De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Monaco en Monte Carlo
door H.M. Werner.
Met illustratiën.

VI.

Alvorens wij onze beschouwingen over het spel verder voortzetten, willen wij ter afwisseling eerst het dorpje la Turbie in oogenschouw nemen.

Behalve het groote hotel-restaurant, ter wille van het schoone uitzicht zooveel mogelijk op den bergrug naar voren en met het breede front naar het zuiden gebouwd, en eenige nieuwere huizen en restaurants aan de route de la Corniche, die achter het dorp omloopt, bestaat dit uit eene verzameling woningen door nauwe kromme steegjes gescheiden, zóó primitief, zóó oud, dat hier ongetwijfeld eeuwenlang in den toestand geene noemenswaardige verandering schijnt te hebben plaats gevonden.

Wij hebben

de nieuwe zaal van de roulette la salle schmidt.

hier wezenlijk een Middeleeuwsch dorp voor ons en wij bewonderen de menschen, die in zulke cavailles kalm en tevreden voortleven, het eene geslacht na het andere. De kerk is al even oud, zoowel uit- als inwendig en weinig bezienswaardig.

De groote aantrekkelijkheid van la Turbie, zoowel uit een historisch als oudheidkundig oogpunt, is de ruïne der zoogenaamde Tour Auguste, vlak naast en achter het dorpje gelegen. Fraai is deze bouwval niet, maar hij is kolossaal, indrukwekkend; wij staan hier voor een bouwwerk, dat de stormen van 19 eeuwen heeft doorstaan en daaraan nog oneindig beter zoude hebben weerstand geboden, indien helaas! de schendende hand van den mensch het niet moedwillig had vernield.

Dit monument is daarom zoo merkwaardig, omdat het ons terugvoert tot de eerste tijden van het Romeinsche Keizerrijk en het eene blijvende herinnering is aan het gewichtige punt dat la Turbie steeds is geweest.

Negentig jaren vóór Christus vaardigde de Romeinsche consul Pompejus Strabo - de vader van den grooten Pompejus, de held van Pharsalus - een decreet uit, waarbij aan de Galliërs en Liguriërs in deze streken de rechten van Romeinsch burger werden toegekend. Daarna kwam Julius Cesar in deze oorden, bouwde een sterk fort te la Turbie, onderwierp verschillendestammen, die de partij van zijn tegenstander Pompejus gekozen hadden, en zeilde vervolgens in het jaar

[p. 405]

49 vóór Chr. uit de haven van Monaco over Genua naar Rome. Doch sommige stammen waren slechts in schijn onderworpen en gingen voort met de reizigers tusschen Gallië en Italië,

monte carlo. de tuinen van het casino.

die steeds daarlangs trokken, langs den grooten handelsweg vanouds tusschen beide landen, op te lichten en uit te plunderen. Dit belemmerde den handel zoozeer, dat keizer Augustus met eene groote troepenmacht derwaarts trok en eene volkomene overwinning op deze Galliërs behaalde, ter gedachtenis waaraan, en tevens als zichtbaar bewijs van het Romeinsche oppergezag in deze streken, te la Turbie een enorm steenen tropee of monument werd opgericht, 13 jaren na Christus. In de 13e eeuw verbouwde men dit gevaarte tot een prachtigen toren, nadat het reeds in de 6e eeuw door

la turbie. ruïne van de tour auguste.

de Mooren gedeeltelijk was verwoest en van de steenen een groot gedeelte van het dorp en de kerk waren gebouwd. In de 11e eeuw werden zelfs steenen van de ruïne naar beneden gevoerd om daarmede de muren en de kerk van Monaco op te trekken.

De hertog van Berwick liet in 1705 den toren door middel van buskruit in de lucht springen, waardoor hij gedeeltelijk werd vernield en de nog aanwezige ruïne ontstond.

Het fraaie uitzicht, dat wij genoten bij onze komst in la Turbie, is nog schooner en volkomener te genieten op de westwaarts gelegene vooruitspringende rots, Tête de Chien genaamd - 573 meter boven de oppervlakte der zee gelegen, dat is nog 87 meter hooger dan la Turbie - en nog veel grootscher en uitgebreider op den 2½ uur noordoostelijken, 1149 meter hooger gelegen Mont Agel. Doch beide punten zijn voor het publiek niet toegankelijk, daar de Franschen, zoowel op het eene als op het andere, een fort hebben gebouwd, dat steeds eene vaste bezetting heeft en waarmede de haven en de kust van Monaco volkomen bestreken en beheerscht worden.

