Indische Letteren. Jaargang 10

[p. 94]

Aankondigingen en mededelingen

Reisverslagen van Noord-Nederlanders uit de zestiende tot begin negentiende eeuw. Een chronologische lijst
samengesteld door Ruud Lindeman, Yvonne Scherf en Rudolf Dekker.

Reisjournalen vormen een belangrijke historische bron. Ze werpen licht op de contacten tussen onze cultuur en die van andere landen en werelddelen. Vanwege hun soms literaire karakter kunnen de teksten ook van belang zijn voor literatuurhistorici. Tot voor kort bestond er geen overzicht van wat er aan reisverslagen door Nederlanders is overgeleverd. Deze lijst van reisverslagen voorziet in deze lacune wat betreft de periode tot het begin van de negentiende eeuw. Het boek is een vervolg op de reeds gepubliceerde lijst van egodocumenten, die beschrijvingen van dagboeken, memoires, autobiografieën enz. bevat. Er zijn bijna vijfhonderd beschrijvingen opgenomen van in manuscript overgeleverde reisverslagen uit de periode van circa 1500 tot 1814. Het boek is het resultaat van een omvangrijk inventariserend onderzoek, waarbij alle Nederlandse archieven en bibliotheken werden betrokken. Bij elk reisverslag wordt beknopte informatie gegeven over de auteur en de tekst, vervolgens wordt de inhoud kort beschreven en wordt er verwezen naar verdere literatuur. Het boek is in de eerste plaats bedoeld als een wegwijzer, maar de chronologische rangschikking maakt het ook mogelijk de ontwikkeling van het reizen en de schriftelijke neerslag daarvan in Nederland gedurende meer dan drie eeuwen te volgen.

Het boek is te bestellen door overmaking van f 35,00 (incl. verzendkosten) op postbankrekening 612467 t.n.v. Stichting Egodocument, Westerhoutstraat 28, 2012 JS Haarlem, onder vermelding van ‘reizen’.

Indonesia in wording. Foto's en films van Cas Oorthuys en Charles Breijer, 1947-1953
Een documentaire van Joop de Jong, Rotterdam 1995 (duur: 50 min.)
Te zien tot 28 mei in de Mediatheek van het Museum voor Volkenkunde

In januari 1947 reisden de bevriende fotografen Cas Oorthuys en Charles Breijer onafhankelijk van elkaar naar Indonesië. Nog maar twee jaar daarvoor hadden zij, tijdens de hongerwinter, illegaal de gevolgen van de Duitse bezetting vastgelegd. De dekolonisatie van Indonesië stelde hen opnieuw voor het dilemma welke positie zij moesten kiezen en voor wie zij werkten, voor de bezetter of de bevrijder.

Oorthuys vertrok in opdracht van het persbureau ABC-Press en Uitgeverij Contact om een beeld te geven ‘[...] van het Indonesische volk, dat door de merdeka-gedachte aangeraakt, streeft naar de verwezenlijking van een eigen staatsvorm [...]’. Na twee maanden keerde hij terug en stelde het fotoboek Een staat in wording samen, dat in juli 1947 werd gepubliceerd.

[p. 95]

Breijer kwam in dienst van het regeringsfilmbedrijf Multifilm Batavia en maakte bioscoopjournaals in de serie ‘Wordende Wereld’, bestemd voor Indonesië. Zijn eerste grote opdracht was een hermontage van de film ‘Linggadjati in branding’, die door landvoogd Van Mook te agressief bevonden werd. Dit journaal moest immers een rechtvaardiging geven voor de ‘Eerste Politionele Actie’ in juli 1947.

Precies in die tijd kwam Oorthuys' fotoboek uit, waarin hij een indringend pleidooi voor een vreedzame oplossing hield. Die mogelijkheid was nu in één klap achterhaald. Na twee weken lag het boek dan ook voor twee kwartjes bij De Slegte. Het was Oorthuys' lievelingsboek.

‘Soldaat overzee’ was Breijers trots, een serie voorlichtingsfilms voor het thuisfront, die zelfs in de Nederlandse bioscopen werd vertoond. Breijer filmde tot 1953 in Indonesië, de laatste drie jaar in het gevolg van president Soekarno. Naast zijn filmwerk fotografeerde hij in zijn vrije tijd en zonder (zelf)censuur.

Informatie over de documentaire van Joop de Jong: tel: [phone].

Theater De Evenaar/Museum voor Volkenkunde, Willemskade 25, 3016 DM Rotterdam. Telefoon 010-411 10 55

Jakarta 1947 (foto: Cas Oorthuys; Nederlands Fotoarchief Rotterdam).