De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 169]

Op de Meuthe
door J. Herderscheê.

Met een schokje van ontstellen slaat Anna haar boek dicht. Twaalf! heeft het dof geklonken uit den dorpstoren. Vlug wipt zij van de bank in het priëel, knipt een spinnetje van haar japon, schudt eenig stof van haar laarsje. Het priëel is wel lief, denkt zij al voortloopende, maar gehéél buiten zitten vindt

stadsgezicht te gent.

ze toch frisscher.

Haastig gaat zij de bedden met jonge peulen en bloeiende doppers voorbij; geen oogenblik kan er zelfs overschieten om haar neusje te vergasten aan den geur der heerlijke stamrozen. De achterdeur openduwen, boek en hoed neerleggen op de bank in de koele gang en de huiskamer binnentreden, is het werk van eenige minuten geweest. Zij vindt tante al bezig met koffiezetten.

‘Kind, kind! wat ben je laat! waar heb je gezeten?’ luidt de verwelkoming.

‘Ik heb in 't priëel wat zitten lezen, tante,’ geeft Anna ten antwoord, terwijl zij inmiddels de broodtrommel opent, om vlug een aantal boterhammen te gaan snijden.

Eene haar al te goed bekende voorhoofdsfronzing van tante doet haar voortspreken: ‘'t Is zulk verrukkelijk weer, en ik moest dat boek spoedig uitlezen; 't is geleend van...’

‘Lezen midden in de week, en vóór twaalven nog wel; wie heeft er ooit van gehoord!’

‘Ja maar, tante, ik had de wasch aan kant; ik dacht dus...’

‘Weet je wat mijne moeder zei: “Als jelui lezen wilt, kinderen! doet het dan Zondags; in de week heb je wel wat beters te doen.” Dat vindt je zeker weer erg ouderwetsch? Best mogelijk; mij dunkt dat het een bijzonder goede regel is, en ik wilde daarom wel, dat je daaraan je hieldt.’

Anna kiest de wijste partij en zwijgt. Tegen zulk eene opvatting, die lezen op zijn hoogst goed genoeg vindt als tijdverdrijf op den rustdag, voelt zij zich ten strijde niet voldoende opgewassen. In een woordentwist met tante legt zij het gewoonlijk af. Hoe luide haar hart verkondigt dat zij gelijk heeft, haar welsprekend maken kan het niet; althans niet tegenover hare tante, wier bekrompene, of ten minste ouderwetsche beschouwingen speciaal voor Anna schijnen bewaard te worden, en te pas gebracht ook bij de onschuldigste dingen, welke het nichtje doet of zegt. Wel komt zij in opstand, maar zij weet zichzelve als altijd te beheerschen. Gewoonlijk neemt zij hare toevlucht tot een middel, dat niet minder beproefd is om eene wacht voor de lippen te hebben dan Meagles' raad aan Tattycoram. Zij telt niet tot vijf-en-twintig, maar zegt eenige dichtregelen in zichzelve op. Thans denkt zij aan Fletchers woorden:

Geef mij genot. Dat plekje in mijn huis,
Waar mijne boeken zijn, mijn beste vrienden,
Is een paleis voor mij, waar 'k ieder uur
Den omgang zoek van wijzen uit de oudheid.
En somtijds spreek ik voor verandering
Met koning en met keizer; weeg hun raad,
Vel over ongerecht verkregen zege
Rechtvaardig oordeel; en in mijn verbeelding

[p. 170]

Vermink hun standbeeld, onverdiend. Kan ik
Dan scheiden van genot zoo duurzaam, voor
't Genot, dat slechts een schijn is? Neen; zij uw taak
Vermeerdring van uw schat; vermeerdering
Van kennis is de mijne.

Hoewel anders gewoonlijk berustende in het zwijgen van haar nichtje, als genietende hare zegepraal, schijnt tante er nu door geprikkeld te worden. Ofschoon Anna druk in de weer is met boterhammen snijden en smeren, voegt zij haar toe: ‘Maak wat voort! Oom heeft laten zeggen, dat hij iemand van het kantoor meebrengt. Dat je nu ook zoo laat bent! Oom is altijd precies!’

