De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

Zwijgen.
Novelle uit het Duitsch van Rudolf Lindau.
(Vervolg van bladz. 368.)

Nog dienzelfden avond kreeg ik antwoord: ‘Gij zult een volledige verklaring hebben, maar het is niet mogelijk die in eenige woorden te geven. Heb geduld tot overmorgen. Blijf in O.’

De dokter, die Suzanne bezocht had, stelde mij gerust over haar toestand. Mijn vrouw was ten gevolge van een sterke zenuwachtige aandoening op 't oogenblik zeer zwak, maar het zou spoedig genezen. Zij wenschte alleen te zijn, iets wat door haar toestand zeer goed te verklaren was. Men moest haar haar zin geven, en haar niet door tegenspraak noodeloos opwinden. Bovendien had hij kalmeerende middelen voorgeschreven, en zonder twijfel zou zij binnen korten tijd vast inslapen en eenige uren rust genieten. Dat zou haar goeddoen. Als het mij evenwel kon geruststellen, dan was hij bereid dien nacht te blijven, om in haar nabijheid te zijn. Ik verzocht hem dit te doen. Na verloop van twee uur kwam hij weer in mijn kamer, en deelde mij mee, dat Susanne sliep. Als ik haar zien wilde, dan was het nu het juiste oogenblik.

Voorzichtig betrad ik met hem Susanne's slaapkamer, die in halfdonker gehuld was. Wat was zij zeldzaam mooi: het bleeke, fijne gelaat, met de diep ingezonken, gesloten oogen, omlijst door het golvende blonde haar. Haar mond was een weinig geopend en liet de punten van haar sneeuwwitte tanden doorschemeren. Zij haalde kort en onregelmatig adem. In haar aanschouwen verzonken, bleef ik geruimen tijd aan het voeteneind van het bed staan. Mijn hart was van vrees vervuld. Als zij eens stierf!

De dokter stootte even aan mijn arm en wenkte mij de kamer weer te verlaten. Ik volgde hem.

Aan slapen kon ik niet denken, en een groot deel van den nacht bracht ik door met in 't park rond te dwalen,

[p. 374]

maar steeds werd ik door een onzichtbare macht weer teruggedreven naar de deur, waarachter Susanne sliep. Ik legde er mijn oor tegen, maar vernam geen geluid.

De tijding, die de dokter mij den volgenden morgen bracht, was geruststellend, maar tevens herhaalde hij het verzoek, de zieke alleen te laten. Het viel mij zwaar, aan dat verzoek te voldoen, maar toch deed ik het.

En zoo, ongerust over Susanne, bedroefd over den dood van Günther en bekommerd over het lot van mijn broeder, verliep de lange dag en de eerstvolgende lange nacht.

Den dag daarop kwam Richard's brief, een zeer omvangrijk schrijven. Richard vertelde mij tot in de kleinste bizonderheden, dat Roquefeuille hem in de club, waar zij elkaar den volgenden dag nadat zij O. hadden verlaten ontmoet hadden, met opzet zoo geplaagd had, dat hij geëindigd was met hem een beleedigend antwoord te geven. Daarop had Roquefeuille hem laten uitdagen.

De onderhandelingen van de secondanten hadden evenwel tot geen resultaat geleid, daar Roquefeuille zulke straffe voorwaarden gesteld had, dat zijn eigen secondant geweigerd had er gevolg aan te geven; hij had zich evenwel bereid verklaard, ze Richard's secondant mee te deelen. Deze had eveneens verklaard dat Roquefeuille's voorwaarden in geen rechtvaardige verhouding stonden tot de aanleiding van het duel, en dat hij het niet met zijn geweten vereenigen kon, daarop in te gaan.

Roquefeuille's verdere pogingen om een secondant te vinden, die zich naar zijn wenschen zou schikken, waren vruchteloos geweest.

Allen, tot wie hij zich gewend had, waren het er over eens, dat het voorval in de club best uit de wereld te helpen was, met het aanbieden van verontschuldigingen van beide partijen, in het uiterste geval door een duel met zeer gemakkelijke voorwaarden.

Daarop was Roquefeuille naar zijn eersten vriend teruggegaan, en had dezen gevraagd om Richard over te halen zijn toestemming te geven dat het tweegevecht op Belgisch grondgebied zou plaats hebben. Daar had Roquefeuille een bloedverwant in het leger, die hem wel zou willen helpen en eveneens in de gelegenheid zijn zou, een zijner kameraden te overreden om als secondant van Richard op te treden.

