Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1878

[p. 99]

Bijlage.

Eenige Keuren betreffende de Groote School, voorkomende in de Aflezingsboeken van Leiden 26 Feb. 1518, 26 Maart 1519, 27 Maart 1532, 30 Juli 1535 en 15 September 1551.

1^e

Eerst zoe en sal nyemandt bynnen Leyden tzy mannen ofte vrouwen eenige byscholen van kinderen, tzy knechtkens noch maechdekens moghen houden, tenzy dat diezelve eerst by den Gerechte geëxamineerd ende toegelaten zal wesen ende daer of hebben behoorlicke acte, onderteykent by den Secretarys deser Stede. Ende zoe wye ter contrarie dede sal gecorrigeert worden by den meesten ommeseggen van den Gerechten.

2^e

Voerts zoe sal men in denselve geadmitteerde byschoelen den kinderen moghen leren lesen Duytsche boeken, scryven, chyferen, franchoeys spreken ende legghen met penningen; maer en zullen gheen kinderen boven hoere achte jaeren oudt wesende in gheen byscholen eenich latyn moghen leren, tenzij dat die schoelmeester van dezelve byschoelen respondeert ende betaelt den Rector van de Groete Schoele alle quartier jairs vijf stuvers, uytgesondert alleen jonghe maechdekens die hyerinne nyet begrepen zyn.

[p. 100]

3^e	Voerts zoe sal die Rector van de Groete Schoele gehouden wesen ten minste viermael des jaers of meer zoe hem oerbaer sal duncken omme te gaen visiteeren alle byschoelen ende besien wat jonghens aldaer ter schoele gaen, ende wat boecken hun geleert worden, ende indien daerinne by den Rector eenich gebrek bevonden wordt sal gehouden wesen tzelfe den Gerechte te kennen te gheven omme dairinne geremedieert te werden zoe behoeren sal.
4^e	Voerts alzoe t'incomen ende profyten van de Groete Schoele zeer sober ende cleyn zyn, ende zeer nootelich ende profytelich is, den jonghen wel en deuchdelich te instrueren ende te leeren soe hebben 't Gerecht geordonneert dat soe wat jonghen in de Groete Schoele leeren hoer gramaticalia, dat die voer hoere Schoelgelt elck quartier jaers den Rector gheven ende betaelen zullen vier stuvers, ende die jonghens die hoer cleyne boecxkens leeren, als alphabetum, benedicite en introibo, zullen den Rector alle quartier jaers voer hoer schoelghelt gheven drie stuvers, nae oude ghewoenten.
5^e	Voerts zoe en zullen die schoelkinderen nyet verbonden wesen de heyligen daghen de mitten te singen, gelyck tot nu toe gedaen is geweest, opdat zy te beter geleert sullen moghen worden, maer zullen alle feest- ende vierdaghen ter hoechmisse ter kercke comen, zoe zy nu doen, ende sullen die jonghe kinderen, nyet singhende, nyet mede uytter kercke doen gaen of te scheyden, dan als die devotie van der hoechmisse gedaen zal wesen, ende d'andere kinderen als die noene gesonghen is.
6^e	Voerts soe sullen die geadmitteerde schoelmeesteren van de byschoelen gehouden wesen den Rector van

[p. 101]

	der Groete Schoele tot zyne vermaninge by gescrifte te leveren alle die namen van de kinderen tot hoere schoele gaende ende haere ouders namen, en hoere deuren openen den voorn. Rector ende hem verthoenen alle die boucxkens die dezelve kinderen aldaer leeren, ende waer yemant van de schoelmeestren in de byschoelen die ter contraire dede ende oock den voorn. Rector niet en betaelde van de kinderen in der maniere voersegt, zal by den Gerechte gecorrigeert worden nae gelegenheyt van der saicke.
7^e	Voerts alle dieghene die zoo arm zijn, zulxs dat zij hoere kinderen ter Groete Schoele nyet en zouden moghen doen gaen, ende nochtans hoere kinderen om Godswille begheren geleert te hebben, zal de voorn. Rector ontfangen ende tbeste daerinne doen, zoe behoeren zal.
8^e	Voerts indien daer eenighe jonghens waeren die gheen zanghe en begheerden te leren, maer in bonis litteris te studeren opdat die voorsz. Rector eenige comensalen van binnen of van buyten belieft te houden, zal tzelfde moeghen doen, tot zynre beliefte ende daertoe besighen ende gebruycken de huysinghe staende aen de Schoele by der stede daertoe gecoft, zonder yemant wederseggen.
9^e	Voerts zoe zullen die voors. geadmitteerde Schoelmeesteren van de Byschoelen elx gehouden wesen te hebben dese ordonnantie in gescrifte, hangende in hoer huysen opdat zy luyden geen zaecke van ignorancie of onwetenheyt van dien en zullen moghen pretenderen te hebben.
10^e	Dat nyemant burger ofte inwoonder zyn kinderen by eenige priesteren ofte geestelicke personen zal moghen laten gaen om te leeren latyn ofte duytsch opte ver-

[p. 102]

	beurte van zes gulden ten ware dezelve hadde gelycke acte en waerlicke borgen stellen hem te reguleeren nae de ordonnantie deser stede.
11^e	Zoe wat priesteren ofte gheestelicke personen eenighe kinderen aennamen om te leeren zonder acte ofte waere borche te stellen, zal men hoer vryheyt van exchys ophouden, zoo lange zy ter contrarie doende zullen wesen.