Gaat men van la Turbie westwaarts den grooten weg naar Nice op, dan treft men spoedig aan de rechterhand een zijweg aan, die ons na een drie kwartier wandelen naar le Laghet of Notre-Dame-de-Laghet voert. In een vriendelijk dal, 640 meter hoog, waardoor tusschen de hooge bergen een riviertje stroomt, dat van den Mont Agel afdaalt, ligt een Carmelieter klooster, in de 17e eeuw gesticht en dat een zeer gezocht en geliefd pelgrimsoord is voor de bewoners van den geheelen omtrek.

In 1704 werden de schatten, door de geloovigen in ruim 60 jaren aan dit klooster geschonken, door den vorst van Savoye, wiens kas door den oorlog tamelijk was uitgeput, eenvoudig ingerekend.

In 1792 herschiepen de Franschen het in een hospitaal, maar in 1815, toen Piemont zijn vroeger grondgebied terugkreeg, namen de Carmelieter monniken ook weder bezit van het klooster.

Toen eindelijk in 1864 ook Laghet een gedeelte werd van het nieuwe Fransche departement der Zee-Alpen, kochten de monniken van het Fransche Gouvernement het klooster met omgeving en het recht om daar gevestigd te blijven.

De kapel van Laghet heeft in den loop der tijden meerdere aanzienlijke geschenken ontvangen, o.a. in 1650 een beeld van de heilige maagd van geschilderd hout, van eene dame van Monaco, Camille Casanova genaamd. Deze dame, gevaarlijk ziek zijnde, begeerde naar de kapel van Laghet te worden gebracht. Dit geschiedde, en toen zij daarna volkomen herstelde, werd dit natuurlijk beschouwd als eene wonderbare belooning harer vrome handeling. Nu stroomden spoedig allerlei zieken en gebrekkigen naar Laghet, om dáár genezing te zoeken, en zoodoende ontstonden de jaarlijksche vrome pelgrimstochten naar dit oord, die nog steeds plaats vinden. De muren van de kapel hangen dan ook vol met schilderingen en verhalen van wonderbaarlijke genezingen, op vrome tochten derwaarts van zieken en verminkten gevolgd.

Niet alleen het volk, ook aanzienlijken en vorsten geloofden aan de geneeskracht van Laghet. Toen het jonge kind van Karel Emmanuel II van eene ernstige ziekte genas, zond deze vorst een kind Jezus van massief goud naar de kapel van Laghet, dat even zwaar woog als zijn eigen kind, namelijk

[p. 406]

acht pond en zes ons! Op een anderen tijd schonk de Koningin een been van massief zilver en natuurlijke grootte; Hare Majesteit had waarschijnlijk met rheumatiek in de beenen gesukkeld. En zoo meer, de muren van de kapel en het klooster hangen vol met dergelijke geschenken en giften, en Notre-Dame-de-Laghet is in deze streken algemeen bekend en in eere.

Na ons in het eenvoudige restaurant tegenover het klooster een weinig te hebben verfrischt, wandelen wij weder naar la Turbie.

Keeren wij nog eenige oogenblikken in gedachten terug naar het spel aan de Bank.

Wij veronderstellen, dat de inrichting en de gang daarvan, zoowel van de roulette als van het trente et quarante, bekend zijn. Wie hiermede niet bekend is, kan zich te Monte Carlo en overal in de omgeving voor een bagatel eene verklaring daarvan aanschaffen en is dan in een minimum van tijd op de hoogte.

Iemand, die de inrichting van het spel kent en aandachtig heeft nagegaan, zal dadelijk toegeven, dat de kansen van winst en verlies op den duur, hoe men het ook aanlegt en hoe men ook speelt, steeds volkomen gelijk zijn, behalve dat de Bank altijd een klein kansje vóór heeft door de zéro en de refait. Dit kansje geeft de groote en zekere winst aan de Bank, en dit procent, dat de spelers haar betalen, is eene billijke vergoeding voor al de onkosten, die zij heeft, niet alleen door hen in de gelegenheid te stellen om te spelen, maar ook voor de geheele inrichting van het Casino, met zijne tuinen, leeszalen, concerten, enz., waarvan ieder fatsoenlijk mensch voortdurend gratis kan profiteeren, zonder eenige contributie te betalen en zonder verplicht te zijn tot spelen, waartoe hij zelfs van de zijde der Bank nimmer wordt aangezocht.

