De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

[p. 220]

Het Huwelijk van den Kroonprins van Japan.
Met illustratiën.

Nog geen menschenleeftijd geleden, was Japan voor het buitenland streng afgesloten, en was de Europeesche beschaving er geheel onbekend of verboden. De Mikado werd als een god vereerd; niemand mocht hem zien, maar hij dorst zich ook met niets te bemoeien, zoodat de geheele keizerlijke macht in handen was van de aanzienlijken van het rijk, die hierdoor dikwijls met elkaar in bloedigen strijd gewikkeld waren.

Toen nu de thans regeerende keizer op jeugdigen leeftijd den troon besteeg, werden de grenzen van zijn rijk geopend.

Japan, dat in beschaving mogelijk duizend jaar ten achter was, bood voor het wereldoog een schouwspel aan, zooals er nog geen in de geschiedenis bekend was; in een tijdsverloop van 30 jaren namelijk ontwikkelde het zich eeuwen. Het leger legde

huwelijk van het kroonprinsenpaar voor het huisaltaar der voorouders op den 12 mei 1900.

de ijzeren pansers, de speren en de tweehandige zwaarden af, en bewapende zich met achterlaadgeweren en veldgeschut van de nieuwste constructie; de oude toestand werd naar Europeesch voorbeeld veranderd in een staatsinrichting met volksvertegenwoordiging en verantwoordelijke ministers; de goddelijke Mikado werd een constitutioneel keizer; spoorwegen en stoombooten werden aangelegd, en op die wijze ontstond handel en verkeer; fabrieken van allerlei soort verrezen als paddestoelen uit den grond.

De reiziger, die tegenwoordig in Japan aanlandt, ziet zich zoo door Europeesche beschaving omringd, dat hij zich moeilijk kan voorstellen, dat hij zich in het ver verwijderde Oost-Azië bevindt.

Met de Europeesche beschaving nam Japan ook het Europeesche hofceremonieel over, en het is er niets over gesticht, dat het in Europa nog niet voor ‘vol’ aangezien wordt.

Paul Lindenberg, een Duitscher, meldt in een beschrijving over een reis om de wereld, dat het Japansche hof er lang niet over gesticht was, dat in 1892, bij den dood der Keizerin-Moeder, van alle Europeesche staten slechts Spanje den rouw aannam, terwijl het Japansche hof in de vijf jaren van 1891 tot 1896 twaalfmaal den halven rouw heeft aangenomen over Europeesche vorstelijke personen.

Evenzoo heeft het de Japanners heimelijk verdroten, dat van het huwelijk van den Japanschen kroonprins, dat den 10den Mei van het vorige jaar met keizerlijke pracht heeft plaats gehad, in Europa zoogoed als geen notitie is genomen. De buitenlandsche gezanten en consuls, die in Tokio wonen, kwamen hun gelukwenschen brengen en dat was alles. Ook de Europeesche pers, die anders geen gelegenheid voorbij laat gaan, om schitterende beschrijvingen van hoffeesten te geven, scheepte nu haar lezers af met zeer korte verslagen.

De beide bij dit artikel behoorende gravures zijn gemaakt naar platen in kleurendruk, die als herinnering aan het feest bij duizendtallen onder de Japanners verspreid zijn geworden. Het zijn volstrekt geen kunstplaten, maar behooren tot die soort, welke door de boeren, de handwerkslieden en de arbeiders allen gekocht wordt en waarmee de soldaat de muren der kazerne versiert; toch is het aardig de voorstelling eens na te gaan.

De ééne gravure stelt bruid en bruidegom in oud-Japansch kostuum voor, op het oogenblik dat zij in de keizerlijke huiskapel de voorouders offers brengen; de andere doet ons beiden in Europeesche kleederdracht zien, hoe zij in tegenwoordigheid van het keizerlijk echtpaar en de ministers, een plechtigen dronk doen, waarin de ceremonie van de huwelijksvoltrekking bestaat.

De zeden en gewoonten der Japanners zijn geheel op vroolijkheid ingericht. Er is misschien geen land waar zooveel gelachen wordt als in het rijk van de Opgaande Zon. Reizigers verhalen dat men zelfs midden in den zomer, als er dagen lang stroomen regens uit den hemel vallen, die alle wegen in bijna onbegaanbare moerassen herschapen, meer vroolijke dan treurige gezichten op straat ziet. Vroolijkheid ligt bij de Japanners tot grondslag; zij is, zou men kunnen zeggen, een deel van hun godsdienstig leven geworden.

In andere opzichten zijn de Japanners op het punt van godsdienst vrij onverschillig. Alleen hebben zij een heilige vereering voor de natuur en het voorgeslacht; vooral de laatste vormt de basis voor het familieleven en de staatsinrichting. Die eerbied voor het voorgeslacht leidt hun bij al hun verrichtingen. Steeds denken zij: wat zou de ziel van die of die doode, die hen steeds omzweeft, er wel van zeggen?