Het was evenwel nog niet laat, en Anna had voortdurend zich gerept om den zoogenaamd verloren tijd in te halen. Zij bukt zich naar het zwarte hondje, dat met een wijsgeerig gezicht, het kopje zijwaarts gebogen, aandachtig de toebereidselen tot den maaltijd gadeslaat. Tante behoefde den opwellenden traan niet te zien, die onder voorwendsel van het hondje te streelen, haastig kan worden weggeslikt.

‘Geef dat nare beest niet altijd wat. Zoo leert hij afschuwelijk bedelen en wordt lastig voor iedereen.’

‘Ik gaf hem niets, tante,’ zegt Anna kalm, met een vriendelijk knikje naar den kant van Black, die aanstonds zich opricht en druk kwispelend bedankt voor de attentie, welke naar hij hoopt eene belofte inhoudt. Eensklaps staakt hij het gekwispel, wendt zijn kop naar de deur en gromt.

‘Stil, Black! daar komt de baas!’

Oom treedt binnen; klein, blozend, grijs, netjes gekleed en geschoren, met een glimlach op het goedig gelaat. Halverwege de deur staat hij stil om een jongmensch, de oorzaak van Blacks gegrom, te laten voorgaan. Blijkbaar is de tegenwoordigheid van den baas en de voorstelling aan de dames voldoende om het hondje gerust te stellen; want na even 's mans pantalon besnuffeld te hebben, legt het zich rustig op een kussen in de vensterbank neer. De slimmerd begrijpt, dat men hem thans dat zoeken van de verboden plaats niet euvel zal willen of durven duiden.

‘Mijnheer Lansing, ingenieur,’ had oom voorgesteld. ‘Mijnheer is hier voor den aanleg van den tram en moest mij over het een en ander spreken.’

‘En nu uw echtgenoot zoo vriendelijk was mij op de koffie te vragen, ben ik zoo vrij geweest de uitnoodiging dadelijk aan te nemen.’

Tante, tot wie de jonge man hoffelijk het woord had gericht, begrijpt 't best te handelen door hem aanstonds op eigen terrein te ontmoeten, waardoor tevens hare nieuwsgierigheid kan bevredigd worden. Zij vraagt:

‘Zal de tram spoedig geopend worden, mijnheer Lansing?’

‘Daarvoor ben ik juist hier, mevrouw. Of liever, daarvoor ben ik nu langer hier dan anders. Gewoonlijk kwam ik telkens een dagje over; maar nu moet ik het geheel inspecteeren en blijf tot na den dag der opening. Bij den bakker, hier schuin tegenover, heb ik nogal goed logies gevonden. Ik hoorde van hem een heel relaas over allerlei feestelijkheden, welke bij die gelegenheid zullen gegeven worden.’

Juist wil Anna zich op dit punt in het gesprek mengen, als Black van zijn zetel afspringt en liefkoozend den gast nadert. Hij achtte dezen blijkbaar reeds geheel opgenomen in den familiekring en wilde hem de gelegenheid openstellen ook zijne gunsten te verwerven. Lansing voelt een zacht pootje aan zijne hand krabben. Onwillekeurig neemt hij een stukje rookvleesch van zijn bord. Black hapt het haastig op en blijft den gullen vriend begeerig aanzien.

‘U is al net als Anna,’ zegt tante met een zuurzoet glimlachje, ‘die geeft den hond ook telkens wat. Gelooft u niet, dat het verkeerd is voor zulke beesten? En 't is zoo lastig voor vreemden.’

‘Och! het is een aardig dier,’ merkt Lansing op, die wel gevoelt daarmede aan tante antwoord noch repliek te hebben gegeven, maar eenigszins pijnlijk aangedaan is minder door het zijdelingsch verwijt tegen hem gericht, dan wel door de onvriendelijke veroordeeling van de vriendelijke bedoeling van het nichtje. Doch het is een geschikte gelegenheid om zich rechtstreeks tot haar te richten. Hij weet het niet beter te doen dan met de banale vraag:

‘Logeert u hier al een poosje, juffrouw Van Meern?’

