De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 305]

Mooi Maartje
door Th.A. Quanjer.
(Vervolg van blz. 299.)

Zij beseft niet het meer teedere gevoel van hare dochter, die bezwaard is met de gedachte, dat zij er zonder toestemming van Teun, aan wien zij zich voor de toekomst verbonden acht, toe zoude overgaan, om tegen eene ruime belooning te poseeren voor een schilderstuk. Dit aanbod was haar gisteren, den

een jeugdig dierenliefhebster. Naar eene fotografie.

dag na de bekende ontmoeting op het strand, gedaan door twee heeren, de een portret-, de ander zeeschilder.

Deze heeren hebben eene schets ontworpen voor eene groote schilderij, met het oog op eene buitenlandsche tentoonstelling. Het stelt voor een heldere zee met eenige kleine zeilen aan den horizon, en op den voorgrond eene enkele vrouwefiguur, peinzend starende in het verre blauw.

Men beseft gemakkelijk, dat zij niet licht een mooier model hadden kunnen vinden dan Maartje, zooals zij straks een oogenblik was te zien, turende uit haar raam.

De heeren hadden haar uitgelegd, hoe zij slechts eenige malen een uurtje zou behoeven te komen op hun atelier, ingericht in een huis aan de Prins Willemstraat.

Aan moeders bezwaren, dat het niet zou passen ‘as zoo'n jong ding bai de eeren op hun kaemer zou kommen,’ werd een einde gemaakt door de verzekering, dat zijzelve de zittingen zou kunnen bijwonen, wat hun te meer genoegen zou doen, wijl ze dan hare dochter tevens behulpzaam zou kunnen wezen in het schikken van hare kleeding.

Of ze zich misschien zou moeten ontkleeden?

O, neen! volstrekt niet! Maar er is soms ergens een plooitje te maken, of een kleinigheidje te verschikken, waarbij moeders hulp best te pas kan komen. Bovendien, er bevindt zich naast het atelier een kabinetje, waar ze, als het noodig mocht zijn, ongestoord van kleeding zou kunnen verwisselen.

En moeders tijdverlies?

Ook daarin kon wel worden voorzien. Hier waren reeds vijf gulden vooruit; want er moest in elk geval een nieuw jakje zijn. Zie! van deze kleur!

Of het model, dat ze nu aanhad, goed was?

Ja wel! heel goed; alleen een klein beetje méér uitgesneden aan den hals.

Dan zou het wel spoedig in orde komen. Maartje kon gelukkig goed met de machine overweg.

Ten slotte was het bij de afspraak gebleven, dat Maartje het royale aanbod zou aannemen, wanneer Teun, die nu op zee was, het bij zijne terugkomst zou goedkeuren.

De stof voor het jakje van de bedoelde kleur zou intusschen in de stad gehaald en door Maartje onderhanden genomen worden.

[p. 306]

Wat er in haar gemoed omgaat, nu zij, nadat moeder weer naar de waschtobbe getrokken is, hare machine doet snorren?

Zij weet dat ze mooi is, niet alleen omdat Teun en anderen haar dat menigmaal ingefluisterd hebben; maar op haar zolderkamertje hangt een spiegeltje, eens uit haar spaarpot bekostigd. Zij slaat er, o zoo menigmalen, een blik in, 's morgens bij het ontwaken en soms ook wel eens 's avonds, wanneer de maan door het kleine dakvenster schijnt, en haar licht juist in den spiegel weerkaatst wordt. Wanneer zij dan zichzelve zoo beschouwt, de donkere, glanzige haren vrij afhangende tot op de heupen, de blanke ronde schouders even ontbloot, dan - ja! dan ziet zij, dat ze mooi is, dan juicht en jubelt het in haar binnenste, dan weet ze zich bevoorrecht boven velen.

