldens zullen weldra zijn uitgegeven. Van onze bereidwilligheid om geschenken voor deze Bibliotheken in ontvangst te nemen is geen gebruik gemaakt. Wij durven in dit verslag niet verder daarover uit te weiden; slechts herhalen wij de verzekering onzer bereidwilligheid.