Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1886

[p. 18]

I.

Nadat de Voorzitter zijne rede heeft geeindigd, neemt de Heer Campbell het woord, en richt namens de Vergadering tot hem het verzoek, zijne toespraak voor de Handelingen te willen afstaan. De Voorzitter verklaart zich hiertoe gaarne bereid.

Volgens het voorschrift der Wet, leest nu de waarnemende Secretaris, Dr. A. Kluyver, het volgende:

Verslag van de Lotgevallen der Maatschappij, gedurende het jaar 1885-1886.

MM. HH.

Ingevolge eene bepaling der Wet heb ik de eer eenige oogenblikken van Uwe welwillende aandacht te vragen, om U de lotgevallen der Maatschappij in het afgeloopen jaar mede te deelen.

In de vorige algemeene vergadering werd, ter vervanging van Dr. J.G.R. Acquoy, die volgens art. 22 der Wet aftrad, tot Bestuurslid gekozen Dr. J. Ten Brink, die zich deze keuze liet welgevallen, terwijl het ambt van Penningmeester opnieuw voor drie jaren werd opgedragen aan den heer D. Hartevelt. In de vergadering van October werd tot Voorzitter gekozen Dr. H. Kern, die blijkens den dag van heden, deze taak welwillend heeft

[p. 19]

aanvaard. Verder werd als Lid der Taalkundige Commissie herkozen Dr. M. de Vries, die zijne benoeming aannam, evenals Dr. W. Pleyte, toen dezen in de vergadering van November het lidmaatschap der Historische Commissie werd opgedragen. Met 1 April eindelijk werd de heer J.J.A.A. Frantzen wegens vertrek naar Amsterdam eervol ontslagen als Secretaris-Bibliothecaris, en zijn post werd tijdelijk toevertrouwd aan hem die de eer heeft U dit verslag voor te lezen.

Door den dood verloor de Maatschappij wederom eenige leden, onder wie het eerst moet vermeld worden Mevr. A.L.G. Bosboom-Toussaint, die in 1870 tot Eerelid werd benoemd. Verder betreurt de Maatschappij het afsterven van 21 binnenlandsche leden:

N.W. Posthumus te Amsterdam, (Lid sinds 1876).

Mr. A.E.I. Modderman te 's-Gravenhage, (1865).

Mr. J. Pols te 's-Gravenhage, (1884).

A.M.L. Rümke te Leiden, (1875).

Dr. A. Heynsius te Leiden, (1873).

J. Van der Veen Azn. te Hoogeveen, (1873).

J. Kneppelhout te Oosterbeek, (1850).

Mr. K.J.F.C. Kneppelhout van Sterkenburg te Utrecht, (1854).

Dr. P. Harting te Amersfoort, (1860).

Mr. C.C.N. Krom te 's-Hertogenbosch, (1880).

Mr. J.W. Schuurman te Ede, (1861).

H.P. Vogel te 's-Gravenhage, (1878).

Mr. J.D. Baron van Hoëvell te Dordrecht, (1861).

Jhr. J.F.L. Coenen van 's-Gravesloot te Utrecht, (1877).

J.H. Scheffer te Rotterdam, (1870).

J. Hooykaas Herderscheê te Nijmegen, (1876).

J. Van Heukelom Jr. te Leiden, (1856).

W.T. Van Griethuyzen te Rotterdam, (1875).

[p. 20]

Dr. J.C. Drabbe te Leiden, (1858).

Dr. J.H. Holwerda te Oegstgeest, (1857).

Mr. W. Siewertz van Reesema te Rotterdam, (1855).

Van de volgende buitenlandsche Leden is het overlijden ter kennis van het Bestuur gekomen:

J.J.A. Worsaae te Kopenhagen, (1853).

P. Marchegay te Les Roches Baritaud, (1873).

L.L. De Bo te Brugge, (1871).

L.P. Gachard te Brussel, (1844).

Volgens den wensch der nagelaten betrekkingen zal van den heer J. Van Heukelom Jr. geen levensbericht worden uitgegeven, doch voor de overige binnenlandsche Leden worden beschrijvers gezocht, en zijn ten deele reeds gevonden.

Het verlies der Maatschappij is nog vergroot doordat enkele Leden aanleiding hebben gevonden om voor hun lidmaatschap te bedanken, daarentegen hebben op ééne uitzondering na, allen, die in de vorige jaarvergadering werden gekozen, het hun aangeboden lidmaatschap aanvaard.

De Mededeelingen zullen dit jaar in de eerste plaats bevatten de Heidelbergensia van den heer Mr. J. De Wal; de druk van deze uitvoerige bijdrage, die ongeveer 9 vel beslaat, werd het vorige jaar telkens vertraagd; verder eene lijst van Nederlanders die te Herborn hebben gestudeerd, bewerkt door den Heer J.G. Frederiks, en ten slotte zal worden uitgegeven eene tweede verhandeling van Dr. W.H.D. Suringar over middelnederlandsche rijmspreuken, als vervolg op die van het vorige jaar.

