De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

[p. 292]

De sprinkhanen in Algerië.
Met illustratiën.

Al bezit een mensch ook nog zulk een sterke verbeeldingskracht, dan is het hem toch niet mogelijk zich een juiste voorstelling te maken van de verwoestingen, die sprinkhanen

de sprinkhanen in algerië.

kunnen aanrichten. De verhalen der historieschrijvers kunnen alleen overdreven toeschijnen aan hen, die de geteisterde streken niet bezocht hebben en dus de plaag van Egypte niet in al haar uitgebreidheid hebben aanschouwd.

Om zich een juiste voorstelling te kunnen maken van den vreeselijken toestand, moet men gedurende lange en lange uren persoonlijk hebben deelgenomen aan den strijd; men moet die levende wolken hebben zien opgaan en zich aan den gezichtseinder zien verliezen, niets anders achterlatende dan kale velden, leege halmen en doode twijgen. Met een diep beklemd gemoed, zegt de schrijver, heb ik deze vreeselijke dingen meegemaakt; ik herinner me nog mijn ontsteltenis, toen ik voor den eersten keer trapte in de rottende en kleverige massa, ontstaan door een opeenzameling van verdelgde dieren.

De oude Egyptenaren, wien door deze invallen schrik werd aangejaagd, trachtten op het lichaam van het insect een teeken te zien van een goddelijk vonnis.

De vlekken, die zich op de vleugels vertoonen, met Hebreeuwsche letters vergelijkend, zijn zij geëindigd met een heelen zin samen te stellen - Saaph el - wat wilde zeggen: Toorn van God.

Cromer, in zijn Poolsche geschiedenis, beschouwde de sprinkhanen als een voorteeken van een inval van de Tartaren.

Iemand, die in 1690 ooggetuige was van

het zoeken en verdelgen van eieren.

het vernielingswerk van deze insecten, schreef het volgende aan den abt de Saint-Ursans:

‘Deze beesten hebben zich in zulk een mate over Polen en Lithuanië verspreid, dat de zon er door verduisterd en de aarde als door een zwart laken bedekt is.’

Eenige jaren later hebben deze niet te verzadigen zwermen tot bondgenooten gediend aan Peter den Groote, toen deze vorst de legers van Karel XII van Zweden terugdrong.

Maar Rusland heeft niet alleen te lijden gehad van deze knaagdieren. Spanje lijdt er jaarlijks groote verliezen door; meer dan eens heeft Provence een verwoesten oogst gehad; Corsica, Italië en Griekenland zijn niet gespaard gebleven en iedereen weet welke reusachtige verwoestingen deze plaag soms in Algerië aanricht.

Palestina, Persië, Mésopotanië, werden dikwijls aan hun genade overgeleverd, en men schat de schade, door deze dieren van 1874 tot 1877 in de Amerikaansche staten ten westen van Mississippi, in Californië en Mexico aangericht, op bijna een milliard francs.

De Amerikaansche en Russische natuuronderzoekers hebben geconstateerd, dat deze invallen van sprinkhanen inplaats van uit ver verwijderde streken te komen, wel degelijk ontstaan in de nabijheid der geteisterde streken zelven.

Een nauwkeurig onderzoek, in Algerië ingesteld, heeft aan het licht gebracht, dat de verblijfplaats van de Algerijnsche sprinkhanen te vinden is op de dorre en kale bergen, die aan de Tell liggen.

Wanneer deze streken overstroomen, verspreiden zich heele zwermen van deze dieren over het naburige land en bedreigen de geheele streek.

In reusachtige zwermen trekken zij uit als ware legerkorpsen om den oogst te verwoesten. Laat ons hun handelingen eens nagaan.

