De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 1]

[De Huisvriend 1902]

Blanche - Rose,
door Melati van Java.

I.

Op denzelfden dag dat mevrouw de Lasthéné haar eerste dochtertje kreeg, werd bij den dorpsonderwijzer het achtste kind geboren.

Zij was zoo gelukkig, mevrouw de

tilly koenen. (Zie blz. 7.)

Lasthéné, na haar vier gestorven zoontjes eindelijk een meisje te bezitten, en ook haar man was één geluk, één vreugde, en daar zij menschen waren van echte ontwikkeling naar geest en hart, uitte zich hun blijdschap onmiddellijk door behoefte ook anderen gelukkig te maken.

En toen zij hoorde dat bij Mandels bijna op hetzelfde oogenblik ook een meisje geboren was, hadden zij met een blik van verstandhouding elkander begrepen.

Mijnheer en mevrouw de Lasthéné lieten bij Mandels door den livreiknecht vragen of zij reeds voorzien waren van een peter en meter voor de jonggeborene.

Mandels, een lang, dor man met een bleek, zwak uiterlijk, maar eigenlijk door en door gezond en taai ondanks zijn tobberig, moeilijk leven, zag den knecht verbaasd aan.

't Duurde een poos vóórdat hij de vraag verwerken kon en begreep wat er eigenlijk van hem verlangd werd; toen liep hij zonder een woord te zeggen naar achter in de slordige, onfrissche binnenkamer, waar de jonge moeder lag, terwijl eenige kleine kinderen om haar heen stoeiden en kibbelden, zonder dat het haar scheen te hinderen, en riep schier buiten adem uit in zijn Limburgsch dialect:

‘Vrouw! vrouw! verbeeld je eens, die van het kasteel willen over de kleine peet zijn.’

Madame Mandels - zooals zij, die te min was voor mevrouw en te hoog voor juffrouw, genoemd werd - richtte zich half op; zij was nog jong, nog geen dertig en van het donkere type, dat men zooveel in onze Zuidelijke provinciën aantreft, met veel zwart kroeshaar, dikke, zwarte wenkbrauwen, groote gitoogen en frissche kleur, die nu zelfs nog niet geheel verdwenen was.

‘Jozef Mariante! hoe komen zij er bij. En wat heb je gezegd?’

‘Nog niet - ik - ik....’

‘En wanneer moet het gedoopt worden? Is Gieliam daar? Ik meende al zijn stem te hooren? Vraag het gauw! 't Kind moet gekleed worden. Roep vrouw Messenmakers maar!’

Mandels ging naar voren en vernam dat over een uur het rijtuig met de kleine Lasthéné en haar peetmoeder voor de onderwijzerswoning zou stilhouden om het andere kind af te halen; samen zouden zij dan naar de kerk worden gereden voor de plechtigheid.

En zoo gebeurde het.

De deftige landauer, nu zorgvuldig gesloten, met de mooie, zwarte paarden er voor, kwam aanrijden; baron Eugène de Lasthéné zat er in met zijn zuster, de peettante van zijn dochtertje en die tevens in naam der andere moeder de kleine mamselle Mandels zou ten doop houden, dan de Belgische min in haar eigenaardig toilet, op wier knieën de doopeling rustte.

Aan de onderwijzerswoning stapte de gelukkige vader uit; de onderwijzer in zijn beste plunje - hij had vandaag zijn school maar aan den ondermeester overgelaten - stond voor de deur te buigen en te strijken.

Met een fermen handdruk wenschte de baron hem geluk en herhaalde zijn vraag op een toon alsof hij (Mandels) hem en de barones een groote eer bewees door hem als peter van zijn achtste lieveling aan te nemen, en op de verward gegeven verzekeringen dat het zoo'n eer was en zoo'n geluk en zoo onverwacht en zoo onverdiend, vroeg de baron of hij en madame reeds een naam voor hun dochtertje hadden bestemd.

‘O neen! Dat lieten zij gaarne aan mijnheer den baron en mevrouw de barones over.’

‘Nu dan, ons dochtertje wenschten wij Blanche-Rose te noemen, wat zou u dan denken van Rose-Blanche voor het uwe?’

[p. 2]

Natuurlijk vond Mandels het een eer en vreugde, een...

‘Maar of madame het wel goed zou vinden.’

‘O, de vrouw vindt alles goed!’ Zij had zich de hersens nog niet gepijnigd om voor haar zesde dochter een mooien naam uit te vinden.

Moeder Messenmakers, naast de deur, zou het kind wel ten doop hebben gehouden; en als niemand wist wat voor naam de kleine kreeg dan wist de pastoor het zeker wel.

