De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 284]

Het koninklijk instituut voor de Marine te Willemsoord.
Een kijkje in 't Adelborstenleven,
door J.M. Ente van Gils, Kapitein der Mariniers.
Met illustratiën.
(Vervolg en slot van blz. 279.)

Den 14^en Juli 1842 deelde de Directeur-Generaal van Marine J.C. Rijk aan den Schout-bij-nacht titulair J.C. Koopman, militair-commandant van het Koninklijk Instituut van de Marine te Medemblik, mede dat het Z.M. behaagde, ‘dat die mast als eene blijvende herinnering aan eene opoffering, Neêrlands alouden waterroem waardig, nergens doelmatiger geplaatst kon worden, dan daar waar de jongelingen opgeleid werden, die eenmaal, zoo noodig, het voorbeeld van Van Speijk zouden volgen.’

h^r. m^s. zeilkorvet ‘urania’.
Door den photograaf C. Kloens.

De mast moest op hoog bevel voor het gebouw geplaatst worden.

Toen de mast aankwam werd door de Luitenants ter zee 1^e klasse J.C. Pilaar en J. van der Moore de echtheid der zegels nagegaan en daarna de uithakkingen met looden platen voorzien.

Den 4^en Augustus werd met groot ceremonieel voor het eerst de Nederlandsche vlag aan de stang geheschen, waarbij Z.M. de Koning tegenwoordig was.

Ja! 't scheepje was niet groot,
Nochtans een waar kleinood.

(Jaarboekje 1889).

De ‘Urania’ van thans, die hier naar een photographie, door een adelborst gemaakt, is afgebeeld, is een dochter van de oude zeilkorvet ‘Urania’, die in 1831 ontworpen werd door den ondercondueteur 1^e klasse Schuijt. Den 16^en April 1832 liep zij van stapel en den 29^en April 1834 deed zij haar eerste reis.

Toen in 1850 de adelborsten naar Breda werden verplaatst, kreeg zij een geheel andere bestemming en moest zij de brik ‘Pegasus’ te Rotterdam als kostschip vervangen op den 1^en April 1851.

Toen de adelborsten in 1855 op de ‘Rhijn’ hunne opleiding genoten, moest de ‘Urania’ weder als instructievaartuig dienst doen.

In 1856 echter, toen de ‘Kortenaer’ de plaats van de ‘Rhijn’ innam, werd daarbij bepaald, dat dat linieschip tevens instructievaartuig zou zijn, en bij resolutie van 5 Februari 1857 N^o. 5 zou de ‘Urania’ in plaats van de brik de ‘Zeehond’ des zomers met de adelborsten op de Zuiderzee en de reede van Texel kruisen.

In 1865 werd een nieuwe ‘Urania’ op stapel gezet; in 1867 kwam zij in dienst en ondernam in 1868 haar eerste reis.

De oude ‘Urania’ werd herdoopt in ‘Astrea’ en sleepte al piepend en zuchtend in 't natte dok haar bestaan voort, om zich op haren ouden dag nog verdienstelijk te maken voor de zeilexercities der adelborsten. In 1888 was dit scheepje echter zoo vervallen, dat het plaats maakte voor den buiten dienst gestelden schoener ‘Aruba’.

Hiermede de afkomst der ‘Urania’ geschetst zijnde, wilde ik u even iets naders omtrent dat scheepje mededeelen. Niet dat ik u met de geheele inrichting wil bekend maken, doch alleen vermelden, dat het tweede studiejaar en vroeger ook het oudste jaar des zomers, met dit scheepje ging varen, doch dat dit jaar hier eene verandering in is gebracht, zoodat nu alleen de 2^e afdeeling er op geplaatst wordt en de oudste adelborsten geplaatst worden op Hr. Ms. pantserdekschip ‘Noord-Brabant’, waarmede gedurende vijf maanden een reis zal worden ondernomen op den Oceaan.

