De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 9]

Blanche-Rose,
door Melati van Java.
(Vervolg van blz. 4.)

Madame Mandels voelde zichzelf niet van drift, zij was niets gesteld op dat cadeautje van de Lasthéné's; zij had gedacht van deze dochter geheel af te zijn, en het was een heele tegenvaller haar op een mooien morgen weer thuis te krijgen met de boodschap dat het meisje zoo naar moeder verlangde. Zij vond hier niets vleiends of aandoenlijks in; haar eerste gedachte was: hoe zullen

een negenjarige weduwe. (Zie blz. 13.)

wij van die opeetster nog nut trekken? Maar Rosie was dwars, kwaad gehumeurd, lui. Er was letterlijk niets mee te beginnen en vader was ook zoo onverschillig, die zette haar niets aan; op alles wat moeder zeide, zweeg hij hardnekkig.

‘Ik geloof dat je niet wijs bent - hoed en handschoenen om naar den hoek van de straat te loopen; daar heeft geen van je zusjes ooit aan gedacht en ik nog minder.’

‘'t Kan mij niet schelen. Ik ga zoo maar niet de straat op. 't Is veel te ordinair, daarvoor ben ik niet opgebracht!’

‘Waarvoor ben je dan wel opgebracht? Om den godganschelijken dag door te luierikken? De menschen, die je zoo deftig hebben opgebracht, moeten je dan ook maar geld geven om dat leventje vol te houden. Wil je eens even kijken waar Truitje blijft?’

‘Daar komt ze al!’

En terwijl moeder het jongste meisje onderhanden nam, ging zij weer naar het zijkamertje terug, zette zich voor het raam en tuurde weer met een half boos, half lusteloos gezicht naar buiten.

‘Of je die boonen wilt afhalen,’ en Truitje kwam met een groote mand boordevol met snijboonen en zette die spotlachend vóór het meisje neer.

‘Ik - ik - moet ik dat doen?’

‘Wie anders? Jij bent toch geen barones om met de handen onder je gezicht den heelen dag niets uit te voeren,’ zei het kind brutaal.

‘Ik kan dat niet doen - ik dank je wel,’ en met een kwaadaardigen duw schopte zij de mand omver, dat alle boonen over den grond rolden, en toen met den arm tegen de oogen gedrukt, begon zij luid te snikken.

‘Moeder... moeder...’ riep Truitje, ‘kijk eens onze Rose!’

De moeder kwam binnen, greep haar bij de schouders, bromde, keef, beval, maar het hielp niet. Rose Blanche huilde erbarmelijk, maar verroerde zich niet.

‘Wat wil je dan doen, opeetster, nietsdoenster!’ riep de meestersvrouw, zich steeds meer opwindend door Rose's lijdelijk verzet.

‘Ik weet niet - weggaan - ik kan hier niet blijven.’

‘Waarom ben je dan hier gekomen?’

‘Ik wist niet dat ik te veel zou zijn.’

‘Je bent niet te veel, als je maar wat uitvoert, als je niet den heelen dag omloopt.’

Dien avond had madame Mandels met haar man een lang en ernstig gesprek, en het slot daarvan was dat men besloot Rosie bij een modiste in de leer te doen, en dit te schrijven aan de barones de Lasthéné. Die zou wel begrijpen dat dit wat kosten moest en het dus wel betalen.

Toen Rose Blanche dit besluit hoorde, trok zij weer haar leelijke lipje, maar zij voelde dat er niets aan te doen viel; zij kon haar dagen niet doorbrengen met uitkijken naar de straat of haar geluk niet kwam.

Modiste vond zij allesbehalve het vak harer keuze; behalve niets uitvoeren en groote dame spelen, had zij maar één preferentie: actrice worden, doch zij durfde het profane woord niet uitspreken, hier in deze door en door burgerlijke omgeving niet, en bij de vroom deftige Lasthéné's nog minder.

Soms had zij wel gedacht aan wegloopen, maar ondanks haar eigenzinnigheid en brutaalheid miste zij daartoe den noodigen moed. Zij was bang alleen en vreesde ook onbeholpen te zijn op het spoor en in de groote stad.

Er was dus niets aan te doen en Rose Blanche deed een paar dagen later haar intrede op een atelier van hoedenmaaksters, waar het haar volstrekt niet beviel en waar zij

[p. 10]

met de eenvoudige burgermeisjes niets kon opschieten en om haar groote-dames-doen door haar spoedig ook geplaagd en bespot werd.

Zooals de ouders wel dachten, betaalden de Lasthéné's dadelijk grifweg haar leergeld.

IV.