Een pakje, waarvan men geen vorm kon onderscheiden, werd door moeder Messenmakers snel van binnen gebracht en toen in het rijtuig gereikt, waar de meter van Blanche-Rose het in ontvangst nam; toen verzocht de baron den meester in te stappen, wat deze niet dan na vele verontschuldigingen en strijkages besloot te doen. De baron zelf wipte vlug er in, en de equipage reed statig langs de armoedige dorpshuizen, waarvan alle bewoners op straat stonden, naar de fraaie, nieuwe gotische kerk.

II.

Het ‘kasteel’ Villoen van de Lasthéné's was iets meer dan men gewoonlijk in Limburg onder kasteel verstaat.

Het lag vlak aan de Maas en vertoonde twee ronde torens en een uitbouw, een soort bordes, dat men met twee, door een mooi hek ingesloten, koen slingerende trappen besteeg. Een groot grasperk met bloembedden tusschen twee oprijlanen scheidde het van den grooten weg; en verder stond de boerderij met de koetshuizen onder de schaduw van hooge boomen, bijna de eenige uit de buurt, want het land was kaal en boomloos.

Eenige jaren zijn na de geboorte der beide kinderen voorbijgegaan; het is een mooie zomeravond; op het bordes zit de barones de Lasthéné achter de theetafel tusschen de hooge kuipplanten.

Zij is een Amsterdamsche van deftige familie, een weinig koud, stijf, het leven hoog en ernstig opvattend en zich moeilijk kunnende schikken in het meer luchtige, losse der Zuidelijke streken, maar innig goed, weldadig, vroom en verstandig.

Blanche-Rose is haar eenige gebleven; nu zit het kind blond en blank als haar moeder onder het bordes en speelt met haar peetzusje Rose, of zoo zij meest genoemd wordt Rosie, een klein zwart duiveltje met een altijd verwarden krullekop en oogen als steenkolen glinsterend, ook het sprekend evenbeeld van haar moeder - maar zoo het kon nog iets donkerder.

Zij spelen met poppen, kookfornuisjes, wagentjes, serviezen en wat al niet meer in het gele mergelzand dat den grond rondom de grasperken bedekt; en zonder dat het in 't oog valt volgt de barones het aardige gedoe der beide meisjes.

Zij zijn beiden gelijk gekleed, want sedert Mandels - wiens gezin in dien tusschentijd weer met eenige spruiten vermeerderd is - naar de stad trok, waar hij een betere betrekking beweerde te krijgen - is Rosie op het kasteel gebleven als speelkameraadje van de freule.

Zij zouden dezelfde opvoeding ontvangen, mijnheer wenschte het zoo; mevrouw stemde aarzelend toe, haar koele, scherpe blik zag in de toekomst.

‘Als wij het kind tot ons nemen,’ verklaarde zij beslist, ‘dan is het ook mijn plicht de toekomst van dat meisje zoo in te richten, dat haar opvoeding haar niet in den weg komt.’

‘Nu ja,’ zeide de vrij wat minder zwaartillende baron, ‘komt tijd komt raad; voorloopig is het een alleraardigst spannetje en onze Blanche zou niet buiten het zusje kunnen, nu zij toch onze eenige schijnt te blijven...’

Het haakwerk, waaraan zij bezig was, rust voor een oogenblik in mevrouw de Lasthéné's schoot; van haar plaats kon zij juist de beide meisjes zien en haar gekibbel hooren. Zij praten Hollandsch, wat Rose wel wat moeite kost; zij ‘kalt’ zoo graag plat, maar dat duldt de barones niet.

Het Limburgsche patois, vooral in den mond van haar gelijken in stand, heeft haar altijd zeer tegengestaan en zij wil niet dat haar dochtertje het zich aanwent.

Rustig zit Blanche op het tabouretje met haar pop op den schoot; Rose spant de wagentjes in en uit, altijd doorpratend in haar eigen of tegen haar pleegzusje, dat komt er minder op aan.

‘Zeg masoeurke?’ vraagt zij half fluisterend, ‘zullen wij Hector voor het voituurke spannen?’

‘Maar je hebt daar toch een paardje?’

‘Ah fidonc! zoo'n dierke van hout. Dat moet je altijd zelf trekken, en als Hector er voor loopt dan gaat het vanzelf.’

Hector, een aardige fox-terrier, zit op een kleinen afstand heel wijs naar het spel der meisjes te kijken.

