De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

‘Niet meer van ons’,
door May.

De deftige dienaar in onberispelijke stijfheid lispt een paar woorden, onhoorbaar voor haar tafelheer, voor wien zij niet bestemd zijn, voor haar maar al te verstaanbaar. Even rilt zij, hoewel het gloeiend heet is.

Toch glimlacht zij plichtmatig over de geestigheid van haar rechterbuurman, die haar op dit ongelegen oogenblik juist al zijn aandacht wijdt. Zij raadt hem aan een toast in te stellen op de oudste zuster van de bruid; no. 2 heeft als bruidsmeisje haar deel al gehad. Ongeduldig wacht zij, tot hij zijn breedsprakigen speech heeft uitgesproken. Dan is zij onder de eersten, die de wandeling naar het andere einde van de tafel ondernemen om aan te stooten.

Zij let er niet op, dat de onhandige Janet tegen haar aanbonst en den halven inhoud van zijn glas over haar nieuwe zijden japon uitstort. Terwijl de muziek speelt en de gasten zingen: ‘Sie leben hoch!’ ontglipt zij naar de bovenvertrekken, waar de bruid haar reeds wacht en het andere bruidsmeisje ook weldra verschijnt.

Het bruidje, bleek en ernstig, een weinig vermoeid, is op een stoel neergezonken. In het vertrek een wanorde van wolken tule en sneeuwige zijde, uitgespreid over de stoelen, allerlei voorwerpen gebruikt en niet opgeborgen; een nieuwe koffer met blinkend slot, voorzien van een duidelijk adres, en dat alles beheerschend een bedwelmende geur van oranjebloesem. Welk een contrast, beneden die uitgelaten feestvreugde en hier die weemoedige overblijfselen van den bruidstooi van één dag; de laatste afscheidsgroet aan het jongemeisjesleven.

De vingers van het bruidsmeisje trillen als zij de witte schoentjes uittrekt, waarbij het zusje van de bruid toekijkt met een gezichtje, waarvan het zenuwtrekken haar wanhopige pogingen om zich goed te houden maar al te zeer verraadt. Het anders zoo bedrijvige meisje verroert geen vin.

Dora gevoelt zich plotseling ijzig kalm tegenover die zichtbare smart van de jongere. Zij herinnert zich dat zij zich moet gereedhouden om te troosten, Tine in de eerste plaats, omdat die zooveel in de bruid verliest... en dan ook de verdere familie, mevrouw, Theo, Lize's lievelingsbroer, mijnheer, wiens oogappel zij was, allen!

En eigen leed weegt minder zwaar door de verplichting er niet aan toe te geven ter wille der anderen. Zij leest immers in de oogen van de bruid de bede, haar plaats tijdelijk in te nemen, tot de eerste leegte voorbij is, tot zij zich gewend hebben aan haar afwezigheid.

De laatste weken zijn omgevlogen in een roes van feestvieren, niemand tijd latend tot denken aan de ophanden scheiding, waar zij allen zoo tegen opzien. O zeker, zij begrepen dat zij niet egoïstisch mogen zijn, dat zij Lize haar geluk moeten gunnen, maar... pa zal zijn buurtje aan tafel missen, ma haar hulp bij diners, haar conversatie bij visites, de kleintjes hun raadgeefster, hun speelgenoot, hun tweede moedertje.

Het zal hun zoo vreemd zijn, want Jenny, de oudste zus, meent het wel heel goed, maar zij is Lize niet. Haar ontbreekt Lize's mooi gezichtje, Lize's tact, Lize's opgewektheid. Men kan haar raadplegen bij het maken van huiswerk, maar haar geen ondeugende geheimpjes vertellen; zij zou knorren. Men kan haar hulp inroepen bij een gat in de knie, maar aan het heerlijk buutspel doet zij niet mee. Daarvoor is zij te oud en te deftig. Lize, dat was heel wat anders, die was onvermoeibaar, eeuwig jong!

De laatste haakjes van het elegante reiskostuum zijn dicht. Tine heeft zich omgekeerd naar het venster, om de opwellende tranen in te slikken. Dora knoopt de voile vast. Een innige omhelzing; zij hebben elkaar niet veel meer te zeggen - op zulke oogenblikken is zwijgen het best. Ook Tine laat zich als in een droom kussen; dan moet Dora haar bij een arm nemen en het vertrek uitvoeren, om Lize te sparen. Er is vandaag al zooveel van haar zenuwen gevergd, en de overige familieleden moeten ook nog afscheidnemen. Gelukkig is er geen tijd voor ‘scènes’; de bruigom staat reeds gereed en het rijtuig is al aangekondigd. Bovendien, de gasten mogen het verdwijnen van het paar niet opmerken.