Alleen zij, die spelen, betalen er ongemerkt aan mede; het is hetzelfde als het kaartengeld, dat men in eene societeit of een koffiehuis betaalt, als men daar eene partij kaart wenscht te spelen.

Behalve nu deze kleine contributie aan de Bank, zeiden wij, staan de kansen steeds volkomen gelijk. Elke statistiek, over een geruimen tijd genomen, bevestigt deze waarheid, want, hoe grillig het spel ook is in zijne voortdurende afwisselingen, het is onomstootelijk waar, dat, na een zekeren tijd of na een zeker aantal slagen - als wij het zoo maar eens noemen zullen - steeds evenveel rood als zwart, evenals oneven, enz., steeds een nummer, welk dan ook, evenvele malen als elk ander, enz., enz., uitkomt en dus wint. Volgt men dus een bepaald systeem van spelen, waarvan men in geen geval afwijkt, dan speelt men machinaal tegen de machine - de Bank - in, met geen ander gevolg, dan dat men telkens na verloop van zekeren tijd met de Bank kan quitte spelen. Men is daarbij echter tegenover haar in eene ongunstige conditie, want zij heeft altijd, zooals gezegd is, de zéro en de refait vóór. Is men dus quitte, dan wint men reeds feitelijk, want het kaartengeld, dat men betalen moet, heeft men dan reeds op de Bank uitgewonnen.

Doch met dit machinale spelen met een vast systeem komen er momenten, dat men op de Bank eene aardige avans heeft, zoomede oogenblikken, dat men niet onbelangrijk verliest. Eindigt men in het eerste geval het spel, dan heeft men per se gewonnen, 't zij veel, 't zij weinig, dat hangt gedeeltelijk af van het systeem en van de eenheid, waarmede men speelt. Is men in het tweede geval verplicht, 't zij door gebrek aan geld, beschikbaar voor het spel, of wel door gebrek aan tijd, wijl de dag van vertrek uit Monte Carlo is aangebroken, of omdat men niet meer durft of wil wagen, het spel op te geven, dan heeft men onherroepelijk verloren.

Met welk systeem men speelt, doet niets ter zake; alle systemen zijn even goed en even kwaad, er is er geen uit te vinden, waarmede men per se altijd wint of op den duur meer kans op winst dan op verlies heeft.

Wel zijn er menschen genoeg, die voorgeven het geheim te kennen om altijd te winnen, en overal te Monte Carlo en omgeving zijn verzegelde brochures te koop van 1 tot 20, zelfs 40 frc. toe, waarin systemen worden ontwikkeld, die onfeilbaar tot groote winst moeten leiden, doch het grootste bewijs, dat al die beweringen zuivere kwakzalverij zijn, is wel daarin gelegen, dat deze lieden en schrijvers - veelal gewezen, zelfs menigmaal weggejaagde croupiers - zelven met hunne onfeilbare systemen niet schatrijk, maar veelal straatarm zijn. Het gaat hen evenals den kapper met den kalen kop, die zijnen klanten een onfeilbaar middel tracht te verkoopen, om zelfs op een oud lederen koffer weder jong haar te laten groeien.

De verstandige, geroutineerde speler speelt dan ook in den regel niet met een vast systeem, doch slaat den loop van het spel gade en past op elk spel of op elke zoogenaamde taille een systeem toe, waarmede in dat geval succes te behalen valt. Doch ook dit geeft nog geen absolute kans op winst. Die kan men alleen verwachten als men veine heeft. Iedereen weet wat veine bij het spel beteekent; niemand zal haar bestaan ontkennen, al weet ook geen sterveling haar vaak plotseling ontstaan en verdwijnen, noch de wet, waaraan zij gebonden is, zoo die al bestaat, te verklaren.

Bij het spel aan de Bank nu, zoowel bij de roulette als bij het trente et quarante, staat zonder twijfel vast: 1e dat hetgeen onmiddellijk te voren is uitgekomen niet den minsten invloed uitoefent of uitoefenen kan op hetgeen volgen zal, en 2e dat hetgeen telkens zal uitkomen steeds van te voren onherroepelijk vaststaat - al weet niemand het met zekerheid te zeggen -, zoodat dus het al dan niet, veel of weinig en door wie ook zetten op eene kleur, een nummer, enz., niet kan bewerken noch beletten, dat die kleur, dat nummer, enz. uitkomt. Veine kan dus nooit ten gevolge hebben, dat men daardoor invloed kan uitoefenen op hetgeen komen zal, doch zij is een onbewust vooruitzien, weten of gevoelen van hetgeen volgen zal en volgen moet. Sommige personen hebben dat bij oogenblikken vaak geruimen tijd achtereen zóó sterk, dat men er verwonderd over staat.

