Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1864

[p. 67]

Mededeelingen gedaan in de vergaderingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, 1863-1864.

[p. 69]

I. Fragmenten eener oude kronijk, medegedeeld door Mr. L.Ph.C. van den Bergh.

[Voorwoord].

Deze fragmenten eener oude kronijk zijn uit de bibliotheek van Thijsius te Leiden afkomstig, waar zij tot schutbladen van een oud boekwerk dienden. Het zijn twee perkamentbladen, quarto formaat, beschreven met eene grove letter uit de 15^de eeuw.

Wie de auteur van dit werk was, blijkt niet; alleen ziet men, dat hij in de eerste helft der 14^de eeuw leefde en in Vlaanderen woonde, zoodat het HS. geen autograaph kan zijn.

Het zijn grootendeels aanteekeningen over voorvallen, die Vlaanderen en Zeeland betreffen, in welke laatste provincie die kronijk in de 15^de eeuw schijnt berust te hebben, blijkens eenige korte aanteekeningen zonder waarde op de laatste bladzijde, die Zeeuwsche personen

[p. 70]

betreffen, van welke wij er slechts ééne overnemen, van dezen inhoud; ‘... den XXIII^sten dach van october anno dusent IIII hondert staerf den edele hoech[ghebor]- en baroen ende ridder heer floriis van haemste van monteges ende van hantes ...... van LXIII.’ - Het schijnen de laatste bladen van het HS. geweest te zijn, en als bladvulling heeft de schrijver er de korte naamlijst der oudste Hollandsche graven bijgevoegd.

Soortgelijke korte kronijken bezat men in dien tijd veel, doch de meesten zijn in de 16^de eeuw verscheurd. Zoover ik heb kunnen nagaan, is ons fragment nog nergens gedrukt.

Fragmenten eener kronijk.

..... bedi men wilse emmer doen singhen ende men liep vaste in die wapen .... liet cort luden ende singhen al Vlaendren dure wt ghesteken Ghent ende [Aude]naerde ende dat daer toe behoort¹. In Marien Magdalenen avonde ende ghedurde XXIII. weken int jaer .M.CCC. ende XXVIII.

Die maendach was te Brugghe .VIII. daghe int inganc van den oeste doe . . . sleghen Willem van Cokelare ende

1 Dit schijnt te zien op het interdict, dat in 1327 tegen de Vlamingers werd uitgesproken, wegens eenen opstand tegen den Graaf, waarbij alleen Gend en Audenaerden werden uitgezonderd, als hem getrouw gebleven zijnde. Z. Oudegherst, Kron. van Vlaenderen II. 203.

[p. 71]

Jacob Breydel ende sijn gheselscap e[nde] vele vleeshouwers warer doe wt gheseit int jaer .M.CCC ende XXVIII¹.

Te Cassele was die grote wijch² in sente Bertelmeus avonde M.CCC ende X[XVIII].

Die van Ghent verberneden Dense³ al met allen up den vierden dach (in) pietemaent⁴ int jaer .M.CCC ende XXVIII.

Wy moesten bliven anden coninc ende an onsen grave mijn here Lodewike van [Nivers] van goede ja van al tal, ende die coninc adde V^c ghisele ute Brugghe ende [voe]ren wech in sente Mattheus avonde ende waren wech .XXXIII weken ende . . . . . grave haddere wt Brugghe .CCC. al sonder die ghene van den vrien dise(?) . . . . wech in sente Lucs daghe int jaer .M.CCC. ende XXVIII⁵.

1 N. Despars, Cron. van den lande ende graefschepe van Vlaend. II. 285, zegt dat W. van Pouckelaere (later Couckelare) een der alderprincipaelste poorters van Brugge en Jacob Breydele, die secretelick al haerlieder uyterste beste deden om sprincens affairene te voorderene, met vele vleeschhouwers, die bij hen waren, by de ontdekking daarvan werden doodgeslagen in de Smedestraat te Brugge.

2 Wijch, strijd. Zoo ook in het kronijkje door Matthaeus uitgegeven in zijne Analecta I. 74, ed. in 8^o. ‘Anno ci.ccc.xxviii. doen was den strijt ipso die Bartholomei te Basele (l. Cassele) ende Hofelt.’ Verg. ook Oudegherst, Kron. van Vlaend. II. 205. en Despars II. 288. De Vlamingers verloren, volgens dezen schrijver, bij hunne nederlaag wel 13000 man.

3 Dense, Deinze in Vlaanderen.

4 Pietemaent, september. Z. Despars II. 298.

5 Z. Despars II. 279. ‘Die coninck behielt 500 van haerlieder jonghers themwaerts in hostagie ende die grave Lodewijck insgelijcx ooc wel al so vele of meer, maer zy en blevender niet boven een vierendeel jaers.’ Ook liet de Koning de goederen der oproerigen sequestreren.