‘Mijn getuige,’ zoo ging Richard in zijn brief letterlijk voort, ‘zei mij: Ik deel u dit slechts ter informatie mee, en voeg er tevens bij, dat ge volstrekt niet verplicht zijt, gevolg te geven aan het dwaze verlangen van uwen tegenstander. U bent volkomen gerechtvaardigd, nadat ge u bereid verklaard hebt, den heer Roquefeuille voldoening te geven. Het feit, dat hij bij niemand zijner kennissen hulp heeft kunnen krijgen, toont voldoende, dat men zijn wijze van optreden niet goedkeurt, zoo iets kunt ge ignoreeren.’

Ik was evenwel niet van plan het te ignoreeren.

‘Graaf Roquefeuille weet zelf het best, wat er tot herstel zijner eer noodig is,’ antwoordde ik. ‘Laat hem dus weten, dat ik met zijn voorstel genoegen neem.’

Mijn vriend verwijderde zich om aan mijn opdracht gevolg te geven. Zes en dertig uur later kreeg ik een voor mij alleen begrijpelijk telegram, waarbij ritmeester N. mij rendez-vous gaf, aan een klein Belgisch grensstation.

Onverwijld vertrok ik, en trof op de bepaalde plaats den heer N. aan, in wien ik een ernstigen, verstandigen man leerde kennen. Van alles, wat hij weten moest, was hij op de hoogte. Om welke redenen Roquefeuille en ik het oneens geworden waren, scheen hem weinig te bekommeren, hij hield alleen rekenschap met het feit, dat Roquefeuille zich door mij zwaar beleedigd achtte, en dat ik bereid was hem daarvoor de verlangde voldoening te geven. Daarna volbracht hij snel alle formaliteiten, en verkreeg mijn toestemming dat het duel zou plaats hebben, op de door den getuige van mijn tegenpartij gestelde voorwaarden. Den volgenden morgen kort na zonsopgang had het plaats in een klein bosch, in tegenwoordigheid van de beide secondanten, een onpartijdige getuige en twee militaire doctoren.

Alle voorbereidselen waren spoedig afgeloopen. Op het laatste oogenblik deed de onpartijdige getuige het voorgeschreven verzoek tot verzoening, maar nadat dit geweigerd was, werden Roffuefeuille en ik tegenover elkander geplaatst om op het commando te wachten.

Het klonk na verloop van weinige seconden. Wij schoten tegelijk. Ik hoorde Roquefeuille's kogel langs mijn oor snorren, en op hetzelfde oogenblik zag ik hem neerstorten.

Ik bleef op mijn plaats staan, daar ik geen plan had deelneming te toonen in het lot van een man, die een halve minuut geleden mij nog naar het leven gestreefd had, hoewel ik hem nooit iets kwaads had toegevoegd.

De andere aanwezigen liepen naar den gevallene toe en omringden hem. Een minuut ongeveer was alles stil. Toen wendde de onpartijdige getuige zich tot mij en wenkte mij naderbij te komen. Ik had slechts tien passen te loopen en ik stond voor den stervende. Mijn kogel had hem in het hart getroffen. Zijn oogen waren gebroken, en een minuut later blies hij den laatsten adem uit.

De onpartijdige getuige zei met eenigszins heesche stem: ‘Ik verklaar, dat de regels van het duel ten strengste in acht genomen zijn.’ - ‘Alle regels zijn ten strengste in acht genomen,’ herhaalden de beide getuigen langzaam.

Toen nam de ritmeester von N. mij terzij en sprak: ‘De heeren zullen nu verder wel alles regelen wat gebeuren moet; het is maar beter, dat gij u verwijdert.’

Daarop nam ik afscheid van de vier andere heeren en begaf mij, door von N. vergezeld, naar het station. Een lokaaltrein, die spoedig daarop aankwam, bracht mij binnen een half uur over de grenzen.

Den volgenden morgen, wel te verstaan gisteren, bevond ik mij weer in mijn woning, waar ik nu de gevolgen van het voorgevallene in België zal afwachten. Ik ben geen rechtsgeleerde genoeg om te weten, of men mij hier voor het gerecht kan dagen voor een duel dat op vreemden bodem heeft plaats gehad, maar ik zal het nu spoedig genoeg weten. Ik vrees wel dat ik in hechtenis genomen zal worden, daar ik niet van plan ben mij door de vlucht aan de gevolgen mijner daad te onttrekken. Ik zal voorloopig hier blijven om af te wachten wat er met mij zal gebeuren en voornamelijk ook om valsche geruchten, die er omtrent de zaak in omloop zijn, te kunnen weerspreken. Dit is ook de reden, waarom ik je verzocht heb, en nog eens dringend verzoek, in O. te blijven. Ge kunt hier niets voor mij doen en ik wil voorkomen, dat je naam in welk opzicht dan ook in verband gebracht wordt met het duel. Zoodra de gemoederen gekalmeerd zijn, kom ik bij je, of verzoek je hier te komen.’