Omtrent de beschikbare renten van het Fonds der Maatschappij zal U door den Voorzitter het een en ander worden medegedeeld naar aanleiding van het 6^e punt van den Beschrijvingsbrief.

[p. 21]

Ten opzichte van de voordrachten in de Maandelijksche Vergaderingen heb ik de eer U het volgende mede te deelen.

De Heer Du Rieu sprak over ‘Nederlandsche Kooplieden te Londen’, naar aanleiding van het in 1884 verschenen werk van den heer W.J. Ch. Moens: ‘The marriage, baptismal and burial registers, 1571-1874, and monumental inscriptions of the Dutch reformed Church, Austin Friars, Londen’. Hij vestigde er de aandacht op, dat reeds in de 14^de eeuw een levendig handelsverkeer met Engeland bestond, maar dat eigenlijk gezegde Nederlandsche Koloniën eerst in de 16^de eeuw aldaar werden gesticht, het eerst te Norwich, daarna ook te Londen. De lotgevallen der Londensche gemeente tot 1720 werden daarbij door den spreker verhaald, en inzonderheid werd gewezen op de plagerijen, die zij had te verduren zonder daarom den moed te laten zinken.

De Heer Bijvanck gaf eene mededeeling over de oudste rhythmen in de Romaansche talen. Zijn doel was aan te toonen dat de rhythmen der Romaansche epische poëzie hunne verklaring vinden in de Romeinsche volkspoëzie, die langzamerhand in karakter werd gewijzigd, doordat niet langer de quantiteit, maar het accent het vers beheerschte. Een zekere invloed werd daarbij door den spreker toegekend aan het kerkgezang.

Twee verhandelingen werden in den loop van dit jaar door den heer Ten Brink voorgedragen, beide over Oudgermaansche poëzie, en naar aanleiding van de jongste geschriften over dit onderwerp.

In de eerste plaats gaf de spreker verslag van het in 1884 verschenen werk van Pio Rajna, hoogleeraar te Florence, ‘Le Origini dell' epopea francese’. Daarin wordt aangetoond dat in de oudste berichten der Merovingische

[p. 22]

geschiedschrijvers duidelijke sporen zijn aan te wijzen van oudere Germaansche heldenzangen, die op zichzelf niet zijn bewaard, en dat ook de latere chansons de geste aan Germaansche gebruiken herinneren. Door talrijke voorbeelden werden deze stellingen toegelicht, waardoor nader werd bevestigd hetgeen G. Paris omtrent de Oudfransche epische poëzie had gezegd: ‘L'esprit germanique dans une forme romane’.

Eene andere maal gaf de heer Ten Brink verslag van Rudolf Henning's Nibelungenstudien, inzonderheid van dat gedeelte, waarin Henning betoogt, dat de Fransche en Nederlandsche letteren der 11^de en 12^de eeuw grooten invloed hebben gehad op den vorm, waarin het Nibelungen-epos ons ten slotte is overgeleverd, en dat het vaderland dier redactie niet in Oostenrijk moet worden gezocht, maar wel in die streken, waar Duitschland, Frankrijk en de Nederlanden aan elkander grenzen.

De Heer Fockema Andreae deelde het een en ander mede uit de geschiedenis van het bewijs in het strafproces. Zijne mededeelingen strekten ten betooge, dat reeds de Oudgermaansche rechtspleging een strafproces kende, terwijl het wraakrecht ondergeschikt was. De geschiedenis van dit proces werd daarop behandeld, en betoogd hoe het langzamerhand van accusatoir is geworden inquisitoir.

‘De Unie van Utrecht en de Katholieken’ was het onderwerp eener bijdrage van den Heer Muller. De stukken waaraan zij is ontleend, zijn sedert gedrukt in het 9e deel der Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Veel blijkt er uit omtrent de houding der Utrechtsche Katholieken in den tijd die aan het tot stand komen der Unie onmiddellijk voorafging, ofschoon, zooals de Heer Muller opmerkte, sommige punten duister

[p. 23]

blijven, inzonderheid de houding van den Prins tegenover de Katholieke partij daar ter stede.

In de laatste vergadering, die van April, werd door den heer Kuenen gehandeld over de bezwaren die door een ongenoemden schrijver in de Scottish Review van 1884 worden aangevoerd om het auteurschap der Imitatio Christi te betwisten aan Thomas à Kempis. Dat Gerson de schrijver niet kan, en Thomas de schrijver moet geweest zijn, werd in diezelfde vergadering door den Heer Acquoy in het licht gesteld.

Hiermede kan ik het verslag eindigen, onder dankzegging voor de welwillende aandacht, mij door U geschonken.