[p. 72]

Maes Dankaerd ende Jan Ackerman ende hare helpers¹ die beletten mijn h[ere] Philips van Axele scepenen te makene te Brugghe van mijns heren graven weghen int [jaer] .M.CCC ende .XXVIII.

Zegher Jans Zone² quam up bi Oestende des daghes na sente Pauwel[s daghe] in laumaent daer vele liede qualike an waren int jaer .M.CCC ende XX . . . ende up dat selve jaer dede men alden wet ende vonnesse dien van Bru[gghe] . . . dien van den . . . . . . . . . niet . . . . . . . . . . . die waren gheb . . . . . . .

1 Z. Despars II. 283.

2 Zegher Janszoon was hoofdman der oproerige Bruggelingen; na het dempen van den opstand werd hij ter dood verwezen. Oudegherst II. 192, 206.

b.

... Lode]wijch van Vlaendren onse jonghe grave die was gheboren te Malen [up sen]te Katelinen daghe int jaer M.CCC ende XXX.

..... g]rote vloet was dat alle die lande van Zeelant in ghinghen int jaer [M.C]CC ende XXXIIII in sente Katelinen nachte³.

. . . . wijch was vor Arnemuden tusschen die Fransoyse ende die Inghelsche [int j]aer .M.CCC .XXXIX⁴.

3 Inghinghen, d.i. inbraken, overstroomden. Deze vloed had plaats na eenen geweldigen storm, den 23^sten november en rigtte ook in Holland en Friesland groote schade aan. Z. Wagenaar III. 229 en de aldaar aangehaalde schrijvers.

4 In het kronijkje van Hollant achter den Clerc van de laghe landen door van Mieris uitgegeven, leest men: ‘Item in dit selve jaer (1338, niet zoo als hier 1339) op S. Maertijns dach na heylich misse soe was noch een strijt tusschen die Fransoysen ende die Ingelschen by Aernemuen ende die Inghelsche wonnent.’

[p. 73]

. . . . grote wijch was vor Swin tusschen den coninc van Inghelant ende die [Frans]oyse up sente Jans nacht int jaer .M.CCC ende XL¹.

Diederic die Vrieze was die eerste grave van Hollant ende wart grave doe men screef VIII^c ende LXIII jaer.

[Died]eric sijn zone was die ander grave van Hollant ende starf als men [scree]f IX^c jaer.

Dese Diederic ende sijn vader onder hem tween hilden [Holl]ant .C ende XXV jaer.

[Die] derde grave hiet Arnoud ende hi was grave .V. jaer ende hi was ghe[sleg]hen van den Vriezen int jaer IX^c ende .V. Ende es begraven tEgmonde.

[Die] vierde grave hiet Diederic Arnouds zone ende was grave XLVI jaer ende [star]f als men screef .IX^c ende .LV. jaer.

[Die] vichte grave hiet Diederic ende hi was grave .IX. jaer ende hi was ghesleghen [van] sinen vianden te Dordrecht doot int jaer IX^c ende LX.

[Die] seste grave hiet Florens ende was grave .XIII. jaer ende bleef doot van sine . . . . . . .

1 Bij deze gelegenheid behaalden de Engelschen de overwinning. Z. Froissart I. 61; Despars II. 345 en Wagenaar III. 247.

Blad 2. a.

.... dach leecht messe² die doe was des donredaghes ende hi bleef daer in d ..... met sire vrouwe sire moeder

2 Leechtmesse, Maria lichtmis, d.i. 2 Februarij. Dit berigt behoort tot de geschiedenis der Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten.

[p. 74]

die gherne adde ghesien dat die balling[he die] met hare uut waren in 't lant hadden moghen comen, dat si niet en [conste] ghecrighen¹; tote des palmesondaghes cam hi weder over met sire . . . . . . Machtilden² ende des dincsendaghes na palmedach broechtise in Midde[lburch] ende aldaer was hi met mire vrouwen tote des anderdaghes nativi[tatis .] . . . . voeren si tote Zerixxe int jaer M.CCC.LII.

L.Ph.C. van den Bergh.

1 Ballinghe, waarschijnlijk die van de wet uit Dordrecht, Middelburg en Zierikzee, die de Keizerin Margaretha naar Calais gevolgd waren, en volgens het verhaal van eenen tijdgenoot sedert niet weder in Dordrecht konden komen. Zie mijne Gedenkst. tot opheld. der Nederl. Gesch. I. 227.

2 Machtilden, ik denk, dat hier bedoeld wordt vrouw Machteld van Voorn, die hertog Willem krachtig ondersteunde; want zijn huwelijk met Machteld van Lancaster had eerst later plaats, zoo ik meen.