Geen woord van berouw over den dood van den armen Günther, geen woord van verontschuldiging over de bloedige daad! Slechts een droge opsomming van feiten, zooals een politiebeambte zou gedaan hebben. Ik was ongerust, maar schikte mij naar Richard's wensch om voorloopig te O. te blijven, en dat des te bereidwilliger, daar het mij zeer zwaar zou zijn gevallen de zieke Susanne te verlaten.

Het herstel van de zieke vorderde zeer langzaam; eerst na verloop van vier dagen mocht ik haar kamer weer betreden. Ik was verschrikt van de groote verandering, die er in dien korten tijd met haar had plaats gehad. Zij ontving mij met een verbazend treurig en vermoeid lachje en sprak: ‘Wat zult ge mij wel zwak vinden, maar wees niet boos op mij!’

Ik was diep geroerd en dat las zij wel in mijn oogen, want zij zei weenend: ‘Wat zijt ge toch goed, ik zal er je tot aan mijn dood toe dankbaar voor zijn.’

Den volgenden dag schreef ik een korten brief aan Richard. Het was het eerste onvriendelijk schrijven, dat hij in zijn

[p. 375]

leven van mij ontvangen had, en hij liet het onbeantwoord. Eigenlijk was ik hierop voorbereid geweest, maar het deed mijn verbittering tegen hem nog toenemen. Ik wilde het niet als eene verontschuldiging voor hem laten gelden, dat Roquefeuille begonnen was met hem te sarren, hem daarna uitgedaagd, en in een duel naar het leven gestreefd had. Richard was wel tien jaar ouder dan Günther en bovendien een verstandig, kalm mensch. Het was zijn plicht geweest de onverstandige uitdaging van zijn tegenpartij niet aan te nemen; bovendien had hij van de gelegenheid, die hem geboden werd om Günther te dooden, met onverklaarbaren ijver gebruik gemaakt en hij had hem gedood. Van een ongeluk kon hier geen sprake zijn, want Richard was op het pistool een schutter van den eersten rang. Hetgeen hij gedaan had, scheen mij afschuwelijk en onrechtvaardig toe en ik verlangde ook niet hem te zien. Treurend over den dood van mijn ongelukkigen vriend, dien ik als een zoon had liefgehad, wilde ik mijn broeder nooit weerzien.

Het meerendeel mijner kennissen was op dezen tijd (het was midden in den zomer) niet in de hoofdstad aanwezig; maar een hunner, de heer Van L., was er nog, en deze was er juist de persoon naar om mij te zeggen wat ik weten wilde, namelijk, hoe men in onze kringen over de handelingen van mijn broeder sprak.

Tot mijn verbazing kreeg ik van den anders zeer spraakzamen L. slechts het volgende korte antwoord: Hij had maar weinig over het geval hooren spreken - de stad was bijna leeg - maar mijn broeder kon men niets verwijten, want het was duidelijk en algemeen bekend, dat graaf Roquefeuille den strijd moedwillig had uitgelokt en onbuigzaam geweest was in zake de scherpe voorwaarden, onder welke het duel moest plaats hebben.

Met mijn moeder hield ik, wanneer wij niet in dezelfde stad waren, geregeld correspondentie. Ik herinner mij evenwel niet ooit een langen brief van haar te hebben ontvangen. Gewoonlijk deelde zij mij op één zijdje alles mee wat zij te vertellen had. Van mij verlangde zij ook niet meer, als zij maar wist, hoe het mij ging.

Eenige dagen na mijn vertrek had zij insgelijks de stad verlaten; later was zij nog eenige dagen terug geweest en bevond zich op het oogenblik op een zeebadplaats. Van daar kreeg ik, vier dagen nadat Günther in het duel gevallen was, een brief van haar, die slechts het bericht bevatte, dat zij haar kuur als geëindigd beschouwde en binnen eenige dagen weer in haar huis te M. terug zou zijn. Ik moest haar voorloopig niet schrijven, daar zij mij geen bepaald adres kon opgeven, aangezien het nog niet zeker was of zij onderweg ook nog zou afstappen; zoodra zij evenwel te M. was, zou zij het mij laten weten.