Dit is ook oorzaak dat een andere trek van het Japansche volkskarakter zich sterk ontwikkeld heeft, namelijk de liefde

[p. 221]

tot het symboliseeren. Alles heeft bij hen een beteekenis of betrekking op het een of ander.

Een groot contrast met de vroolijke en tevens verstandige levensopvatting en hun dwepen met natuurschoon, vormt een andere karaktertrek van den Japanner, namelijk zijn groote vaderlandsliefde, die niet zelden tot bandeloos patriotisme stijgt. Zonder deze had het Japansche volk ook nooit de kracht gehad den binnen- en buitenlandschen woelingen, die het moderne Japan voorafgingen, het hoofd te bieden.

Keizer Mutsuhito ‘de Verzoenende’, dien wij op ons eerste plaatje in de loge zien zitten, werd den 3den November 1852 als zoon van keizer Kommeï Tenno en diens gemalin Asuko, te Kioto, de toenmalige residentie, geboren. Nauwelijks vijftien jaar oud volgde hij in 1867 zijn vader op den troon op. Reeds den 9den Februari 1869 trad hij in het huwelijk met de anderhalf jaar oudere prinses Haruko (‘Lente’), een dochter van den tot den hoogsten adel behoorenden Tadaka uit het huis Tudschiwara-Itschidscho.

Daar uit dit huwelijk geen troonopvolger gesproten was, werd zijn op

ceremonieele dronk van het kroonprinsenpaar voor den keizer en de keizerin in tegenwoordigheid der staatsministers.

den 31sten Augustus 1879 geboren zoon van eene bijvrouw, Joschihito Harunomiya, tot kroonprins uitgeroepen. Naast de wettige echtgenoote duldt de Japansche zede in hetzelfde huis een bijvrouw, die evenwel hoegenaamd geen rechten heeft, zelfs niet bij de opvoeding harer eigen kinderen, en meer als een meid beschouwd wordt.

Overigens neemt de Japanner alleen zulk een bijvrouw, als zijn wettige vrouw hem geen zoon schenkt, want het gemis van een zoon weegt bij hem zeer zwaar, daar alleen een mannelijke nakomeling aan het altaar der voorvaderen offeren mag, en zonder hem is het huiselijk altaar verweesd en mist de eeredienst der afgestorvenen zijn priester. Daar er dus noodzakelijk in iedere familie een zoon moet zijn, worden dikwijls knapen aangenomen, en deze aangenomen kinderen genieten in alle opzichten de gelijke rechten als de wettige nakomelingen; dit gaat zoover, dat de stamboom tot in het oneindige wordt voortgezet, en aan dit laatste gebruik is het toe te schrijven, dat de dynastie van den Mikado reeds langer dan 2560 jaar op den Japanschen troon zit.

De tegenwoordige keizer heeft een statige, flinke gestalte, en kijkt over zijn geheele omgeving heen. Zijn hoofd, slechts spaarzaam met haar bedekt, de gele gelaatskleur en de schuin staande oogen, maken hem tot een echt mongoolsch type. Hij gedraagt zich altijd deftig ernstig, maar heeft geen groote deugden als heerscher, en ook het initiatief tot vele zaken ontbreekt hem; maar het is hem steeds gelukt de juiste mannen op de juiste plaats te benoemen, en daarom heeft hij zich in zijn land onsterfelijk verdienstelijk gemaakt. De architect W. Bochmann, die eenige der voornaamste gebouwen in Tokio ontworpen heeft, mocht den keizer zelf zijn plannen voorleggen en was daardoor in de gelegenheid hem langen tijd op te nemen. Hij zegt van den Mikado:

‘Zijn trekken zijn te vleezig om mooi te zijn, maar de donkere oogen en het glanzend zwarte haar, dat bijna alle Japanners bezitten, staat prachtig bij de opvallend bleeke gelaatskleur, en al is de geheele verschijning niet majestueus te noemen, dan is zij toch interessant en sympathiek.’

De levenswijze van den Mikado is buitengewoon eenvoudig en hij is zeer gesteld op de oud-Japansche zeden, hoewel het toch aan hem toe te schrijven is, dat Japan voor de Europeesche beschaving zijn grenzen opende; alleen bij feestelijke gelegenheden draagt de keizer Europeesche kleeren.

Keizerin Haruleo, die op onze plaat naast haren echtgenoot in de loge zit, wordt evenals de keizer in Japan hoog vereerd. Pierre Loti (een beroemd Fransch schrijver), die de keizerin bij een hoffeest in oud-Japansche kleederdracht zag, beschrijft haar op de volgende wijze:

‘Zij heeft een goed figuur. Haar klein, geverfd en gepoederd gezicht trof mij, maar liet mij toch koud. Bij het kinderachtig lachen openden zich haar roode lippen een weinig om hare witte tanden. Haar kleeding onderscheidde zich van niets van die van haar gevolg; mogelijk waren de vleugels van haar kapsel wat breeder en langer, omdat heur haar mooier was.’