De groote spelers, wie het vooral te doen is om aanzienlijke sommen te winnen, begrijpen dan ook, dat alleen eene oogenblikkelijke veine hen kan doen slagen. Zij gaan nimmer aan de speeltafel zitten, doch staan daarachter en wel bij het trente et quarante - van het nummerbord bij de roulette, niet ten onrechte le miroir aux hirondelles genoemd, moeten zij niets hebben. Zij slaan geruimen tijd den gang van het spel, den aard der taille nauwlettend gade en zoodra zij op een gegeven oogenblik vermeenen te raden, welke kleur er volgen zal, komen zij plotseling met een aanzienlijken inzet, in den regel eenige biljetten van 1000 frc., te voorschijn. Komt hun voorgevoel uit, dan laten zij menigmaal de verdubbelde mise staan of voegen daaraan zelfs nog eenige biljetten toe, enz. In het omgekeerde geval verdwijnen zij doorgaans dadelijk, om aan eene andere tafel of op een anderen tijd hetzelfde opnieuw te beproeven. Het is groot spel, maar zoodoende kan men in weinige minuten duizenden verdienen; in elk geval is dit bijna het eenige middel om daartoe te geraken, zonder al te veel te wagen of de veine op een proef te stellen, die zij maar zelden kan doorstaan.

Bovendien spelen deze spelers met de Bank, de Bank niet met hen; zij zijn geene slaven van het spel, maar beheerschen het met kalm, verstandig overleg. Zij spelen geen uren achtereen op vaste tijden van den dag, zij doen in den regel maar één zet of enkele zetten achtereen, en bemerken zij daarbij, dat zij zich hebben vergist, wat de vermeende veine betreft, en kost hun dit bijv. een 1000 frc., dan zijn zij er nog veel beter aan toe dan menig ander, die urenlang heeft zitten zwoegen, om dezelfde som, louis vóór, louis na, uit zijne beurs te zien verdwijnen.

Hoewel nu over dit onderwerp nog zeer veel te zeggen valt, willen wij onze lezers hiermede niet verder bezighouden.

[p. 407]

Voor hen, die nimmer te Monte Carlo zijn geweest en daar waarschijnlijk ook nimmer zullen komen, is het betrekkelijk weinig belangrijk. Voor hen echter, die daar weken en maanden doorbrengen, bevat het bovenstaande eenige nuttige wenken, die wij niet wilden terughouden, en waaruit men gevoeglijk deze slotsom kan trekken, dat door hem, die daar vertoeft en de kracht bezit aan de verleiding tot spelen weerstand te bieden, vooral wanneer hem dat financieel niet schikt, dagelijks in de speelzalen heel veel belangrijks is op te merken en eene groote dosis menschenkennis kan worden opgedaan, zonder dat hij nog bevreesd behoeft te zijn, spoedig getuige te zullen worden van walglijke, terugstootende scènes, die een onaangenamen indruk op zijn gemoed achterlaten. Dat dwazen en ezels toch in den regel meer onzen lachlust en onzen spot dan wel ons medelijden opwekken, en in elk geval ons eigen genoegen en goed humeur bezwaarlijk bederven kunnen, is zeer natuurlijk en kan niemand ons verwijten.

Vergelijkt men ten slotte nog het spel aan de Bank te Monte Carlo met dat in honderden clandestine clubs en speelholen in de groote steden en elders, met het dagelijksche Beursspel, met het wedden en het spel bij de wedrennen, enz., enz., dan is waarlijk het eerste nog niet het slechtste en gevaarlijkste en zeker nog het minst immoreele van dat alles.

Vooral voor onze kalme, bezadigde landgenooten is Monaco een uitgelezen winterverblijf. Wij hebben er daar verscheidenen ontmoet en leeren kennen en nog meerderen gadegeslagen, met wie wij niet persoonlijk kennismaakten, doch, voor zooverre zij speelden, zagen wij hen dit steeds met bedaardheid en verstand verrichten. Slaven van het spel, dwaze, hartstochtelijke spelers, in boeien geklonkenen en aan de groene tafels genagelden, steeds starende op de kleur der hope, terwijl hunne portemonnaie aan vliegende tering leed, troffen wij onder hen niet aan. Van de Duitschers kan over het algemeen hetzelfde worden getuigd.