De brief bevatte geen woord over het duel. Ik kon slechts één verklaring daarvoor vinden, namelijk, dat zij op den dag, waarop zij den brief geschreven had, nog niets van het tweegevecht wist. Ik wachtte ongeduldig op een nader bericht.

Mijn geduld werd lang op de proef gesteld, want eerst na verloop van tien dagen kreeg ik bericht van haar. Vermoeid van de reis was zij te M. aangekomen, maar zij meende, het zou wel spoedig beter zijn. Zij hoopte dat het mij goed ging en het zou haar genoegen doen, wanneer ik haar dit meldde.

Ik wist niet wat ik van den brief moest zeggen. Droeg mijne moeder geen kennis van de vreeselijke gebeurtenis, die ook haar van zoo nabij trof, of wilde zij er niets van weten? Na lang peinzen schreef ik haar, maar niet veel meer dan zij mij geschreven had; zij scheen nog niets van het duel, waarin Günther gevallen was, gehoord te hebben, en ik wilde er haar over spreken - zou haar gezondheidstoestand zulk een onderhoud toelaten? In alle geval zou ik haar opzoeken, zoodra ik mij van het ziekbed mijner vrouw verwijderen kon.

Hierop wachtte ik nu stellig een uitvoerig antwoord; maar ik had mij vergist. Het kwam reeds met de volgende post en luidde als volgt: ‘Mijn geliefde zoon! Voor u ben ik altijd te spreken. Kom als ge wilt. Ik voel mij alweer wel genoeg om te kunnen opstaan, en het pijnlijke onderhoud, dat ge met mij wilt hebben, is voor mij geen reden om je niet te ontvangen. Je moeder.’

Aan Susanne zei ik niets van dit koel schrijven, het zou haar warm hart slechts getroffen hebben. Ik vertelde haar alleen, dat mijne moeder sedert eenige dagen in M. was, dat zij zich den laatsten tijd niet erg wel gevoelde en dat ik van plan was haar op te gaan zoeken, zoodra ik te O. gemist kon worden.

‘Om mijnentwille moet ge geen dag langer hier blijven,’ sprak Susanne. ‘Het liefst word ik door je zelf verpleegd, maar ik zou het niet prettig vinden, als je je moeder daardoor veronachtzaamde. Ga dadelijk naar haar toe en blijf zoolang als ge het noodig oordeelt; ik hoop evenwel dat het niet erg lang zal zijn.’

Den volgenden dag vertrok ik, nadat ik van Susanne teeder afscheidgenomen en ze aan de zorg van den dokter had aanbevolen, die gedurende mijn afwezigheid te O. zou blijven.

‘Ge kunt gerust op reis gaan,’ sprak de dokter. ‘Uw vrouw is vandaag al veel beter en het zou mij verwonderen, als ge ze na verloop van vier of vijf dagen niet geheel hersteld weervondt.’

* _* *

Tusschen mijn moeder en mij kwam het tot zulk een heftig onderhoud, als ik, door de onbegrensde vereering voor haar, waarin ik opgevoed en oud geworden was, voor onmogelijk had gehouden: ik werd zeer opgewonden, en bittere woorden kwamen er over mijn lippen.

Vooruit had ik haar van mijn komst verwittigd, en toen ik in M. aankwam, vond ik haar op haar kamer. Zij zat bij het geopende venster, maar had toch, niettegenstaande de drukkende hitte, haar voeten met een plaid bedekt. Bij het binnenkomen trad ik snel op haar toe en kuste haar eerbiedig de hand, terwijl zij, toen ik mij daarvoor bukte, met hare lippen mijn voorhoofd aanraakte. Van mijn vroegste kindsheid af was ik aan zulk een begroeting gewoon. Voor ik plaats nam, verzocht zij mij het venster te sluiten.