Wij bevinden ons in de maand April in Algerië. De zon begint het astrdrijk te verwarmen; plotseling, als door tooverslag, ontstaat er in de schaduw der mastikboomen en palmen een eigenaardige gisting. De grond beeft en wordt onvruchtbaar, van onder af als 't ware doorploegd door legioenen van knaagdieren. Ontelbare witte lichaampjes, gelijkende op rijstkorrels, verschijnen aan de oppervlakte. Het is het uitkomen der eieren, die het vorige jaar door de vrouwtjes in de droge aarde geplant zijn. Het zijn de larven. Na verloop van enkele uren worden die afschuwelijke dingen bruin en op iederen vierkanten meter krioelen honderdduizenden van deze beestjes. Nog niet van vleugels voorzien, begeven zij zich op weg naar vruchtbaarder streken. Zonder aanvoerders vormen zij als 't ware een gedisciplineerd leger, dat zich al huppelend voortbeweegt. Hun bataillons, die een lengte beslaan van eenige mijlen, bestaan uit één zwarte massa, een aaneengeschakelde keten, die zelfs spoortreinen belet voort te gaan. Iederen dag in grootte, sterkte en vlugheid toenemend, verdubbelen zij hun snelheid, en in de maand Mei leggen zij al meer dan een kilometer per dag af. 't Is werkelijk interessant hun verrichtingen na te gaan. Zoodra zij een veld ontdekken met koren, gerst, rogge of haver, zetten zij er zich op neer om hun strooptocht te beginnen, en 't is verwonderlijk te zien, hoe snel zij langs de aren klimmen. Als uitgehongerd vallen zij er op aan, soms vijf of zes sprinkhanen tegelijk op één halm, die natuurlijk onder hun gewicht buigt. Zij geneeren zich

[p. 293]

ook niet om zelfs de onrijpe vruchtjes te verslinden. Bij den eersten aanval worden de grasaartjes verorberd, vervolgens de baarden en ten laatste behoeven de korrels nog maar van haar omhulsel ontdaan te worden, om een heerlijk hapje gereed te hebben.

Zij, die aan den feestmaaltijd geen plaats hebben kunnen vinden, stellen zich tevreden met de kruimels, die op den grond vallen. En de strooptocht duurt zoolang, totdat de voorraad uitgeput is; geheel verzadigd verwaardigen de insecten zich niet de halmen op te eten, maar zij ontzien

algerijnsche sprinkhanen.

zich niet om ze later in geval van nood tot aan den grond toe af te knagen. Wanneer zij geen graan kunnen vinden vallen zij de knoppen en bladeren van wijngaarden en boomen aan.

Nadat het ontzaglijke leger vijftig of zestig dagen voortgetrokken is, alles op zijn weg verslindend, houdt het verzadigd stil. De soldaten rusten uit van hun vermoeienissen en gaan een ander uniform aantrekken voor hun volgende campagnes; plotseling scheurt hun tuigage op den rug en valt af.

De insecten laten dan hun opperkleed achter en verschijnen van vleugels voorzien. Gedurende eenige dagen zwerven zij doelloos rond, nu hier, dan daar; plotseling evenwel nemen zij de vlucht en verheffen zich met het leven van een windhoos zeer hoog. In reusachtige zwermen doorklieven zij de lucht en onderscheppen dikwijls gedurende uren en dagen de stralen der zon. Zoodra zij op de helling van een berg, op het zuiden gelegen, een droge plaats vinden om hun eieren te kunnen neerleggen, strijken zij er neer.

Het tijdstip van het voorttelen is aangebroken. Gedurende vier en twintig uren is het wijfje druk in de weer en na duizendmalen geaarzeld te hebben, neemt zij een beslissing. Haar voelhorens steekt zij vooruit, een gat, inderhaast gegraven, duidt de plaats aan waar de eieren liggen. De helft van het lichaam wordt er in gestoken en er wordt niet minder dan een honderdtal eieren gelegd. Als het voortbestaan van het geslacht is verzekerd, sterven de ouders, terwijl de eieren door droogte noch regen, zelfs niet door hagel of sneeuw uitgeroeid kunnen worden. Duizenden en duizenden hectaren gronds zijn dus veranderd in bedden van sprinkhanen-eieren.