Anna krijgt een kleurtje, natuurlijk gevolg van het op zichzelf onschuldig en onschadelijk misverstand omtrent hare positie. Oom en tante geven in hare plaats opheldering. De eerste door te zeggen: ‘Anna is onze permanente logée; een heele gezelligheid voor mij en een trouwe hulp voor hare tante.’ En tante door aan te vullen: ‘Och Van Meern! dat weet je wel, hulp heb ik in ons kleine huishouden niet noodig. Ik ben gelukkig nog kras. Maar ziet u, Anna heeft hare ouders beiden verloren, en nu waren wij er het naast aan toe om haar tot ons te nemen.’

Weer gevoelt Lansing hoe pijnlijk dat bescheid is.

De beste afleiding voor nadere vertrouwelijkheden, welke allicht in denzelfden geest zouden voortgaan, meent hij te vinden in de vraag, of zijne gastlieden zelf geene kinderen hebben? Hij had het niet beter kunnen treffen. Ja, zij hebben één zoon, student te Utrecht, maar gewoonlijk van Zaterdag tot Zondag overkomende. Hij was thans nog gebleven om in het Ziekenhuis te kunnen profiteeren, anders was hij reeds met de vacantie tehuis geweest. Aanstaanden Zondag zou hij echter wel weer overkomen. ‘'t Is Zondags voor de studenten in den regel vrij vervelend; en wij vinden 't zoo erg gezellig als hij tehuis komt. 't Is zoo'n beste jongen, zoo vlijtig en toch zoo gezien in het corps’.

Als tante over haar jongen begon, was zij niet spoedig uitgepraat.

Had Lansing zoo even op Anna's gelaat een verdrietig trekje zien komen, als de schaduw van een voorbijvliegende wolk over een zonnig landschap, thans ontwaart hij een ietwat spotzieken trek. Zij had die loftuitingen zeker meermalen moeten aanhooren. Met veel tact knoopt hij aan de uitweiding over het Utrechtsch studentenleven van Willem Van Meern herinneringen aangaande zijn eigen studietijd te Delft vast. En spoediger dan een van allen dacht moest hij afscheid nemen om weer bijtijds aan zijn werk te kunnen gaan. De notaris Van Meern heeft zijn gast uitgelaten en wipt nog even de huiskamer binnen, alvorens zich naar zijn kantoor te begeven.

‘Vrouw, ik heb onzen ingenieur gevraagd of hij Zondag komt theedrinken. Dan kan hij met Willem kennis maken. En wat heeft hij nu aan zoo'n Zondag anders?’

‘Gunst, man! had je niet moeten wachten totdat hij uit zichzelf eene visite maakte? 't Is net of wij hem willen aanhalen.’

‘Aanhalen? wat aanhalen?’ - een en al verbazing op ooms goedig gelaat.

‘Wel voor Anna. Er komen hier zoo weinig jongelui aan huis. Dat is wel ongelukkig voor haar. Jij houdt er anders ook niet van. Maar nu dadelijk den eersten den beste zoo gaan vragen...’

‘Nu, is dat niet begrijpelijk? Ik vind dien Lansing een aardigen jongen, en hij heeft hier op het dorp niets!’

‘Ja, maar wat zullen de menschen zeggen?’

‘De menschen, de menschen! wat kan ons dat schelen! Laat de menschen...’ roept Van Meern knorrig, zonder zijne vrouw nader op te helderen wat hij zijne medemenschen wil laten doen of met hen wil laten gebeuren, en begeeft zich naar zijn kantoor, om zijn goed humeur in akten en minuten te herwinnen.

Een mooie Zondagmorgen. Warm giet het zonlicht zijne stralentinteling over de schilderachtige dorpswoningen, en doet de velden en tuinen gloeien door keur van kleuren. In groepjes staan de kerkgangers te wachten op het inspannen van hunne voertuigen, of drentelen, na de onmisbare herberg-

[p. 171]

verkwikking genoten te hebben, huiswaarts. In de pastorie zit de dominee na gedaan werk rustig neer in het midden van zijn gezin.