‘Hector, Hector!’ roept Rose, en als de hond op zijn gemak naderbij komt, pakt zij hem beet, doet hem het tuig van het paardje voor, dat hem natuurlijk veel te klein is, over kop en rug, maakt het door behulp van touwen en lussen pasklaar en spant hem dan voor het wagentje.

‘Zou Ma het goedvinden?’ vraagt Blanche en ziet naar boven.

Rose is hier ook niet zoo heel zeker van, maar zij kijkt vleiend met haar groote oogjes en frissche lipjes naar de barones en zegt dan ootmoedig:

‘Ik zal Hector niet loslaten, matant!’

‘Zeg toch gewoon tante, kind! Maar als Hector wild wordt?’

Het gezichtje straalt van alle kanten. Wild worden, dat is juist wat zij verlangt; dat tamme, zoete spelen met serviesje en winkeltje verveelt haar reeds lang.

De halve toestemming is haar genoeg; zij neemt haar pop, die met uitgestrekte armen en beenen ergens in het zand ligt, en laat haar in het wagentje zitten.

‘Mies ook?’ vraagt zij aan Blanche, maar deze drukt met een beschermend gebaar van jong moedertje haar lieveling vaster in de armen en schudt het hoofdje.

‘Neen Rosie, ik vertrouw haar niet aan Hector, doe met jou Kitty wat je wil, mijn kind mag niet rijden met Hector!’

Rose lacht medelijdend; haar dochtertje wordt op de bank van het poppenwagentje gebonden, dan neemt zij Hector bij den halsband en loopt eerst langzaam met hem voort, maar spoedig wordt het dier den niet zachten druk van haar vingers aan zijn nek moe, hij rukt en rukt nog eens, tot zij gedwongen is hem los te laten; dan holt hij luid blaffend weg, het wagentje schokt achter hem aan tot Rose's groote pret, die het heen en weer vliegen der kleine equipage al gierend en juichend nakijkt - totdat Hector tegen een hoop steenen aanbonst, het wagentje omkantelt, de pop, er uit geslingerd tegen de steenen, haar hoofd te pletter valt.

Hector kijkt verbluft rond en de kleine meid is in twee sprongen bij hem; blauw van woede trapt, schopt en slaat zij het dier, hard huilend en scheldend in haar moedertaal, die in dit oogenblik van wilde emotie haar van zelf op de lippen komt.

Mevrouw de Lasthéné gaat de trappen af, en met haar dochterje komt zij op de ongeluksplaats, juist bijtijds om Hector uit zijn moeilijke positie te redden. Nauwelijks voelt hij zich vrij of hij is weggesprongen en Rosie staat hardop grijnend bij de treurige overblijfselen van wagentje en pop; Blanche drukte de hare nog inniger tegen haar hart.

‘Je wist het vooruit. Ik heb je gewaarschuwd, Rosie, er is niets aan te doen. Je lijkt wel een jongen, zoo wild ben je. Neem nu weer je Kitty op en breng het wagentje naar Jean, die zal het misschien nog wat kunnen opknappen.’

Maar het kind is niet tot bedaren te brengen. Dat zij zooveel van de verongelukte Kitty hield, wist zij zeker zelf niet; zij neemt bitter schreiend de onthoofde pop in haar armen en gaat ergens in een hoekje zitten van den tuin, altijd maar de verminkte kussend en met haar tranen besproeiend.

Blanche tracht haar zooveel mogelijk te troosten.

[p. 3]

‘Kom, laat ons nu zoetjes samen spelen, Roos! Daar, wil je mijn Mies hebben?’

‘Neen!’

De steenkolenoogjes schijnen rood te gloeien; met een booze uitdrukking kijkt ze de net gekleede, frissche Mies aan in Blanche's arm; wat 'n verschil met haar gebroken, bemodderde lieveling!

Zij laat het genoeg in de kwaadaardige uitdrukking van haar oogen lezen: als zij maar durfde, vloog zij op haar pleegzuster aan, rukte haar de pop uit de handen om ze op den grond te gooien, te mishandelen en te breken.

Blanche keert zich bedaard om en wandelt naar het huis terug, de pop zacht sussend en met teederen blik haar lief kopje aanziende.

Mevrouw zit weer op haar gewone plaats. Zij komt stil achter mama; wat zij te zeggen heeft, kost haar blijkbaar veel, het komt er haperend en onzeker uit.

‘Moedertje, Rosie is zoo verdrietig omdat haar kindje dood is, mag ik - mag ik haar het mijne geven?’

De barones streelt haar dochtertje op de fijne krullen; meteen ziet zij haar in de zachte, bruine reeoogen, die glinsteren van tranen, en zij weet niet van waar de gedachte tot haar komt:

‘Zoo zien oogen, die veel moeten weenen, de wereld aan.’