Buiten is Tine niet tot bedaren te krijgen en Dora ziet zich genoodzaakt, haar naar haar eigen kamer te voeren en daar de rol van troosteres voort te zetten. Zij hoopt maar voor Lize, dat de andere leden van de familie zich beter zullen beheerschen, en maakt bij zichzelf uit, dat de dwang van gasten toch ook de goede zijde heeft, dat bij het eerste vertrek de uitbarsting piet zoo groot mag zijn.

Uiterlijk bedaard neemt zij haar plaats aan tafel weer in. Men is nog aan het dessert, maar het is te voorzien, dat men weldra zal opbreken. De jongelui rekenen op een dansje en er zijn dan ook cotillonorders besteld, om het animo kunstmatig aan den gang te houden. Haastig ledigt Dora haar glas in één teug. Zij heeft behoefte aan alcoholopwinding, om het nog eenigen tijd uit te zingen. Want dat moet!

Theo is spierwit, zij hoorde hem nog nooit zoo kort toosten, hij is tot niets meer in staat. Tine is nog niet terug. Jenny danst niet en heeft geen slag de menschen bezig te houden. Mevrouw doet haar best, maar zij is op. Het bruidsmeisje is dus wel de aangewezen persoon om de honneurs waar te nemen.

Reeds wekenlang heeft zij al haar krachten gewijd aan de opluistering van de bruidsdagen.

Met Theo en Tine heeft zij de stad doorgehold om voordrachten uit te zoeken, inkoopen te doen, besprekingen te houden met behangers, costumières, verhuurders van stoelen, lampen, glaswerk, al wat er noodig was voor de verschillende voorstellingen en feestavonden. Zij heeft helpen groenmaken, comediestukjes ingestudeerd en gesouffleerd.

Zij heeft kostuums gemaakt en aangepast en ingespeld en veranderd.

Zij heeft rollen verdeeld en lastige medewerkers bevredigd, de schermen helpen opslaan en de kleintjes aangekleed, bloemen gelegd, menu's geschreven en programma's opgemaakt. Zij was de algemeene vraagbaak.

Zij was overal: Achter de coulissen en in de zaal, op het tooneel en in de kleedkamers, aan de piano, in het souffleurshok, zelfs op de planken.

Zij hoorde alle klachten en elke roepstem.

Aan het buffet zorgde zij ervoor dat men de kleedkamers niet vergat; bij het bruidje moest zij den sleep redden of een of ander verzoek inwilligen, dat regelrecht in strijd was met het reglement van orde en haar programma.

Kouwelijke oude dames liepen haar na, omdat het zoo tochtte; oude heeren verlangden een glimlachje, als zij haar

[p. 87]

ophielden om haar iets liefs te zeggen; moeilijke jongelui smeekten om een andere plaats aan tafel, die hen niet toekwam, maar.... juist bij de dame naar hun hart; slordige acteurs en actrices zeurden dat hun goed op zoek was; kibbelende jonge dames verweten elkaar, dat zij niet goed waren ingevallen, maar lieten zich door haar weer tot rede brengen.

Nooit wist zij, dat men zoo geheel in vreemde belangen kan opgaan, dat men niet meer weet zijn eigen bestaan.

En toch was het goed, dat zij geen oogenblik had om te denken, dat zij alles zelf moest doen. Want Tine was nog te jong om dat alles te beredderen.

Zij hielp heel handig mee en wilde wel, maar... zij flirtte met de heeren aan het eene eind van de zaal, als men haar overal zocht, omdat de bruid haar noodig had, en Tine wou zoo graag dit nummer nog zien, als men wenschte, dat zij zich zou kleeden voor het volgende. Tine was nog zoo'n kind.

Toch is alles goed, boven verwachting goed geslaagd. Nog dezen avond en het is voorbij. Waarom wordt het haar nu te machtig? Het gonst haar verward in de ooren, de koude speech aan het stadhuis, het plechtig Brautgesang bij het binnentreden in de kerk, de preek van den dominee, kort en kernachtig, de krachtige tonen van den Hochzeitsmarsch na het voltrekken van het huwelijk, de felicitaties in de consistoriekamer, geritsel van zijde, gedruisch van drukke stemmen, gerol van rijtuigen, de flauwe opmerkingen van haar tafelheer, en eindelijk de waarschuwing van den bediende.