Het was winter; zoo'n echt kleinsteedsche winter met onnoemelijk morsige straten, veel regen, veel mist, haast geen zon en juist genoeg vorst om vervelenden, vuilmakenden dooi te veroorzaken.

En de straat sliep den geheelen dag behalve als de scholen uitgingen en de hossende, klompendansende jeugd over de hoekige steenen trippelde.

Rose Blanche zag er slecht uit, holoogig, geelachtig, bleek; de lippen, anders zoo frisch en rozig, streepten zich blauwwit af onder het puntig wippende neusje. Wat haar groote aantrekkelijkheid uitmaakte, de frissche, blankroode kleur met het donkere haar, de vuurspattende oogen, de rozenlippen om de schitterwitte tanden, was verbleekt, verdoft, alle glans er uitgeweken. Haar houding, anders zoo mooi, trotsch, zoo Romeinsch - had iemand op het kasteel eens gezegd, of zij gewoon was een groote urn op het hoofd te dragen - was ingezakt, onverschillig geworden, en zij voelde het.

‘Ik word leelijk, mijn beste tijd is nog niet eens gekomen en nu takel ik reeds af,’ zoo huilde het in haar, en met een zucht keek zij naar haar gekochte flanellen blouse, kleurloos grijs als alles rondom haar, naar het onnoozele rokje, de grove schoenen; zij had geen lust meer zich met dasjes en strikjes op te kwikken, och waarvoor? Niemand kon haar iets meer schelen, niemand!

Als de jongens op straat haar iets zeiden of als er een gekheid met haar maakte, snauwde zij ze af dat zij er genoeg van kregen; wat verbeeldden zij zich wel? Met de ateliermeisjes bemoeide zij zich niet en zij scholden haar een nest, een nuf.

Gewoon als zij was aan de fijne omgangsmanieren en de beschaafde vormen der Lasthéné's en de lieve vertrouwelijkheid van Blanche-Rose, stonden hun alledaagsche praatjes en gewoon burgerlijke toon haar bitter tegen.

Zij kon niet met hen lachen, nog minder dollen; één genot had zij maar, de schittering te genieten van de flikkerende gitten en loovertjes, de streelingen te voelen van het zijden pluche en de mollige veeren. Zij had veel aangeboren smaak, zij wist de hoeden spoedig gracieus te garneeren, en dat garneeren - in een handgebaar had zij het gereed - was het eenige wat haar boeide; het naaien, het opmaken verveelde haar reeds dadelijk.

Zoo was zij thuisgekomen op een donkeren wintermiddag; de sterke zuurkoollucht door het huis maakte haar wee, zij had thuis nooit trek in eten; de boter was haar te margarineachtig, het spek te garstig, alles was van derde, vierde soort, niets smaakte haar, voor alles was zij bedorven.

‘Was ik maar dood, 't leven heeft toch geen waarde meer voor mij!’ zoo somde zij alle indrukken van goedkoope blouse, sterke zuurkool, grove schoenen en petroleumlucht bijeen.

Landerig ging zij op haar lievelingsplaatsje aan het raam zitten; dadelijk zou zij wel weer een standje krijgen, omdat zij de tafel niet dekte of de kachel liet uitgaan, ook al goed, maar zij had zoo'n pijn in den rug en zoo'n brandend gevoel boven de oogen, zij kon ze haast niet open houden. Als er nu maar iets was, waarop zij zich kon verheugen, waaraan zij met pleizier dacht; maar er was niets - niets.

Zoo verdiept was zij in dat niets - niets, dat zij niet eens hoorde hoe in de verte wielen rolden en een paard over de steenen stapvoets aan kwam trappelen; eerst toen het rijtuig, een aardig paniertje, voor de deur stilhield, vloog zij in de hoogte, ja, nu schokte, nu trilde het in haar. O die emotie, waar het pas nog zoo koud en dor was geweest!

Nu voelde zij voor 't eerst sinds ze thuis was het bloed naar haar wangen stijgen, haar polsen jagen. Zij vloog naar buiten, en alles vergetend sprong zij op de treê en wierp zich het meisje om den hals, dat het paard mende.

‘Masoeurke, masoeurke, o lieve Blanche,’ snikte zij, ‘als ik dat had kunnen denken!’

Blanche gaf den achter haar zittenden knecht de leidsels over en wipte vlug op den grond.

‘O Rosie! Wat ben ik blij je te zien! Waarom huil je nu? Kom, wees zoo bedroefd niet. Ik kom je halen. Je blijft bij mij de heele Kerstvacantie; vind je dat niet heerlijk. Maar kind, wat scheelt je?’

‘Niets, niets!’

En Rose lachte door haar tranen heen.