Sedert het jaar 1873 draagt de keizerin ook bij officieele feesten gewoonlijk Europeesche kleeren, en de dames van haar gevolg, die tot den hoogsten adelstand behooren, volgen hierin haar voorbeeld, wat zeer in haar nadeel is, want de kleine, maar niet leelijke gestalten der Japansche schoonen zien er, naar de elegantste Parijsche mode gekleed, vrij potsierlijk uit, terwijl de bonte nationale kleederdracht haar uitstekend staat.

Kroonprins Joschihito Harunomiya, die een zeer zorgvuldige Europeesche opvoeding gehad heeft, is het type van een modernen Japanner. Slechts zelden steekt hij zich in oud-Japansche kleeren; bijna nooit legt hij zijn uniform af.

Over 't algemeen heeft hij de Europeesche gewoonten aangenomen en hij spreekt ook Fransch, terwijl zijn vader geen enkele vreemde taal machtig is. Met hart en ziel is de kroonprins soldaat, hoewel zijn tamelijk zwak gestel niet tegen vermoeienissen bestand is.

Over de op den 25sten Juni 1884 als dochter van vorst Kudscho Tudschiwara geboren kroonprinses Sada schreef de in Berlijn wonende Japansche journalist Kisak Tamai in een interessant tijdschrift ‘Oost-Azië’ het volgende:

[p. 222]

‘De vorstin is krachtig en lichamelijk goed ontwikkeld; daarbij geniet zij een uitstekende gezondheid en heeft vele goede eigenschappen. Tot Juli 1898 bezocht zij de school van den adelstand. Steeds zag men het meisje den weg naar school te voet afleggen, daar zij loopen voor gezonder hield dan rijden. Met groote vlijt wijdde zij zich aan de studie, en nadat haar huwelijk met den kroonprins was vastgesteld, verliet zij de school, na eerst bij het examen een prachtig getuigschrift te hebben gekregen.’

Onze platen stellen twee kamers in het keizerlijk paleis voor, die wel onze aandacht verdienen. Midden in de, in sommige opzichten zeer Europeesch uitziende hoofdstad Tokio ligt de residentie van den Mikado als een afzonderlijk stadsgedeelte. Uit reusachtige steenblokken gebouwde muren, met breede waterwerken omgeven, omsluiten een zeer uitgestrekt park, dat er door de overoude pijnboomen met hun grillige vormen nogal somber uitziet. In dit park liggen de gebouwen, die de hofhouding van den Mikado huisvesten.

Toen het zeer oude Schagun-slot in het jaar '70 afbrandde, liet keizer Mutsuhito een naar de veranderde omstandigheden modern paleis bouwen, in eenigszins Europeeschen bouwtrant, maar in vele opzichten ook nog op oud-Japansche wijze ingericht. Dit paleis is bovendien geen reuzengebouw, zooals het bij vorstelijke verblijfplaatsen doorgaans het geval is, maar het bestaat uit een reeks gebouwen van ééne verdieping. De stoffeering en versiering der vertrekken van de vertegenwoordigers getuigt van goeden smaak, en stelt voornamelijk de Japansche neiging voor bonte kleuren op den voorgrond. De drie naar den tuin gekeerde privé-vertrekken van den keizer vormen door hun overdreven eenvoud een groot contrast met de weelderig ingerichte vertrekken der vertegenwoordigers.

De feestelijkheden bij het huwelijk bestonden uit twee plechtige handelingen, die op onze platen zijn afgebeeld. In een prachtig staatsierijtuig werd de bruid uit het huis harer ouders afgehaald. Zij was in het wit gekleed, want wit is in Japan de kleur van rouw, en de bruid toont hierdoor aan dat zij voor haar eigen familie gestorven is en van nu af die van haren echtgenoot toebehoort. Toen trok zij Europeesche kleeren aan en legde met den kroonprins voor het keizerpaar en den staatsminister, onder het gemeenzaam leegen van meerdere schalen wijn, de bindende geloften af. Den volgenden dag verwisselden bruid en bruigom evenals de leden van het gevolg hun hofkleeding met de oud-Japansche kleederdracht en brachten in de huiskapel aan de altaren der voorvaderen van het keizerlijk huis de voorgeschreven offergaven.

Geheel Japan vierde het familiefeest in het huis van den Mikado mee en van alle zijden stroomden geschenken toe. Zoo bijv. zond de stad Tokio een oorkonde, waarbij ter eere van het huwelijk van den kroonprins de bouw toegezegd werd van een kunstmuseum, waarvan de oprichtingskosten alleen 350,000 yen (ongeveer 9 ton aan goud) zullen bedragen. De Mikado nam de gelegenheid waar om 60 verdienstelijke mannen uit zijn land tot den adelstand (baron) te verheffen; er zijn daardoor in Japan nu 773 personen van adel, namelijk: 11 vorsten, 29 markiezen, 90 graven, 363 burggraven en 280 baronnen.