‘Nogal goed bezet, van morgen,’ luidt zijne opmerking. ‘En heb je wel gezien, Na, dat die vreemde mijnheer van den tram ook in de kerk was? Dat is zeer aantrekkelijk in een jongmensch; in den tegenwoordigen tijd vooral te waardeeren.’

‘Ja maar, pa,’ zegt de oudste dochter, terwijl zij hem zijne koffie met ei voorzet, ‘hij keek meer naar de mooie Anna dan naar u.’

‘Zoo, heb je dat zitten opnemen? Maar dat zul je je toch verbeeld hebben. Ik dacht juist, dat hij heel aandachtig luisterde. - Geen hoofdpijn gekregen, ma?’ vraagt de heer des huizes, om de richting van het gesprek te wenden, doch tevens vol bezorgdheid, aan zijne vrouw, die stil neerzit, verheugd dat zij de bereddering van de drukke huishouding aan hare dochter kan overlaten.

‘Pluis is het niet. Van middag wat gaan liggen, dan zal 't wel overgaan. Met die warmte zouden wij toch zeker niet uitgaan, hè?’

‘Tenminste dringend noodzakelijk is het volstrekt niet. Ga jij maar gauw wat rusten, dan is 't van avond, hopen wij, opgeknapt.’

Eenige oogenblikken later rukt Naatje de deur open om te zien waar dat lawaai vandaan komt. Getingel en gebel weerklinkt in de gang, en paart zich met het gedraaf van twee kleine voeten.

‘Is kleine Jan weer bezig?’ vraagt vader. ‘Die jongen hoorde nu toch dat zijne moeder hoofdpijn heeft; kan zoo'n kind dan geen oogenblik stilzitten?’

‘Stil wat, Jan,’ zegt zijne zuster. ‘Kom gauw binnen en leg die bel neer. Later mag je weer tramkoetsier spelen, maar wees nu bedaard; kijk, mama heeft heel erge hoofdpijn.’

‘Daarom heb ik ook gebeld,’ zegt Jan, verbaasd over alle gemis van waardeering, welke zijne handelwijze bij de familie had moeten vinden.

‘Heb je zoo'n leven gemaakt, omdat je moeder pijn heeft? Begrijp je dan niet, kwajongen! dat het zóó veel erger wordt?’

‘Ik deed het klokje van Inisfare,’ herneemt Jan op eenvoudigen kindertoon. ‘Dat meisje moest de klok gaan luiden, anders ging haar moeder dood. Nu ben ik ook gaan bellen, dat ons moetje niet dood gaat... Is u al een klein beetje beter?’ vraagt hij met een zilveren stemmetje, zijne mama aanziende met bezorgden blik.

Hoewel het geneesmiddel erger was dan de kwaal, kan zij niet nalaten hem toe te knikken met iets vochtigs in haar oogen. En de anderen pakken Jan dat het een lust is. Misschien behoorde dat bij het vertelseltje van het klokje van Inisfare, denkt de kleine jongen; maar hij kan 't zich niet herinneren.

Op den warmen dag volgt een mooie avond, die uitlokt tot buitenzitten en lang buiten blijven zitten. Een zachte windvlaag jaagt eenige stofwolkjes op, die ronddwarrelen op den weg. Daarna wordt alles rustig als te voren. Eén voor één, dan in groepen tegelijk, zullen weldra de sterren beginnen te fonkelen, glorend en glinsterend als een schitterend vuurwerk, als juweelen, die tooien het voorhoofd van den nacht. Uit hoven en tuinen gonzen menschenstemmen, klinkt een zilveren kinderlach. Ook in den pastorietuin zitten de leden van dominee's gezin rondom de groote ijzeren tafel, die met bank en stoelen vóór het huis is geplaatst, waardoor het uitzicht op den straatweg vrij blijft.