Een polonaise klinkt door de zaal. Werktuiglijk neemt zij den haar aangeboden arm. De paren scharen zich. Voorop de bruidsstoet zonder het bruidspaar. De bruidsmeisjes nemen hun plaats in. Gevoelloos schuifelen zij mee op de maat der muziek, Tine vooraan, haar oogen nog een weinig gezwollen - maar wie merkt dat nu nog op? Allen zijn verhit en in champagnestemming!

De gasten zijn vertrokken, mijnheer draait de lichten uit, het is ochtend! Mevrouw, in behoefte aan bedrijvigheid, zet thee voor de overblijvenden. Dora helpt haar handig, ook al verlangend het schrijnen van de pijn te onderdrukken, die zij nu voelt, zonder eraan te willen toegeven.

Tine ligt op de canapé, machteloos mat. De kleintjes zitten bij elkaar, ongewoon stil en bedrukt. Mijnheer en Theo rooken sigaren, met strakke trekken hun leed opetend. De oudste zus wiegt zich in een schommelstoel, de oogen gesloten, de lippen op elkaar. Geen hartstochtelijke uitingen als bij Tine, maar toch iets lijdends in haar trekken.

Men besluit een paar uurtjes te gaan rusten, al gelooft ieder voor zichzelf, dat hij toch niet slapen kan. Dora, die hier een paar dagen zal logeeren ‘voor de gezelligheid’, want zij woont in dezelfde stad, begeeft zich nu ook naar de logeerkamer. Onrustige gedachten woelen in haar hoofd. Haar voeten trillen nog in dansmaat, alles in haar hamert en bonst, brandt en gloeit. Zij is te overspannen om nu nog den slaap te vatten en opent het raam om wat op te frisschen.

Daar hoort zij zacht snikken. Van waar komt het? Weer Tine? Neen, het is boven haar. De kamer der kleintjes. Zij werpt een peignoir om en gaat naar Lize's lievelingen. Zacht tracht zij ze te sussen. Het helpt niet. ‘Die lieve Lize, die nare Paul haar mee te nemen!’ schreit Jantje. ‘Lize moet mij goedennachtzeggen, Lize moet mij toedekken,’ huilt baby. Dora's troost woordjes, Dora's liefkoozingen maken het tumult nog onstuimiger. ‘Zij moeten nu maar heel veel van Jenny houden,’ voert zij aan.

‘Jenny is akelig, die is lang zoo lief niet als Lize. O Lize, Lize, ònze schat,’ en Jantje begint al harder en harder. ‘Lize moet komen, ik wil Lize,’ schreit baby.

‘Liefje, dat kan toch niet, zij is op reis met Paul en heel gelukkig. Je moet haar maar gauw schrijven en heel zoet zijn, dan zal ze wel antwoorden ook, en dan mag je later bij haar logeeren. Vind je dat niet prettig? Bij Lize logeeren.’

‘Dat duurt nog zoo lang,’ pruilt Jantje, nog maar half overtuigd.

‘O neen, je zult eens zien hoe gauw die tijd omgaat, en misschien is er vandaag wel bericht van Lize. Ga maar gauw slapen, als je dan wakker wordt, vindt je een morgengroet van haar.’

‘Heusch waar?’ vraagt baby, de oogjes, dik van de tranen, dichtknijpend. En Jantje bedaart ook een beetje door de belofte van brieven. ‘Maar,’ en hij opent weer de oogen, ‘als we dan bij haar logeeren, is Paul er dan ook?’

Dora glimlacht door haar tranen heen. ‘Ja vent, maar Paul is heel lief. Kan je niet een klein beetje van hem houden, omdat Lize zooveel van hem houdt?’

‘Ja, dat weet ik wel,’ - hij denkt even na, - ‘maar,’ merkt hij dan neuswijs op, ‘dan is het toch anders, dan is zij niet meer van ons.’

‘Dan is zij niet meer van ons.’

De kinderen slapen, het heele huis is in rust. Maar Dora is wakker, zichzelf kwellend met die weinige woorden uit een kindermond. Zoo naïef-egoïstisch en toch zoo juist. Zoo redeneeren zij allen, de grooten zoowel als de kleinen.

