Indische Letteren. Jaargang 24

[p. 207]

[Nummer 4]

Redactioneel

In ‘Een Indische jeugd of een jeugd in Indië’ (Indische Letteren maart 2009) ging Inge Dümpel in op het ontbreken van jeugdboeken waarin zij zich als Indisch kind kon herkennen. Zij vroeg de redactie van Indische Letteren om een Indische blik en Indische thema's. Met Sylvia Dornseiffer stelde zij de lezingenmiddag Ik zie, ik zie wat jij niet ziet samen die op 11 september 2009 in Leiden plaatsvond. De column die Ricci Scheldwacht, als eerste gast, uitsprak, is in dit nummer opgenomen. In het maartnummer wordt de volgende uit de reeks opgenomen.

Voor de vierde keer organiseerde de CPNB afgelopen najaar de campagne Nederland Leest. Deze keer stond Oeroeg van Hella Haasse centraal, dat een universeel thema over cultuurverschillen behandelt en het was de bedoeling dat iedereen er met elkaar over in discussie ging. Op 23 oktober 2009 leverde Indische Letteren daaraan een bijdrage door de openingsavond in de Centrale Openbare Bibliotheek in Amsterdam te organiseren. Die avond spraken Pamela Pattynama en Wim Willems en vond de presentatie plaats van de nieuwe roman van Nicolette Smabers De man van gas en licht. De avond werd afgesloten met een gesprek met de deelnemers en ging behalve over de banvloek die Tjalie Robinson uitsprak over Oeroeg, vooral over het buitenstaandersmotief van zowel Hella Haasse, Tjalie Robinson als Nicolette Smabers.

De redactie van Indische Letteren eert op deze plaats Hella Haasse als de grootste naoorlogse Nederlandse schrijfster van een literair hoogstaand, omvangrijk en divers oeuvre. Bijna 25 jaar is zij abonnee van ons blad en trouwe vriendin van onze Werkgroep. Peter van Zonneveld zei in Vrij Nederland van 17 oktober 2009, dat het fascinerend is om te zien hoe Hella Haasse zich in de loop van haar leven rekenschap heeft gegeven van haar verhouding tot Indië. Van de laatste zinnen van Oeroeg, ‘ben ik voorgoed een vreemde in het land van mijn geboorte, op de grond vanwaar ik niet verplant wil zijn?’, tot de roman Sleuteloog die vijftig jaar later zou verschijnen. Daarin verwoordt ze het besef dat ze nooit echt deel heeft uitgemaakt van de Nederlands-Indische wereld: ‘Nu is de navelstreng doorgesneden’. Een moedige en voor

[p. 208]

Fofo: Jerry Bauer

[p. 209]

de schrijfster pijnlijke conclusie van een levenslange zoektocht naar wat Indië voor haar heeft betekend.

Op het Bronbeeksymposium van 8 november j.l. kon Hella Haasse helaas niet aanwezig zijn, maar door een interview dat Peter van Zonneveld vooraf had afgenomen en waarin zij de aanwezigen rechtstreeks toesprak, was Hella Haasse toch de eregaste van de dag.

Op 1 november 2009 werd Rudy Kousbroek 80 jaar geleden geboren in Pematang Siantar op Sumatra. Kousbroek is ziek. Zoals hij zelf in een groot NRC interview zei ‘Er valt niets verstandigs over te zeggen. Schrijf maar gewoon op: hij is op sterven na dood’. In zoals hij zelf zegt ‘de extra tijd die me gegeven is’ heeft Rudy Kousbroek het boek Medereizigers. Over de liefde tussen mensen en dieren, geschreven en verscheen ook de briefwisseling die hij van 1955 tot 1974 onderhield met de schrijver Willem Frederik Hermans (1921-1995). Ook schreef hij regelmatig een column voor het Indonesië magazine Archipel. Voor de Indisch-Nederlandse letterkunde zijn de herinneringen aan zijn jeugd in Nederlands-Indië van blijvend belang, evenals zijn felle polemiek met Jeroen Brouwers, zijn bewonderende artikelen over o.a. Tjalie Robinson, Noto Soeroeto en Sutan Sjahrir en zijn kritische essays, gebundeld in Het Oost-Indisch Kampsyndroom uit 1992.

[p. 210]

Zwany (Aya) Zikken werd op 21 september 1919 in Epe (Gelderland) geboren. Toen ze zes jaar oud was, reisde ze met de familie naar Nederlands-Indië. Ze woonde daar onder andere op Java en Sumatra. Ze was een klasgenote van Hella Haasse in Batavia. Ter gelegenheid van haar negentigste verjaardag verscheen bij uitgeverij Atlas een gebonden jubileumuitgave van de roman De atlasvlinder, Zikkens bekendste werk uit 1958. Anno nu, meer dan vijftig jaar later, is ook deze roman de moeite van het (her)lezen waard. De laatste jaren heeft zij een groot publiek in Volkskrantcolumns droogkomisch op de hoogte gesteld over ouder worden, het vergeten van dingen en de lichamelijke achteruitgang. Een voorbeeld. Die kampeerder, je weet wel. Als schrijfster Aya Zikken en een vriendin even een naam van iemand niet meer weten, noemen ze die de kampeerder.

Hella Haasse, Rudy Kousbroek en Aya Zikken wensen wij een gelukkig nieuw levensjaar.

Onze mederedacteur Bert Paasman kreeg de erepenning van de Linschoten-Vereeniging voor Maritieme geschiedenis vanwege zijn ‘inspirerend werk op het terrein van de historische letterkunde en meer in het bijzonder van het historisch reisverhaal’. Eerdere winnaars van deze onderscheiding waren Arthur Japin, Dirk Buiskool en Roelof van Gelder, prof. dr. Leonard Blussé en de Franse uitgever Michel Chandeigne.

Op deze plaats willen wij degenen die de moeite hebben genomen om ons te laten weten wat ze van Indische Letteren vinden, hartelijk danken. In het maartnummer zullen wij verslag doen van de enquêteresultaten en vooral ook van de suggesties die

[p. 211]

zijn aangedragen om Indische Letteren boeiend en aantrekkelijk te houden voor een nieuwe generatie onderzoekers en lezers. De gelukkigen die een exemplaar van de Tjalie Robinson biografie of het verzameld journalistiek werk van Lilian Ducelle hebben gewonnen, zullen wij in de tweede helft van januari 2010 op de hoogte stellen.

In 2010 zullen wij ons 25-jarig jubileum vieren met allerlei activiteiten, in het bijzonder op ons Bronbeek-symposium (in begin november). Uiteraard wordt u over een en ander geïnformeerd. Op 5 maart starten we met een lezingenmiddag over de Indisch/Indonesische schilderkunst (zie Uitnodiging achter in dit nummer).

Tot slot maken wij u attent op de literaire omzwerving die u kunt maken door Indisch Amsterdam via www.oba.nl, actueel Nederland leest. De wandeling of fietstocht is ontwikkeld door Peter van Zonneveld en Sylvia Dornseiffer in opdracht van de Openbare Centrale Bibliotheek Amsterdam, in het kader van Nederland leest. Mocht u de literaire tocht door Amsterdam virtueel af live maken, weet dan dat uw suggesties én correcties op prijs worden gesteld.

Wij wensen u een goed en gezond 2010 en zien u graag terug op de lezingenmiddagen en op het jubileumsymposium.