Geen wonder, dat door al deze gegevens hare ijdelheid niet weinig gestreeld wordt, en dat zij er steeds op uit is, al het schoons, haar door de natuur zoo ruimschoots geschonken, kunstmatig op te schikken en te verfraaien, voor zooverre hare hoogst beperkte geldmiddelen dat gedoogen. Gelukkig treden goede smaak en handigheid hierbij op den voorgrond, zoodat hare zucht om er op het voordeeligst uit te zien, niet ontaard is in wansmaak en het verspillen van de sobere verdiensten.

De naaimachine werd haar bij hare ‘aanneming’ geschonken door haar vader, die toen juist bijzonder gelukkig geweest was in zijn bedrijf. Het gebruik er van had zij in enkele lessen geleerd en zij was daarin weldra zoo bedreven geworden, dat zij bijna al de kleeren voor zichzelve en hare ouders kon vervaardigen, terwijl zij daarenboven nu en dan nog eene kleinigheid verdiende, door soms eene harer kennissen in het maken van een kleedje behulpzaam te zijn.

Het voorstel van die twee heeren heeft haar niet weinig verheugd. Zij, het Scheveningsche meisje, zou in vreemde landen, wellicht aan den overkant der zee, op eene schilderij bewonderd worden, misschien wel door koningen en prinsen! En trots doet haar hartje zwellen, terwijl ze intusschen de machine zachtjes laat tikken.

En zij herinnert zich de tooversprookjes, haar indertijd door grootmoeder verteld; en zij droomt van de schoone slaapster in het bosch: hoe die eindelijk door een prins werd wakker gemaakt en medegenomen als zijne huisvrouw naar zijn paleis! Hè! - die werd toen haast net zoo hoog als die lieve koningin uit het Noord-Einde, en kon altijd in zulke mooie koetsen rijden, en iedereen groette haar ook, als zij voorbijkwam - ja! allen - ook Teun. -

Een prins! - Teun! - En uit dien droom van grootheid schrikt ze wakker tot de werkelijkheid: het spoeltje der machine is leeg, zoodat de laatste zoom is mislukt. Zij bemerkt dat eerst nu, doch herstelt dan ook spoedig de vergissing en gaat weer dubbel ijverig aan het naaien.

Maar Teun is toch wat een flinke jongen, en lang niet onknap ook! De meeste meisjes uit het dorp zouden hem wàt graag tot vrijer willen hebben! Voor Maartje evenwel is hij van kind af steeds het liefste geweest. Wanneer zij bij troepjes uittogen naar het strand, liefst in tijden, dat dit nog niet als 't ware in bezit genomen was door al die deftige kinderen uit stad en uit den vreemde, dan was Teun steeds aan háre zijde, dan ondersteunde hij háár, wanneer zij met elkander, de beenen ontbloot, met opgeslagen broekspijpen en rokjes, door het water plasten, en de wind of een golfje haar somwijlen dreigde omver te werpen; dan trok hij altijd háre partij, waar soms gekibbeld werd bij het maken van holen of het bouwen van huizen in het natte zand.

En later, toen Teun groot genoeg was geworden om wat te verdienen, en hij vaak naar de stad gezonden werd, om een mand garnalen te bezorgen in den vischwinkel in de Prinsestraat, dan kwam hij soms terug met een presentje voor Maartje, gekocht voor het dubbeltje, dat de juffrouw uit den winkel aan het kleine visschertje geschonken had.

En weer later, toen hij tot een stoeren knaap was opgegroeid, en mede ter vischvangst ging, had Maartje menigmalen met verlangen naar zijne terugkomst uitgezien: was eenmaal het welbekende licht-bruine zeil aan den horizon verschenen, dan zat ze soms urenlang, met een breikous in de hand, aan den voet van een duin, om eene der eersten te zijn, die den aangekomenen het ‘welkom thuis!’ zouden toeroepen.