Van de vroegste oudheid af heeft men getracht de eieren te vernielen; en gedurende langen tijd heeft men zich tevredengesteld de eieren met de hand te verzamelen, maar later is men tot de ontdekking gekomen, dat het omploegen en eggen van de verdachte terreinen veel beter resultaten opleverde. Toch is de mensch onmachtig dat kwaad uit te roeien: alleen de vogels zouden het voorttelen kunnen voorkomen.

Maar gejaagd en gevangen door de bevolking, kunnen de spreeuwen en zwaluwen hun zending niet volbrengen. Sommige andere insecten ook, die door haar kleinheid aan het vernielend oog van den koning der schepping ontgaan, doen goede diensten. Het zijn namelijk vliegen, van een bizonder soort, die de bundeltjes eieren opzoeken, ze van hun omhulsel ontdoen en er voor hun eigen larven een wieg en voedsel van maken.

Maar welke goede diensten de vogels en insecten ook bewijzen, ze zijn niet in staat de legioenen van dit ongedierte te verdelgen. De mensch is hun te hulp moeten komen, en heeft een verwoeden strijd tegen de sprinkhanen moeten aangaan.

Inplaats van de eieren te verzamelen heeft men het in later tijd beter geoordeeld, de insecten, wanneer zij nog geen vleugels hebben, uit te roeien. Men heeft zelfs voor dit doel speciale werktuigen moeten uitdenken; de beste onder deze schijnen wel de zoogenaamde cypriotes te zijn. Het zijn strooken van linnen, aan den bovenkant geboord met gewast leer, die men met behulp van paaltjes over een lengte van verscheiden kilometers bij wijze van barricade opzet. Al springend zich voortbewegend, vallen zij in één groote massa vóór den hinderpaal neer. Zij klimmen wel tegen het linnen op, maar eenmaal bij het gewaste leer gekomen, dat men zorgvuldig iederen dag met olie bestrijkt, vallen zij zwaar neer.

Dan komen honderden werklieden, soldaten, planters en inlanders met bezems gewapend, en werpen ze door elkaar,

verdelging in een put.

in de vooruit gegraven putten, waar zij in ongebluschte kalk terechtkomen.

Op andere punten doen de Arabieren ze op hoopen in groote dekens, die zij vervolgens in elkaar slaan, om er daarna op te gaan staan trappen.

Weer elders laat men ze vallen op dorre takkebossen, die men vervolgens aansteekt of met petroleum begiet.

In het noorden van Rusland verdelgen mannen, vrouwen en kinderen ze met houten spaden, welker grootte afhangt van de lengte der bestrijders. In dat land heeft de schrijver van deze regels de gelegenheid gehad op te merken, welk een grooten afkeer deze insecten hebben van zwavelzure koper. Nadat hij gedurende zijn verblijf in Toscane had opgemerkt, dat besprenkelen met dit soort koper de sprink-

[p. 294]

hanen van de op deze wijze behandelde wijnbergen terughield, besloot hij later, toen hij in Bessarabië aan het hoofd stond van een groote hoeve, van deze opmerking voordeel te trekken. In Juni 1894 bedreigde een zwerm sprinkhanen het jonge groen van een wijnberg op zijn grondgebied. De wind was hen gunstig en zij waren nog slechts eenige tientallen meters ervan verwijderd. Daar hij geen enkel goed werktuig had, heeft hij getracht hun voortgaan te beletten door een regen van zwavelzure koper van 2 op 100. De zwermen, die voor den aldus behandelden wijnberg kwamen, aarzelden; zij stuurden eenige detachementen op verkenning uit; dezen onderzochten de bladeren zonder ze aan te raken; eenige onvoorzichtigen proefden ervan, maar stierven weldra bij honderdtallen als straf voor hun gulzigheid. Toen veranderde het geheele bataillon van front en ging rechtsaf, zonder een aanval te wagen.

Het middel is zeer aanbevelenswaardig en afdoend, maar niets is evenwel in staat de vernielingswoede van deze insecten tegen te gaan op plaatsen waar zij als groote wolken neerstrijken.