Er krimpt iets in haar samen, iets van angst, van spijt, of van medelijden, dat weet zij niet, en zij antwoordt zelf met onzekere stem:

‘Maar kindlief, Rosie is meer boos dan verdrietig, en als jij haar je pop geeft, dan is zij ook dadelijk stuk en verslodderd. Jij houdt zooveel van Mies!’

‘Ja maar - zij is zoo bedroefd!’

‘Nu dan, doe wat je wilt.’

Blanche vliegt de trappen af; de barones ziet uit de verte hoe Blanche haar pleegzusje den arm om den hals slaat, teruggestooten wordt, zich niet laat ontmoedigen en dan de pop in haar armen legt, terwijl zij de verfomfaaide Kitty zachtjes wegmoffelt.

Eerst schijnt Rosie niets te begrijpen. Zij ziet haar als betooverd aan; dan kijkt ze naar de pop. Zal zij Mies van zich afslingeren, zoodat zij evenals Kitty vermorzeld daar neer zal liggen? Even duurt de strijd, maar dan neemt zij haar met de linkerhand op, kust haar hartstochtelijk, en dan eensklaps haar pleegzusje tot zich trekkend, omhelst zij haar.

De barones heeft het tooneeltje in spanning gevolgd. Juist komt haar man uit de huisdeur.

‘Waar zijn de meiskes?’

Zij wijst het groepje daar ginds onder de boomen.

‘Och, Eugey, 't zijn goede kinderen, maar ach! ach! wie van de twee is bestemd het ongelukkigste te worden?’

Hij lacht verwonderd maar toch vroolijk.

‘Vrouw, weer zoo echt iets voor jou!’

III.

Rose zat in het kleine kamertje, dat naast de huisdeur van het eenvoudige huis harer ouders lag, en dat zij zich als haar eigendom had uitgekozen - en dat niemand haar betwistte.

Rose keek erg boos, haar groote zwarte oogen brandden door de ruiten de straat in, het was alles akelig en rommelig om haar heen, zij vond het ellendig, zij kon er zich niet aan wennen.

't Was alles de schuld van de Lasthéné's; die hadden haar eenvoudig in dit boeltje moeten laten van kindsaf, maar niet eerst gebruiken als speelkameraad voor hun Blanche, om met haar samen van de juffrouw uit de school les te krijgen en dan haar weer naar huis te zenden, toen Blanche naar de deftige Belgische kostschool ging om er te leeren een groote dame te worden.

Neen, dat was geen manier van doen; die menschen hadden haar ongelukkig gemaakt, zij hoorde nu nergens meer thuis.

Verbeeld je, zij wilden van haar een onderwijzeres maken, zij zou naar een eenvoudig pensionaat gaan, met een flinke normaalschool, en daar moest zij studeeren, haar beste jaren door, en dan wat nog?

Kinderen leeren, o foei! Er was niets wat Rose-Blanche zoo haatte. Ach, waarom was zij niet Blanche-Rose, dat zou haar beter bevallen, alleen maar het mooiste leeren van alles wat er was, zonder zich veel in te spannen, zonder gedrild te worden voor een examen en dan niets meer te wenschen dan een leven vol genot, altijd tusschen mooie dingen, want Rose had een hartstocht voor alles wat mooi was; zij kon niet begrijpen dat Blanche er zoo onverschillig voor bleef, zij die zoo rijk was, die er zich in baden kon, die alles van haar ouders hebben mocht, - zij waren bepaald verruild in de wieg, zij had de freule moeten zijn en die andere het burgermeisje.

O die Blanche met haar gewone neigingen, als zij hier in den rommel zat, zou dadelijk de handen hebben uitgestoken om alles te redderen, om het op te frisschen en op te knappen; zij zou bloemen in die vazen doen, alles schikken, het beste op den voorgrond plaatsen, het oude en versletene weggooien of wegstoppen. Zij zou het óók zoo willen hebben, maar zij had geen moed of geen lust het te doen. Zij vond het alles zoo'n akeligen boel, de moeite niet waard er wat aan te veranderen.

Bah! zoo'n armoedige, kale kamer, met kinderlucht en petroleumdamp. Wat deed ze hier? Zij liep moeder in den weg en ergerde haar door haar minachtende manieren, haar neus-optrekken en groote-dame-doen.

Nergens was zij meer thuis, daar niet, hier niet. Hoe spoediger zij wegkwam hoe beter; maar waar zou zij naar toe?