Mijn moeder is een eerbiedwaardige vrouw, wier uiterlijk alleen reeds achting afdwingt. Zij is in haar jeugd zeer mooi geweest, en de jaren hebben haar schoonheid veranderd maar weinig verminderd. Met haar sneeuwwit haar, de fijne huid van duizend rimpeltjes voorzien, haar ernstige, groote oogen en de scherp geteekende, ernstige trekken van haar gelaat, herinnert zij nog aan de portretten van oude, deftige dames uit de zestiende eeuw. Zij is voor Richard en mij steeds eene zorgzame, trouwe, maar nooit teedere moeder geweest, en daar wij onzen vader reeds kort na de geboorte van mijn jongeren broeder verloren hebben (ik was toen pas acht jaar), kan ik niet zeggen dat mijn jeugd, onder de uitsluitende leiding van mijn strenge, weinig spraakzame moeder, eene gelukkige geweest was. Op vierentwintigjarigen leeftijd was ik in het bezit gekomen van mijn vaderlijk erfdeel, dat zeer groot was, en mijn moeder had nooit getracht, de onafhankelijkheid, die ik daardoor verkreeg, aan te tasten. Na verloop van tijd was ik door den omgang met eveneens rijke en levenslustige jongelui uiterlijk wel veranderd, maar de grondtrek van mijn karakter, de ernst, die er door mijn moeder van kindsbeen af was ingeprent, was altijd dezelfde gebleven.

Bij Richard had onze ernstige opvoeding nog dieper sporen achtergelaten. Hij was altijd een stil kind geweest en met de jaren was hij een bijna sombere man geworden.

Hij haatte de leugen, hij was streng rechtvaardig, doch daarbij zeer goedhartig. Waar hij een nooddruftige vond,

[p. 376]

die zijn ondersteuning waard was, daar zou hij niet rusten, vóór hij hem geholpen had. Maar het viel hem moeilijk een fout, ja zelfs een zwakheid te vergeven en hij was bovendien lichtgeraakt.

Hij hield zich bezig met wetenschappelijke studiën en hij verkeerde bijna uitsluitend met professoren van hoogescholen, en deze geleerde collega's spraken allen met achting over zijn vlijt en scherpen blik. Door allen die hem kenden werd hij geacht, door velen gevreesd en hij had geen vrienden.

De eenige wezens, die hem na aan het hart lagen, waren zijn moeder en zijn broeder. Hij had mij niet afgeraden te trouwen, hij had er het zwijgen toe gedaan. Zwijgen was een scherpe karaktertrek van hem en mijn moeder. Ook ik had geleerd, zwijgen als het scherpste wapen tegen onrechtvaardigheid en onbillijkheid te beschouwen, en als iets groots en machtigs te vereeren. ‘Ook tegenover het ongelijk is het goed te zwijgen,’ was een gezegde mijner moeder, en een van de eerste gedichten, die mij in het geheugen geprent werden, was:

‘La mort du loup.’

A voir ce que 'l on fut sur terre et ce qu'on laisse,
Seul le silence est grand; tout le reste est faiblesse.

Sedert mijn huwelijk zag ik Richard minder dan vroeger; maar ik had de overtuiging dat hij mijn trouwste vriend gebleven was, en zelfs de verbittering tegen hem, door den dood van Günther bij mij opgewekt, had

samen in zee.
Naar eene fotografie.

daaraan niets veranderd.

Nadat ik het venster gesloten en, aan een wenk van mijn moeder gehoorzamend, plaats genomen had, bleef het een wijle, die mij zeer lang toescheen, stil; mijn hart was tot berstens toe vol, en daar ik wist dat mijn moeder het zwijgen niet zou verbreken, begon ik te spreken.

‘Ik vind dat u er slecht uitziet. Voelt ge u niet goed?’

‘Sedert eenigen tijd kan ik niet goed slapen, ik hoop evenwel dat dat spoedig beter zal zijn.’

‘Is Richard hier?’

‘Neen, hij is nog niet hier, maar ik verwacht hem toch binnen enkele dagen.’

Weer een langere pauze. Het kookte in mij. Ik was er nu zeker van dat mijn moeder van het duel en van de treurige rol, die Richard daarbij vervulde, niet spreken wilde. Maar zij zou er van spreken; om er iets naders van te vernemen had ik immers mijn zieke vrouw verlaten en was naar M. gereisd. Terwijl ik er evenwel nog over nadacht, hoe het gesprek opnieuw te beginnen, verbrak zij het zwijgen.

Zij had mij, dat voelde ik, hoewel ik de oogen neergeslagen hield, oplettend aangekeken. Nu sprak zij kalm:

‘Ook gij ziet er niet goed uit! Wat scheelt je?’

Daar barstte mijn toorn los; maar ik sprak zacht, op eerbiedigen toon, zooals een gewoonte van veertig jaar het mij tot een tweede natuur gemaakt had.

‘Ja, ik had gedurende de afgeloopen weken veel geleden; de dood van Günther had mij diep getroffen, en dat hij door de hand van mijn eigen broeder gevallen was, had mijn verdriet over het verlies, dat ik geleden had, nog vertienvoudigd.