En eindelijk was het tusschen hen tot eene verklaring gekomen. Nu ongeveer een jaar geleden was de vader van Teun aan typhus gestorven; ook hij en zijne moeder waren ziek geworden, vrij ernstig, doch werden door de bevriende overburen zooveel mogelijk in hun nood bijgestaan. Teun's moeder was na dien tijd blijven sukkelen, doch hijzelf, dank zij zijn krachtig gestel en jongeren leeftijd, spoedig geheel hersteld.

In den eersten tijd, als het weer het maar eenigszins toeliet, vergezelde Maartje hem naar het strand, en in die vertrouwelijke bijeenkomsten hadden zij het elkander verklaard: hij minde haar, en zij hem.

Dit alles overpeinst Maartje, nu zij het nieuwe jakje plooit en stikt, terwijl zij zich nogmaals voorneemt om slechts dan over te gaan tot het zitten voor het portret, als Teun volmondig zijne toestemming zal hebben gegeven.

III.

Het vertrek, door de heeren De Vos en Jansen aan de Prins Willemstraat gehuurd voor enkele maanden, ten einde er hunne aan het strand opgedane indrukken op het doek weer te geven, kan nauwelijks aanspraak maken op den naam van schilders-atelier. Het beantwoordt slechts in zooverre aan hun doel, dat het uit een hoog boogvenster het juist verlangde licht ontvangt.

Men vindt in dit vertrek drie ezels, op elken waarvan een schilderstuk geplaatst is, door een stofdoek bedekt. Het meubilair is dood-eenvoudig: vier mahoniehouten stoelen met paardenharen zittingen, een groote vierkante tafel met wasdoek bekleed, een bruin geverfde kast en een waschtafel met toebehooren in een hoek. Die meubileering vormt een schril contrast met de enkele voorwerpen van kunstwaarde, zooals een paar antike vazen en een drietal beelden - Venus, Minerva en Apollo - benevens enkele plaatwerken, hier en daar aangebracht op consoles en standaards, om aan den eenvoud van het geheel ten minste iets gezelligs toe te voegen.

Wanneer men den doek, die het grootste paneel, het middelste der drie overdekt, even mocht opslaan, dan zou men zien, hoe het zeegezicht met die vrouwefiguur zijne voltooiing nadert.

De brave Teun had, bij zijne thuiskomst het voorstel vernemende, volstrekt geene bezwaren geopperd. Integendeel, hij was er wat trotsch op, dat zijn mooie Maartje als de eerste der schoonen was uitverkoren; en, zich van hare liefde overtuigd houdende, maakte hij zich niets bezorgd over de bezoeken aan die heeren, bovenal nu moeder haar zou geleiden; terwijl hij ten slotte haar volgaarne het geldelijke voordeel gunde, waardoor het bedrag van haar spaarboekje aanmerkelijk zou worden vergroot.

De straks beschreven kamer heeft door eene zijdeur gemeenschap met een kabinetje van slechts enkele vierkante meters oppervlakte. De eene zijde van dit verrtrekje wordt geheel ingenomen door een groen saaien gordijn, waarachter tegen den muur een paar planken en eenige koperen haken zijn aangebracht, zoodat op die wijze eene kast gevormd is. Aan die haken hangen een paar kleedingstukken, waaronder het bewuste jakje van Maartje, terwijl op een der planken in eene ruime hoededoos de Zondagsche muts met hare vergulde versiersels is opgeborgen. 't Is hier de plaats,

[p. 307]

waar Maartje vóór elke zitting door hare moeder geholpen wordt, om hare kleeding naar de aangegeven wijze te schikken. Zij wilde zich liever, om opspraak onder de buren te vermijden, in de week niet in hare Zondagsche kleeding op straat vertoonen.

Dan bevindt zich in het kabinetje nog eene deur, die evenwel steeds afgesloten is, en met de gang in gemeenschap staat.