Is men evenwel een hartstochtelijk speler van nature, kan men het spel niet zien, zonder te moeten mededoen, dan doet men beter een ander oord, liefst ver van Monaco verwijderd, bij voorbeeld aan de Italiaansche Riviera, tot winterverblijf uit te kiezen. Doch heeft men de kracht, om te laten wat men niet doen wil, om zijne lusten en hartstochten zoo noodig in toom te houden, om met zijn gezond verstand den toestand te beheerschen en aan iedere verleiding weerstand te bieden, dan is geen oord ter wereld aangenamer in den winter dan juist dit eldorado der schepping.

Dan wandelt men hier onbelemmerd rond, door niets gebonden, vrij ademend en met volle teugen genietend van de zeldzaam schoone natuur en al het veelvuldig genot, dat hier bovendien nog op kwistige wijze den duizenden gasten en vreemdelingen dagelijks wordt aangeboden.

De geest stompt dan niet af, maar verruimt zich, de kennis breidt zich uit, het gevoel voor het schoone wordt levendiger en ontwikkelt zich. De musicus geniet hier voortdurend naar hartelust, de botanicus vindt een rijk veld van studie, reeds in de tuinen van het Casino, waar iedere boom en iedere plant met zijn naam en dien van het land van oorsprong is aangeduid, de kunstliefhebber en oudheidkenner treft hier veel aan van zijne gading, practische oefening in vreemde talen komt iederen dag voor en tot philosophie en bestudeering van den mensch en zijn karakter en van de eigenaardigheden en typen der verschillende volken heeft men nergens schooner en rijker gelegenheid.

Doch dit alles is voor ons nog maar bijzaak. Wij blijven niet hangen in het Casino, noch in zijne onmiddellijke omgeving. Het rijke, volle leven kan ons aantrekken, bevredigen doet het ons niet; de schoone natuur, door kunst verhoogd, streelt en verkwikt ons, doch zij voldoet ons slechts ten deele.

De natuur in hare ware, ongekunstelde, dikwerf stoute en majestueuze gedaante boeit ons het meest. Wij gaan dwalen in de bergen en tusschen de rotsen, langs het strand der blauwe, kalme, verfrisschende zee en over de hooge bergruggen, waar onbeschrijfelijk schoone en zich steeds wijzigende vergezichten onze blikken verlustigen. Wij strekken onze wandelingen uit tot Kaap Martin, Roquebrune, Menton, tot la Turbie sur mer en Beaulieu, zelfs van la Turbie en haut over de nooit volprezen route de la Corniche tot Nice, Menton, enz.

En vallen uitgestrekte en inspannende tochten te voet ons wegens leeftijd of gezondheidsredenen moeilijk, dan kunnen wij dat alles ook in heerlijke open rijtuigen, met snelloopende paarden bespannen, wel iets kostbaarder natuurlijk, doch bijna even goed en zeker op veel gemakkelijker wijze genieten.

Dat ook in de omstreken van Nice, Cannes, Menton, enz. dergelijke heerlijke tochten per rijtuig of te voet te maken zijn, nadat men zich eerst per trein derwaarts heeft begeven, spreekt vanzelf.

De Principanté - Monaco en Monte Carlo - is het centrum van, het beste en ware uitgangspunt voor dat alles; het eldorado voor een langdurig pied-à-terre des winters te midden van heerlijke, trotsche en duizendwerf afwisselende natuurtafereelen, die steeds meer en meer den levensmoed, de gemoedsrust, den zielevrede verhoogen en verlevendigen, indien ten minste geene andere oorzaken het oog benevelen, het gevoel verstompen, de inwendige kalmte en vrede wegvagen.

Dan beweegt men zich daar ongetwijfeld als heer en koning der natuur van den eenen dag op den anderen, steeds beschenen door de liefelijke, goddelijke zon, waardoor alles in zijne grootste schoonheid en ware kleurenpracht te voorschijn treedt en waardoor de geheele Riviera zoo eigenaardig met den weidschen, maar toch waren titel van ‘le pays du soleil’ bestempeld wordt.