Op de ‘Urania’ vervullen de adelborsten bij beurten alle diensten, waartoe zij later geroepen kunnen worden, onder het toezicht der officieren. Het eene oogenblik zijn zij officier van de wacht om daarna weer op de riemen in een sloep te zitten; doch het leven is er vroolijk en gezellig en het best zou u dat blijken, wanneer gij eens even een kijkje kondt nemen in hun verblijf ‘de Nor’. Ja, wanneer gij daar eens onverwachts zoudt komen binnenvallen, zoudt gij soms koddige tooneeltjes zien, want waarde lezers, ‘de Nor’ is een verblijf, dat van gedaante verwisselt al naarmate den tijd van den dag en het gebruik dat men er van maakt: dàn is 't toiletkamer, dàn weder eetzaal, dàn doet de grond, de tafels of wat dan ook dienst om de jonkers in de meest gemakkelijke houdingen hun siesta te doen genieten. Doch laat ons er een kijkje in nemen op een gedeelte van den dag, dat de meesten door den dienst in beslag zijn genomen. Op 't oogenblik zijn in de zeer beperkte ruimte slechts enkele adelborsten bezig den tijd zoek te brengen; één zit er onder 't genot van een pijpje in een groot boek het journaal in te schrijven, waarin de geheimen van de wacht worden opgeteekend, en daar hij daarvoor de halve tafel noodig heeft, loopt hij ondertusschen gevaar dat zijn inktkoker over dit document wordt leeggestort, daar een ander

[p. 285]

zijn kast eens zal opknappen en in bonte wirwar den geheelen inhoud met één slag op de tafel deponeert, zoodat boeken, overhemden, sigaren en honderd andere

militaire wandeling der adelborsten.
Door den photograaf E. Kloens.

artikelen rechts en links vliegen, terwijl een ‘Nou, kan 't wat zachter!’ van een derde, die bezig was met den hofmeester de gamelle op te maken, den mopperenden schrijver overstemt.

De voorraad dier gamelle, in hoofdzaak uit jams, blikjes sardinen en dergelijken bestaande, liep veel gevaar haar inhoud over den grond uit te spreiden, die nu wel pas was opgezwabberd, doch niet bijzonder de waarde dier lekkernijen zou verhoogen. Numero vier, die invalide was dien dag, had 't zich eens recht gemakkelijk gemaakt tusschen twee omgekeerde krukjes en een paar waschzakken, en slechts dikke rookwolken uitblazende deed hij de toch reeds niet frissche atmosfeer nog een graadje dampiger worden, terwijl n^o. 5 en 6, die op de voormiddagwacht moeten komen, maar vast op een punt der tafel een bordje snert verwerken. Voor zoover dit bedrijvig leventje slechts even aangestipt hebbende, is 't makkelijk te begrijpen hoe 't er toegaat als allen aanwezig zijn.... maar plotseling als door een electrischen schok kijken allen op en vliegen ijlings naar het dek; zelfs de invalide valt uit zijn rol en vergeet zijn kwalen, want het fluitje van den schipper ‘alle hens aan dek’ inspireert allen voor 't.... ‘klaar wenden’.

VI. Finale.

't Zonnetje is verdwenen,

Ondergegaan,

Hoe bang valt 't betreden

Van onze baan.

(Jaarboekje 1894.)

De eerste nacht in een nog onhandelbare kooi, ten prooi aan de zenuwachtige opwinding van al het nieuwe, is eindelijk om, zoo ook verloopen snel de weinige uren in gezellig samenzijn met

zeil-exercitie der adelborsten.
Door den Adelborst 2e kl. J.R. Filz.

moeder en zuster en met loome schreden wordt de weg naar 't station ingeslagen, want hoe ook de nieuwe carrière begeerd wordt, 't oogenblik van scheiden geeft ons altijd een gewaarwording, alsof er uit ons leven iets wordt weggerukt, alsof er iets leegs ontstaat.

Nog een laatste omhelzing en de onverbiddelijke klok geeft het sein van vertrekken, een schril gefluit, en langzaam krakend en steunend zet zich de trein in beweging en bij iederen zuigerslag wordt de afstand grooter, die Frits scheidt van hen die hem lief zijn. Een vochtig waas in zijn oog is het onwillekeurig gevolg van de leegte rondom hem, maar met een krachtige wending verheft hij zich boven het gevoel van neerslachtigheid, want zijn plicht roept hem naar 't Instituut en flink zet hij den eersten stap in de zelfgekozene loopbaan, die o, zoo ruim, maar, o, zoo.... geheimvol is.