Terwijl we dit alles vluchtig beschouwen, is mijnheer De Vos het atelier binnengekomen in gezelschap van een kunstvriend, den heer De Fontagne, een maecenas uit de Residentie, wien hij het een en ander omtrent de schilderij medegedeeld heeft, en wien hij haar thans zal vertoonen.

‘'t Is prachtig!’ roept deze bewonderend uit, zoodra het stuk ontbloot is. ‘Neen maar! een kunststuk! Daar zult ge eer mee inleggen! Doch dat portret is natuurlijk geflatteerd!’

‘Neen, neen!’ is het antwoord, ‘volstrekt niet: alles is getrouw naar de natuur gekopieerd, geen lijntje, geen stipje is phantasie.’

‘Wat prachtige oogen! En die wenkbrauwen! Neen, 't kàn haast niet zijn.’

‘Geloof me toch: 't is alles natuur!’

En als de ander steeds vol bewondering, maar ook met iets ongeloovigs het portret blijft beschouwen, voegt de schilder hem toe:

‘Wel! Ik kan u in de gelegenheid stellen, dit met het origineel te vergelijken: over een half uur komt het mooie model hier; hebt gij lust, dan kunt u haar afwachten, en ge zult zien, dat ik gelijk heb.’

Volgaarne wordt het aangenomen, en terwijl mijnheer De Vos zich onledig houdt, om de verschillende benoodigdheden voor straks bijeen te brengen, besteedt de ander den tijd met het bezichtigen van enkele platen, ofschoon hij telkens weer tot de schilderij terugkomt; daarna gaat hij ook een kijkje in het kabinetje nemen.

‘Pas op!’ roept de schilder hem lachend toe, ‘dat is het heiligdom van het mooie model, en mag eigenlijk niet door profane oogen ontwijd worden!’

Nauwelijks is het halfuur verstreken, als Maartje, in gezelschap harer moeder, binnenkomt, om, na eene vluchtige voorstelling aan mijnheer De Fontagne, zich naar het zijkamertje te begeven.

Ternauwernood is de deur achter haar gesloten, of de maecenas roept het haast uit:

‘Ge hebt gelijk, hoor! wat een prachtig kind! Als die eens behoorlijk in een élegant toiletje gestoken werd! Neen maar! die zou opzien verwekken!’

‘Stil toch!’ vermaant De Vos. ‘Laat ze u niet hooren! Ge zoudt haar bepaald zenuwachtig maken, en hoe kan ik haar dan aanstonds de behoorlijke gelaatsuitdrukking doen aannemen?’ En schertsend voegt hij er bij: ‘Ik gelast u, straks, dáár, in dien hoek, op een eerbiedigen afstand te blijven, hoor!’

En zonder eenige stoornis heeft de zitting dan ook plaats. Na afloop zegt mijnheer De Vos tot de vrouwen:

‘Ziezoo! nu nog één keer, voor het laatst. Laten we afspreken, dat ge overmorgen op hetzelfde uur nog eens hier komt, ja? We hopen dan de zaak heelemaal klaar te krijgen.’

En spoedig daarna gaan de vrouwen huiswaarts. Nadat de schilder de nog eenigszins vochtige schilderij voorzichtig bedekt, en daarna het atelier gesloten heeft, trekken de heeren samen naar ‘de Witte’, om dan later in ‘Royal’ het middagmaal te gebruiken. Mijnheer De Fontagne kan niet nalaten, bij het dessert een extra-fijne flesch te laten komen, en te drinken op het succès van den schilder, en op de gezondheid van het mooie model.