‘Ik had het niet verwacht - ik - ik....’

‘Kom, laat ons naar binnen gaan.’

Een hoop kinderen verzamelde zich om de equipage voor de deur; met den arm om het vriendinnetje geslagen ging Blanche naar binnen, waar de familie reeds in afwachting was van het deftige bezoek.

Moeder, de handen afvegend aan den boezelaar, kwam uit de keuken, gevolgd door Truitje, Jean, Jacques en Trinette. Blanche groette hen allen vriendelijk, zij stond daar zoo lief, zoo gedistingeerd in haar eenvoudig donkerblauw kostuum met grijs bont gegarneerd, de kleine bont toque op het zacht bruine haar, want zij was niet blond meer van haren, hoewel haar tint die van een blondine was gebleven en haar viooltjesoogen nog steeds even zacht en vriendelijk onder de lange, donkere wimpers uitkeken.

Rose Blanche zag haar in bewondering en verrukking aan; haar oogen schenen Blanche's elegante gratie te drinken; Blanche vertegenwoordigde voor haar al die heerlijke dingen, die zij zoo bitter had gemist en waarnaar zij zoo dorstte.

‘Ik dacht dat je mij vergeten was,’ zeide zij in het Fransch, terwijl zij de fijne, grijze handschoentjes aan de lippen drukte.

‘Je vergeten, ma chère, dat weet je beter, dat nooit, nooit. Madame Mandels, u heeft er toch niets tegen, niet waar, dat Rose met mij meegaat? Papa en mama zouden het zoo gaarne hebben en ik - ja, dat weet ze wel.’

‘Ik weet niet - mijn man - en Roos zelf, of zij wel wil.’

Of zij wel wilde!

Rosie had het zoo dikwijls herhaald tegen zichzelf en tegen anderen: zij wilde niet meer naar de Lasthéne's terug nu zij er toch niet blijven kon. Zij wilde zich wennen in den kring, die voortaan de hare moest zijn, maar nu ‘masoeurke’ haar zoo hartelijk vroeg en zelf haar kwam halen en zij aan het kasteel dacht en aan de fijne tafel en aan de zachte bedden en aan al het mooie dat haar daar zou omringen, al was het maar voor zoo kort, toen had zij de kracht en den moed niet neen te zeggen.

Smeekend zag zij haar moeder aan. Juist kwam vader binnen, hij had het rijtuig gezien en groette de freule eerbiedig; hij had er niets tegen, o neen, volstrekt niet. De freule was zeer goed en hoe maakten het mijnheer de baron en mevrouw de barones?

‘Maar Roosje moet nog wat eten.’

‘O neen, neen!’ riep het kind met een griezelende gedachte aan de zuurkool, ‘ik heb geen honger, ik zal mij klaarmaken en pakken.’

‘Wij zullen hier wat bij den patissier gebruiken en wij dineeren toch om 5 uur,’ zei de freule, tot groote verlichting van madame Mandels, die er wel erg tegen opzag haar diner voor te dienen in tegenwoordigheid van de deftige jonge dame.

Rosie vloog weg en ondertusschen bleef de gast gezellig en eenvoudig met haar ouders praten; zij had bonbons mee-

[p. 11]

gebracht voor de kinderen, deelde ze uit en hield zich vriendelijk met hen bezig.

‘De freule is vrij wat liever dan Roos, die trekt voor alles den neus op,’ was hun oordeel later.

Toen kwam Rose terug, hoog van kleur, schitterend van blik, zoo goed mogelijk aangedaan, haar taschje met kleeren in de hand; vluchtig kuste zij de ouders, riep: ‘Dag jongens!’ en wipte in den panier naast de freule, die zij nog even in den arm kneep, fluisterend:

‘Ik ben zoo blij, Blanche, ik voelde mij zoo Asschepoesterachtig en jij bent mijn fee, die mij komt halen in de gouden koets.’

Moeder Mandels zuchtte.

‘Wij konden niet weigeren, maar ik geloof dat het beter voor onze Roos was geweest als zij stilletjes hier bleef. Zij begon zich zoo goed te wennen.’

‘Wennen!’ zei Trinette, ‘als dat wennen is. Ik merkte er niets van.’

V.

De dagen op Viljoen doorgebracht vlogen om voor Rose Blanche, in een visioen van heerlijkheid, glans en licht.

Zij voelde zich in dien tijd als een betooverde prinses.

Blanche overlaadde haar met goede gaven en wilde niets hebben, niets dragen wat Rose-Blanche niet kreeg; het meisje werd gekleed van het hoofd tot de voeten en zij genoot van het bewustzijn zich weer een dame te weten.