‘Kijk, pa! daar loopen Anna en Willem met dien vreemden mijnheer. Ziet u wel, dat ik van morgen in de kerk goed heb opgelet?’

‘Althans goed op de houding van de menschen gelet,’ luidt het antwoord, zoodat Na begrijpt eene domheid gezegd te hebben en er verder het zwijgen toe doet.

Men groet uit den tuin en van den straatweg; spoedig zijn de stappen der wandelaars nog slechts flauw uit de verte hoorbaar. Zij zijn op weg gegaan naar den even buiten het dorp gelegen heuvel, den berg zooals de dorpelingen niet zonder trots hem noemen, van waar het uitzicht mooi is en waar een aardig zitje zich bevindt. Na weinige oogenblikken evenwel keeren zij om. Het is nog altijd warm. Te warm eigenlijk om te loopen, had een hunner opgemerkt, waarop Willem zich had laten ontvallen: ‘Beter om te roeien of op het water te drijven.’

Dat denkbeeld vond aanstonds algemeene instemming, en zoo namen zij een verhaasten tred aan, hetgeen Na doet uitroepen, nu zij het drietal voor den tweeden keer ziet voorbijkomen: ‘Dat is ook wat moois, als je rustig buiten kunt zitten, dan zoo hard te loopen.’

Ook mijnheer en mevrouw Van Meern toonen verwondering, als het drietal zoo spoedig terugkeert. Mevrouw had gedacht het theegoed te hebben omgewasschen en den wijn klaargezet eer zij terug waren; en nu kwamen zij haar wezenlijk overvallen.

Tot hare geruststelling hoort zij Willem al van verre roepen: ‘Wij gaan liever roeien, mama!’

‘Goed, kind! dan maak ik alles hier verder in orde.’

‘Wil ik dat doen? Wilt u niet liever meegaan, tante?’ vraagt Anna, nu nader gekomen.

‘Wel neen, Anna! 't Is mij veel te koel op het water. Ik kan ook niet roeien;’ de sarcastische toon der laatste woorden ontnam al het vriendelijke, dat in de weigering van Anna's aanbod kon gelegen zijn.

Lansing wil ook den gastheer op schertsenden toon uitnoodigen mee van de partij te zijn, maar houdt zijne aardigheid binnen, als hij den heer Van Meern ietwat verlegen vóór zich heen ziet staren.

Blijkbaar is deze in tweestrijd. Liever bleef hij rustig zitten, maar de jongelui alleen te laten gaan.... Hij kon 't hun uitdrukkelijk verbieden; doch als de verzoeking hun eens te machtig werd, als zij het noodlot wilden tarten... Mijnheer Van Meern krijgt het warm. Vluchtig strijkt hij met den zakdoek langs zijn voorhoofd. Dan kuchende, zenuwachtig, schijnbaar kalm, vraagt hij:

‘Ja, het zal lekker zijn op het water - wáár wou je gaan varen, Willem?’

‘Gaat u mee, oom? Da's gezellig!’ roept Anna vroolijk, terwijl terzelfdertijd haar neef zijns vaders vraag beantwoordt:

‘Ik dacht hier, rondom den “Bijenhoff”.’

‘O, ik dacht in de kolk; daar zeg je is het zoo plezierig om te roeien.’

‘Jawel, of eigenlijk meer om te zeilen. Maar dat is nu nog zoo ver; en hier hebben wij onze eigen boot. U vindt het toch goed?’

Nog een zenuwachtig kuchje en dan een toestemmend knikje. Ach ja, waarom niet? Al zoo dikwijls hadden zij er gevaren...

Fluks is de boot in gereedheid gebracht. Lansing gaat aan het roer zitten, daar Willem beslist had geweigerd hem de roeispanen over te geven, uit beleefdheid jegens den gast. Deze benijdde intusschen Willem zijne plaats.

De avond was verrukkelijk mooi. De ten ondergang neigende zon deed de toppen der boomen gloeien.

Een lichtstreep wees den koers van het bootje, terwijl het, door rappe hand voortgeroeid, onder het dichte looverdak voortgleed.

(Wordt vervolgd.)