Zij had ronduit aan mevrouw de Lasthéné gezegd dat zij geen onderwijzeres wilde worden.

‘Maar kind,’ vroeg de dame verwonderd, ‘wat wilde je dan worden?’

Boos over het niet begrijpen van haar karakter en neigingen trok Rose de schouders op en antwoordde toen half huilend:

‘Ik wil naar moeder.’

‘Ja, maar kindjelief! Als je naar je moeder verlangt, zullen wij je niet van haar afhouden, maar je moeder heeft kinderen genoeg, je oudste zusters zijn het huis uit. Ik geloof dat er één moeder helpt, - hoe wil je dan de zorgen vermeerderen...’

‘Ik wil naar moeder,’ herhaalde zij op den toon van een dwingend kind, ‘moeder heeft mij graag.’

‘Maar wij hebben je toch ook graag. Nooit hebben wij jou het tegendeel getoond.’

Zij snikte het uit.

‘Naar moeder, ik verlang naar moeder.’

‘En wil je dan daar blijven?’

Geen antwoord.

‘Daar is geen toekomst voor je! Waarom wil je niet iets leeren en later zelf je brood verdienen?

Juist dat ‘zelf je brood verdienen’ boezemde Rose een afschuw in; zij vond juist dat iemand voor haar het brood of liever alles wat bij het brood behoort, lekkere pasteitjes, fijne taartjes, mooie kleeren en - diamanten, moest verdienen.

‘Ik ben te dom om te leeren,’ snikte zij.

‘Dat is niet waar; je weet dat juffrouw Van Dam wel eens klaagde over je gebrek aan ijver, maar nooit van vermogens. Als je zegt: ik heb geen lust in onderwijzeres worden, dan is 't wat anders, mijnheer en ik willen je graag iets nuttigs laten leeren, bijv. voor boekhoudster of apothekeres...’

Rosie zweeg.

[p. 4]

‘Heb je daar ook geen lust in? Nu, dan modiste. Ook niet? Nu, wat dan?

‘Ik wil naar moeder.’

Teleurgesteld zuchtte mevrouw de Lasthéné en sprak er haar man over.

‘Maar wat zou zij willen?’ vroeg zij naïef.

De baron de Lasthéné had meer kennis van menschen en toestanden; hij glimlachte en antwoordde:

‘Weet je wat zij wil? Een groote dame worden als onze Blanche.’

‘O foei, Eugène! Hoe kom je daaraan?’

‘Nu, wil je het eens probeeren? Vraag haar of zij meegaat met Blanche naar Barlaimont. Of neen, doe het niet! Het zou te hard voor het kind zijn, je weet dat wij daar toch niet in komen. Wij hebben misschien misdaan, onze goede behandeling heeft verkeerd gewerkt.’

‘En wat moeten wij met haar doen?’

‘Natuurlijk haar heur zin geven. Laat zij naar moeder gaan!’

‘Je weet wat 'n huishouden dit is, moeder Mandels slordig, verkwistend, de vader een machine, die zijn werk goed doet op school en meer niet, - zij zal er zich niet thuis voelen.’

‘Zij moet het ondervinden, 't zal haar goeddoen. Zij is hier toch al te veel over het paardje getild. Laat ze gaan!’

En zoo was Rose thuisgekomen.

Zij had nooit gedacht dat de baron en de barones het zoo ver hadden laten komen.

Wat zij verlangde wist zij heel goed, maar wat zij verwachtte minder; zij waren het aan haar verplicht haar een gemakkelijk leventje te bezorgen, in plaats daarvan zonden zij haar thuis - en wat voor huis!

‘Roosje.’

Zoo werd zij thuis genoemd.

‘Roosje,’ riep haar moeder, ‘ga eens kijken waar Annetje blijft, zij is reeds zoo lang uit om spek te halen.’

‘Zij zal wel thuiskomen,’ zeide Rosie, zich lui uitrekkend.

‘Ga toch eens kijken!’

‘Ach moeder, zij zal toch niet verdrinken, zij speelt zeker met haar kameraden.’

‘Nu ja, ik wacht op het spek voor de pannekoeken.’

Rosie stond lui en onwillig op. Zij ging aan de deur staan en keek naar rechts en links.

‘Ik zie haar niet.’

‘Maar ga dan even de straat op, zóó kan ik het ook wel.’

‘Dan moet ik mijn hoed opzetten en mijn mantel omdoen.’

‘Zoo 'n kale mamsel! Wat verbeeld jij je, dat je de freule bent?’

‘Ik verbeeld mij niets, maar zoo ga ik niet op straat.’

(Wordt vervolgd.)