Het zou al te onbescheiden wezen, na te gaan, hoe het verdere gedeelte van den dag werd doorgebracht; zeker is het, dat de maecenas den volgenden ochtend in zijne sierlijke vertrekken op den ‘Vijverberg’ eerst laat wakker wordt, dat de knecht veel geduld moet hebben, en veel tijd noodig heeft, om zijnen heer behoorlijk presentabel te maken, doch dat deze laatste niettemin in het middaguur te zien is, in de buurt van de vischmarkt, op de stoep van een winkel, waar de Scheveningsche vrouwen zich gewoonlijk van hare sieraden voorzien. -

En weer een dag later - het is vrij winderig uit het Noord-Oosten - is de maecenas tamelijk vroeg op de been, ten minste, te ongeveer twee uur zit hij bij ‘Paulez’ te Scheveningen zijn ‘luncheon’ te gebruiken. Het schijnt hem blijkbaar goed te smaken, getuigen de tevreden glimlach, die hem om den mond speelt, en het nu en dan genoeglijk wrijven zijner handen. Hij heeft zijne plaats zoodanig gekozen, dat hij gemakkelijk de Keizerstraat overzien kan.

Het wordt halfdrie, en er begint zich eenige ongerustheid op zijn gelaat te vertoonen. Telkens raadpleegt hij zijn horloge, kwart vóór drieën.... bij drieën. Eindelijk ja! zie! daar komen zij: Maartje en hare moeder, ieder met een pak onder den arm, uit de richting van de Prins-Willemstraat; ze slaan, linksaf, een steegje in. Nu is De Fontagne blijkbaar voldaan: hij staat op, betaalt zijne vertering, en geeft twee kwartjes fooi aan den kellner. Geen wonder, dat deze dubbel voorkomend is jegens den royalen heer; dat hij hem handig helpt bij het aantrekken van zijn demi-saison, en dan met eene diepe buiging de deur voor hem opent.

Wat kan dezen heer toch zooveel belang doen stellen in het komen of gaan van die twee Scheveningsche vrouwen? Misschien zullen we dat te weten komen, als we haar naar haar huisje in de Vuurbaakstraat volgen.

Ze hebben beiden eene kleur van opgewondenheid, en gunnen zich nauwelijks den tijd, zich te ontdoen van hare doeken, die zij zich wegens den scherpen wind hadden omgeslagen. De doos, waarin Maartje's Zondagsche muts geborgen is, wordt met zenuwachtige haast geopend, en daaruit te voorschijn gehaald: een ruime etui, gewikkeld in een papier, waarop met groote fraaie letters geschreven staat: Voor mooie Maartje, van een bewonderaar.

En nu de doos geopend is, komen er achtereenvolgens uit te voorschijn: een beugel, een paar oorbellen en twee parelspelden, alles van zwaar blinkend goud. Hoe komen die kostbare zaken in hare hoededoos?

Ja! dat was ook Maartje's vraag, toen zij, een paar uur geleden, zich in het kabinetje voor de laatste zitting gereedmaakte, en zij het pakje in hare hoededoos vond. De vrouwen konden daarbij van hare verbazing niet bekomen. Dat kon slechts van een der heeren schilders zijn! Niemand toch dan zij kon in het kamertje komen! En dan ook: zij waren niet bekend met iemand anders, die zulk een prachtig geschenk zou kunnen bekostigen.

Maartje was dus haastig, niet eens denkende aan de wanorde van haar toilet, daar zij zonder muts was en de weelderige haren gansch onbedwongen langs haar rug golfden, op den heer De Vos toegeloopen met den uitroep:

‘O, meneer! dat is haest al te mooi! moeder en ik danken er u wel voor!’

‘Maar,’ is het antwoord, ‘ik weet er niets van!’ En als niettemin ook de moeder hem hare dankbaarheid komt betuigen, herhaalt hij: ‘Neen, stellig niet! Ik weet er niets van! Evenals gij, zie ik dat moois heden voor de eerste maal.’

‘Kan het dan misschien van meneer Jansen zijn?’

‘Wel neen, ook niet! Dan zou ik het toch moeten weten. Bovendien is mijnheer Jansen, zooals ge vernomen hebt, naar het buitenland vertrokken, zoodra zijn deel van het werk was afgeloopen.’

(Wordt vervolgd.)