Zij was het eigendom van allemaal, maar niemand was jaloersch, niemand werd tekortgedaan, zij had oog en oor voor iedereen, en zoo dacht ieder ten slotte, dat hij haar voor zich alleen had. Zoo ging het haar thuis, zoo was het bij de vriendinnen en bij haar aanbidders op het dorp. Op school, op kostschool, op de tennis, overal was zij algemeen eigendom, maar zij bleef het kind van het dorp, zij bleef van ons.

Maar nu is er een gekomen, die haar alleen voor zich wil, een die haar meeneemt, weg van het dorp, waar zij is geboren, waar zij is opgevoed waar ieder haar kent.

Hij gaat haar overplanten op een anderen bodem, onder vreemden, die haar niet kennen, die haar niet zullen waardeeren. Wat doet het ertoe? Zij is nu van hem, zij behoort hem alleen toe. Hij wil alles van haar, en vraagt niet of er anderen zijn, die oudere rechten hebben. En zij volgt hem blindelings, brekend met al wat haar lief was, alles verlatend om hem. Zij is verloren voor het dorp.

Zij zal nog wel eens komen kijken, heel kort even een bezoek maken, met of zonder haar man. Als hij er niet is, ziet men hem toch achter haar, in haar haast gauw te verdwijnen, omdat hij haar wacht. Het kan nooit meer worden zooals het was. De kinderen zeiden het in hun eenvoud zoo waar:

‘Zij is niet meer van ons.’

* _* *

Een telegram in de lucht zwaaiend vliegen de kleintjes Dora tegemoet.

‘Lize komt, Lize komt!’ juichen zij door elkaar, tegen haar opspringend als jonge schoothonden, niet wetend waar het te zoeken in hun verrukking over de blijde tijding. Alles is vergeten, het afscheid, haar afwezigheid, - het weerzien maakt alles goed!

Met kloppend hart treedt Dora de bekende huiskamer binnen. Het is haar zoo vreemd, de vriendin terug te vinden in het ouderlijk huis, voor het eerst als ‘mevrouw’.

Zij verlangde zoo, en durfde toch niet gaan, bang dat er iets zou zijn, dat al het mooie weer zou verscheuren.

Maar neen, in haar oude hoekje zit Lize gehurkt tusschen de kleintjes, die druk babbelen, altijd elkaar in de rede vallend, allebei een arm om haar hals, alsof zij van plan zijn haar ditmaal stijf vast te houden. Bij Dora's komst staat zij op en omhelst de vriendin met de oude hartelijkheid. Gelukkig is er niets veranderd. Dora herademt.

En nu zitten zij weer bij elkaar, en Lize vraagt van alles en wil van alles weten. Neen, zij is niet voor hen verloren, haar huwelijk heeft haar niet van thuis en de vrienden vervreemd.

[p. 88]

‘En kom je nu eens gauw mijn nestje bewonderen, Doop? Dan moet je eens lang blijven.’

En als Doop aarzelt, klinkt het lachend:

‘Of kan je niet van hier? Heb je hier een of andere trekpleister?’

‘Maar Lize, weet je dan niet, ik heb je toch geschreven...’

‘O, die geschiedenis met Frits?’ is het lachende antwoord. ‘Nu ja, Paul zegt ook, dat je je dat niet zoo moet aantrekken. Frits is een echte flirt, al is hij Paul's beste vriend. Paul heeft hem zelf dikwijls genoeg gewaarschuwd.’

‘Heb je Paul dan mijn brief laten lezen?’ Er is ergernis in Dora's stem over ‘dat misbruik van vertrouwen’.

‘Wel zeker! Wou je dat liever niet? Dan had je het moeten zeggen, ofschoon, voor mijn man heb ik geen geheimen, zie je. Maar je kunt gerust zijn, Paul zwijgt en is het alweer vergeten.’

Dora zegt niets meer. Waartoe ook? Alles draait om haar heen. Het is of zij nu pas echt de vriendin heeft verloren. Want nu weet zij zeker wat zij toen slechts vaag vermoedde: ‘Dat het niet meer kan worden wat het was.’

En pijnlijker nog dan den eersten keer, toen kindermond haar gedachtenloop resumeerde, suist

een schot- en steekvrij pantser.

het nu door haar brein:

‘Zij is niet meer van ons.’