Een paar dagen ging men naar Amsterdam mevrouws familie bezoeken. Blanche wilde niet scheiden van haar ‘zusje’, zooals zij Rose noemde.

Die dagen waren voor beiden één verrukking; de vroolijke straten, de mooie winkels, de Oude- en Nieuwjaarsdrukte, de concerten en de opera, waar zij Mignon mochten zien, stegen Rose-Blanche als jonge wijn naar het hoofd.

Blanche nam alles zoo kalm, zoo gewoon op; zij genoot wel, maar misschien nog meer van Rose's geestdrift en vreugde.

‘Zij is het zoo waard,’ zeide zij tot haar moeder, ‘zij heeft de gave tot genieten.’

‘Ja, niet ieder krijgt de gave die hem het beste dient,’ antwoordde mevrouw de Lasthéné.

Rose-Blanche in haar bijna geheel ontloken schoonheid werd zeer bewonderd; zeldzaam bloeit zulk een frissche bloem in schouwburgzalen of stadssalons.

Waar zij verscheen viel zij op; naast haar scheen de tengere Blanche nog bijna een kind. Zij trok de aandacht niet; eerst als men met haar sprak, den invloed onderging van haar mooie oogen en zachten lach, raakte men onder haar charme.

Zij voelde zich zeer getrokken door de musea; lang kon zij zich verdiepen in Rembrandt, Maris, Mesdag, Israëls; dan tintelde het in haar oogen van dankbare vreugde, zij kon in vrome extase haar handen vouwen en fluisteren:

‘Heer, ik dank u voor die gave, enkelen geschonken ter verheuging van velen!’

Maar Rose werd dan ongeduldig; zij had ze dadelijk afgezien.

‘O, die stomme schilderijen! Ik zie er niets aan, zij spreken niet tot mij. Ik moet woorden hebben en muziek, vooral muziek, dat versta ik.’ Maar er was slechts weinig muziek in staat Rose's ziel te treffen. De luide aria's, haar lievelingen, schokten en vermoeiden Blanche; toch genoten zij samen, toch verstoorde niets hun harmonisch samenzijn; zij vulden elkander aan, de een bewonderde de ander juist om hetgeen zij miste, en toen de dag van scheiden kwam, was het aandoenlijk beider droefheid te zien. Blanche schreide vooral omdat zij voelde hoe ongelukkig Rose zich weer zou voelen in haar banale omgeving.

‘Moeder,’ zeide zij tot de barones, ‘waarom houdt u Rose niet bij u, zoolang ik nog op school ben?’

‘Kind, geloof mij, 't dient haar niet. Zij zal hier bij ons nooit tot een huwelijk komen. Niemand zal haar vragen.’

‘Maar zij wil ook niemand nemen. Wij hebben het mekaar beloofd en blijven altijd samen.’

Mevrouw de Lasthéné glimlachte.

‘Meisjesbeloften. Neen, Blanche, je bent te jong, je begrijpt het niet, maar een mensch kan alleen gelukkig zijn in den kring waar hij thuis behoort, en Rose is reeds verwend.’

‘Juist, daar hoort zij niet thuis.’

‘Waarom heeft zij onze voorstellen dan verworpen?’

‘Uit bescheidenheid.’

Mevrouw zweeg; zij dacht er het hare van, de bescheidenheid van Rose-Blanche was nu juist niet de deugd, die zij het meest in het jonge meisje bewonderde.

Zoo vertrokken zij dan. Blanche naar haar deftige kostschool, waar zij zich altijd als een vreemde voelde, Rose naar haar vervelend tehuis en haar atelier, naar zuurkool, margarine en petroleum; maar zij was zoo ongelukkig niet meer als vóór dien tijd. Zij had iets heerlijks om aan terug te denken en iets nog veel heerlijkers om op te hopen, want Blanche had gezegd:

‘Tot Paschen!’

En die woorden klonken haar dag en nacht in de ooren. Maar helaas! tegen Paschen schreef Blanche haar een verdrietigen brief; zij moest met haar ouders naar Nizza gaan, en van het zoete samenzijn kwam nu niets, want een nichtje ging met haar mede.

Rose-Blanche raadde den toeleg, men wilde haar vervangen bij haar pleegzusje. Blanche moest een vriendinnetje hebben van haar eigen stand en opvoeding, dan kon zij gemist worden, dan had men haar niet meer noodig; maar dan was ook alle kleur, alle glans uit haar leven verdwenen, dan werd zij weer een gewoon ateliermeisje met niets in het vooruitzicht als misschien later in Amsterdam of Den Haag op een groot magazijn te komen, winkeldochter te worden, deftige dames bedienen, zij die zichzelf hun gelijke voelde en neerzag op alles wat niet rijk en elegant was.