‘Susanne, het liefste dat ik op de wereld had, lag ziek te bed, ik had zelfs voor haar leven gevreesd en in mijn angst en mijn verdriet hadden mijn moeder en mijn broeder mij alleen gelaten, alsof ik een vreemde was. Van Richard had ik geen woord ter opheldering ontvangen. Op de manier, mijn familie eigen, had hij gezwegen.

‘Maar met zwijgen kan men veel uitrichten,’ sprak ik inboos, ‘met zwijgen verjaagt men zijn vrienden; tegenover mij, zijn broeder, is het Richard's plicht te spreken en is zwijgen eene beleediging. Ik voel het diep en zal het hem nooit vergeven.’

‘Zoudt ge dan denken dat het beter geweest was als hij gesproken had?’

Er was iets akelig beangstigends in den toon, waarop deze woorden gesproken werden.

Het was mij als zeiden zij mij: ‘Pas op, als ge mij tot spreken dwingt.’ Maar, wat moest ik doen? Ik was bereid het ergste te vernemen, als er iets ergs te vertellen viel.

Richard moest mij antwoorden, het was zijn plicht het te doen, het was mijn recht het te verlangen.

‘Alles ware beter geweest dan zijn zwijgen,’ sprak ik, ‘want door die manier van handelen heb ik hem en heeft hij een broeder verloren.’

Een langgerekt, smartelijk ‘Oh!....’ kwam over de lippen mijner moeder. Zij ging achteroverleunen en sloot een seconde de oogen. Maar het kookte in mij; het zwijgen mijner moeder beroofde mij bijna van mijn zinnen.

‘Ook gij zwijgt,’ ging ik langzaam bitter voort; ‘ook gij geeft er de voorkeur aan geen woord ter verontschuldiging van Richard te zeggen; ge hebt zelfs geen woord er voor over om mij uw deelneming te betuigen in de ongesteldheid van Susanne, en gij weet toch, hoe ik door haar ziek zijn lijd.

Geeft ge dan niets om het verdriet van uwen zoon, - o, moeder, waarom doet ge mij dit aan? Waarom onthoudt ge mij eiken steun en troost?

Ik ben u steeds een eerbiedige, liefhebbende zoon geweest en Richard een trouwe broeder - en ik zou het zoo graag blijven. Maar uw vreeselijke koelheid stoot mij terug en ik zou mij tot onverdraaglijke eenzaamheid gedoemd zien, bleef mij in de liefde van Susanne niet een schuilhoek, waarin ik vluchten zal, wanneer gij mij veroordeelen zult, eenzaam te lijden en te leven.’

Mijn moeder hief zich van haar zitplaats op en stond kaarsrecht tegenover mij, het trotsche hoofd achterovergeworpen.

‘Mijn medelijden was grooter dan ge denkt. Ik had gehoopt u het vreeselijke leed te kunnen besparen: maar ik zie, het kan niet. Richard had gelijk toen hij mij zei, gij moest de volle waarheid weten, ook al zou het je ten onder brengen.’

Ik was opgesprongen. Ik begreep dat er iets vreeselijks zou gebeuren.

‘Spreek, moeder,’ zei ik, ‘spreek!’

‘Door je vrouw en je vriend ben je allerschandelijkst bedrogen geworden.... Richard heeft je gewroken!’

Ik zonk in den stoel terug. Ik kon het niet begrijpen; ik staarde versuft voor mij heen. Eindelijk kwam ik weer tot mijzelf, en bracht er langzaam vragend uit:

‘Door Susanne en Gunther bedrogen? O, moeder, kwel mij niet langer, maar zeg mij de waarheid.’

‘Kan ik liegen?.... Gij weet de waarheid!’

Ik klampte mij nog aan het onwaarschijnlijke vast. ‘Misschien heeft men u verkeerd ingelicht. Heeft men u mogelijk misleid?’

‘Hoe zou ik lichtvaardig te werk hebben kunnen gaan, waar het jouw geluk geldt? Ik heb bewijzen hunner schuld.’

‘Bewijzen hunner schuld?’

‘Ja, bewijzen!’

Zij liep, als een automaat gelijk, zoo hoekig en gelijkmatig waren hare bewegingen, naar hare schrijftafel, opende een verborgen schuiflade en haalde daaruit een kleine zwarte cassette van dun blik, die zij mij zonder een woord te spreken overreikte.

(Wordt vervolgd.)