O, wat het haar ergerde, die reis zonder haar, hoe zij zich verbeet van jaloezie en machteloozen nijd, hoe zij 's nachts in wanhoop haar kussens nat schreide, haar vingers bijna stuk beet om haar snikken te onderdrukken, opdat de zusjes, die bij haar in één kamer sliepen, het toch niet zouden hooren.

Het leven scheen haar nu weer donkerder dan het ooit was geweest; te midden van zon en lente en bloemen was het nog somberder dan op dien mistigen winterdag, toen Blanche Rose als een schitterende fee in haar leven was verschenen. Zij sleepte zich voort, zij bad om te sterven, zij maakte allerlei plannen om heen te gaan naar een groote stad; daar zou zij haar eigen weg kiezen, en meer dan ooit lokte haar het tooneel, vol pracht en glinstering, vol klatergoud en kunstlicht.

Als zij geen groote dame kon zijn in werkelijkheid, dan maar tooneeldame, altijd beter dan burgerjuffie, dan middelmatigheid.

En toen in een van haar droevigste, neerslachtigste buien kwam er een brief uit Nizza, van Blanche, een brief van de fee, die weer haar geheele leven omtooverde, zonlicht bracht in haar donker hart.

Blanche kon haar niet vergeten, Blanche dacht alle dagen, alle uren, alle oogenblikken aan haar; het nichtje beviel haar niet, het was een nuffig, gemaakt kind, heel iets anders als haar lief zusje, zij verveelde zich als zij met haar liep, zij vond niets om met haar te praten.

Dacht Rose nog wel eens aan die heerlijke dagen in Viljoen of in Amsterdam, aan die gesprekken op de slaapkamer laat in den nacht?

‘Ik weet niet hoe het komt, wij waren nooit uitgepraat,’ schreef zij, ‘altijd hadden wij iets prettigs om over te rede-

[p. 12]

neeren, en al spraken wij niet, wij begrepen mekaar dadelijk en met Elodie moet ik naar mijn woorden zoeken.

‘Ik voel mij zoo vreemd met haar, 't is of ik altijd bij haar op visite ben. Mama beknort mij dan, zegt dat ik niet vriendelijk, niet toeschietelijk ben, en dit is misschien wel zoo. Ik doe mijn best aardig tegen haar te zijn, maar 't geeft niets. Ik heb er geen pleizier van en zij geloofik ook niet. Zij vindt mij een saaie meid, vrees ik, en als zij iets vertelt dan moet ik mij geweld doen om te luisteren en niet te denken aan jou.

‘O, ik mis je altijd, maar hier op reis meer dan ooit, en als ik alleen zit dan komen de tranen mij in de oogen en hoe mooier alles om mij heen is, hoe verdrietiger het mij stemt, en dan denk ik: “was mijn lieve zus maar hier, die zoo genieten kan en daar nu zoo stil en treurig zit.”’

Blanche begreep zichzelf niet, maar onzelfzuchtige natuur die zij was, leed zij misschien minder door het missen van Rose dan door het doorleven van haar teleurstelling, haar verdriet. Haar gedachten waren niet af van het vriendinnetje in haar kleurlooze, vervelende omgeving, zij gunde zichzelf het genot niet van al het heerlijke dat haar omringde; zij kon het Elodie niet vergeven, die dit alles aannam als iets dat vanzelf sprak en haar van rechtswege toekwam meer dan Rose, die zoo juist paste in deze omgeving. Haar mooie, elegante Rose, wat zou zij hier bewonderd worden, want er was niemand zoo mooi als zij.

Geen toilet zag zij of het was: ‘dat zou Rose staan, juist iets voor haar kleur of taille.’

Zij had de vatbaarheid voor anderen te lijden, anderer leed te voelen schrijnen, bitterder dan eigen verdriet; 't is waar, zij had nog zoo weinig gelegenheid gehad verdriet te voelen in haar leven van gelukkig eenig kind, de afgod van ouders en familie, maar juist het contrast tusschen haar bestaan zonder een enkel wolkje, een enkel steentje onder haar voeten, maakte haar des te ontvankelijker voor hetgeen anderen misten, en zoo schreef zij naar Rose-Blanche uit de volheid van haar hart, en haar zusje kuste in vervoering den brief en vooral las en herlas zij de laatste woorden:

‘Tot de groote vacantie, die ik niet wil genieten dan met jou en door jou, en dan nog één jaar en dan - dan - Cara Sorellina! wacht maar!’

(Wordt vervolgd.)