De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 161]

Maasdorp
door Th.A. Quanjer.
(Vervolg en slot van blz. 155.)

In dat geval zou hij zich best kunnen schikken in Maasdorp; maar anders zou hij zich misschien gaan vestigen in Maastricht als advocaat en procureur, waardoor hij bezigheden vinden zou in minder stille omgeving, en niettemin wonen kon

automobiel-brandspuit te parijs. (Zie blz. 165.)

dichtbij zijne moeder, zooals deze het wenschte. Overigens maakte hij zich in den laatsten tijd nogal ongerust over haar: hare kortademigheid, volgens den dorpsgeneesheer het verschijnsel eener hartkwaal, werd er niet beter op. Men kon niet weten, hoe onverhoopt spoedig misschien de tegenwoordige vrouwe van ‘Schoonoord’ haren zoon niet meer zou kunnen wenschen in hare nabijheid.

Intusschen bleef de vraag op het oogenblik: getrouwd of niet? De dominee had hem tijd tot overdenking gegeven. Hij ried hem aan, zijn hart te beproeven en daarnevens te handelen volgens eer en plicht. En hij volgde dien raad van den beginne af aan.

Nauwelijks in Leiden teruggekeerd, bracht hij een bezoek aan Carla en hare moeder, die toen op het punt stonden hare reis te aanvaarden. Hij vond even gelegenheid om terug te komen op het gebeurde na dien societeits-twist; doch bemerkte al aanstonds, dat de dames daaromtrent niets naders wenschten te vernemen. Hij nam spoedig afscheid, terwijl het hem niet ontging, dat mevrouw er ‘betrokken’ uitzag, en dat Carla's aanbiddelijk-mooi gezichtje niet zoo vroolijk stond als gewoonlijk, en zij zich tegenover hem vrij stijf gedroeg.

Toen zij in het voorjaar van de reis terugkwamen, mevrouw in déplorabelen toestand, had Gustaaf reeds geruimen tijd afscheidgenomen van de academie. Hij zag beiden niet weder, voordat hij eenigen tijd later, bij een uitstapje naar Leiden, van zijne moeder de opdracht had bekomen, om zich persoonlijk te gaan overtuigen van den gezondheidstoestand harer oude vriendin, omtrent wie ze onrustbarende berichten had bekomen. Dit viel voor in den tijd, toen de patiënte met véél inspanning de bezoekers nog kon recipiëeren; toen vooral werd Gustaaf getroffen door het slechte uitzicht der moeder, terwijl hij bij Carla eene uitdrukking van ernst waarnam, op het voorheen zoo uitdagendspottend gezichtje.

En nog eenmaal zag hij deze laatste weder, in dien tijd, toen hare moeder de ziekenkamer niet meer verliet; maar ditmaal slechts hoogst vluchtig aan de huisdeur, op het oogenblik, dat zij den dokter uitliet. Een traan blonk toen in haar oog, en een weemoedig hartelijke handdruk was bij deze gelegenheid het loon voor Gustaafs deelnemende woorden.

Het bleek hem, dat de dokter dezelfde was, die hem na het duel had behandeld, en dien hij daarna nu en dan ontmoette. Thans evenwel had hij hem in geene maanden gesproken.

‘Wel, amice Van Sloten, hoe gaat het met de hand tegenwoordig? Goed gebleven, immers?’

[p. 162]

‘O, zeker! best in orde, zie maar! - Doch, zeg eens! Hoe gaat het hier met de zieke?’

‘Dat is een droevig geval; het zal, denk ik, niet lang meer duren. Trouwens - entre nous - dat is ook te wenschen, niet alleen voor haarzelve, maar ook voor hare dochter - het arme kind, dat zich afslooft den ganschen dag. - A propos, gij kent de dames immers reeds geruimen tijd?’

‘O, zeker! de zieke is eene intieme vriendin mijner moeder uit hare meisjesjaren, en beiden hebben in het vorige jaar bij ons gelogeerd.’

‘En-ne - nog eene vraag.’

‘Hebt ge tijd en lust,’ zoo valt Gustaaf hem in de rede, ‘ga dan mede naar mijne kamer; daar kunnen wij rustiger praten. Ik zal met genoegen je vragen aanhooren, en beantwoorden, voor zoover ik dat kan.’

Nadat zij zich hebben neergevlijd op gemakkelijke stoelen, onder het genot van een glas port en eene sigaar, spreekt de gastheer:

‘Nu, waarde dokter, ben ik geheel oor.’

‘Zul je het niet indiscreet vinden, wanneer ik een paar misschien teere vragen doe?’

‘Ga gerust je gang; een medicus mag méér vragen dan een gewoon mensch, en bovendien - niet waar? - kan ik nog altijd het antwoord schuldig blijven?’

‘Het is toch dezelfde Carla, wier naam verleden jaar in het duel was betrokken?’

‘Zeker! Wist je dat niet?’

‘Niet zoo heel zeker, ofschoon ik het wel dacht. Kieschheidshalve heb ik er bij haar natuurlijk niet op gezinspeeld. En zooals je je zult herinneren, hebben we indertijd, op je nadrukkelijk verlangen, over die heele geschiedenis maar zeer weinig gesproken. Daarbij komt, dat ik voor mij, destijds niet de minste reden had, om er bijzonder nieuwsgierig naar te zijn.’

‘Destijds? Dus nu is dat anders? Je bent derhalve van die onverschilligheid teruggekomen? Je hebt nu wèl reden daartoe?’

‘Ei! Daar komt zoowaar de advocaat om den hoek kijken! Terwijl ik me moet bezinnen, hoe ik eene kiesche vraag zal inkleeden, om niet al te onbescheiden te zijn, loop ik er onmiddellijk leelijk in, en word ik overstelpt door een kruisvuur van vragen. - Maar het zij zoo! Ja! Mijne onverschilligheid heeft werkelijk plaats gemaakt voor belangstelling.’

‘En thans - de vraag?’

‘Je hebt, meen ik, vroeger nogal werk van haar gemaakt? - en -?’

‘Nu, ga voort?’

‘En-ne - is het geen engagement geworden?’

‘Mijn waarde esculaap! Ik heb straks al begrepen, waar de schoen je wringt. - Je bent verliefd! - Neen, neen! - wacht nog even! - je deedt zoogoed als eene bekentenis; en je zoudt nu wel willen weten, of je in mij ook misschien een medeminnaar zoudt moeten zien. - Maar, komaan! Ik zal open kaart met je spelen. - Er is werkelijk een tijd geweest -’

En Gustaaf, niet alleen vertrouwende op des dokters stilzwijgen, maar ook begrijpende dat niet louter nieuwsgierigheid heeft aanleiding gegeven tot dit gesprek, vertelt hem openhartig hoe hij indertijd doodelijk-verliefd is geworden op het prachtige, verleidelijke meisje; dat hij haar zijnen hartstocht beleed, maar afgewezen werd, en dat hij op den langen duur was gaan inzien, hoe dit alles tot niets zoude leiden; waarom hij zijne plannen reeds sedert lang heeft laten varen.

‘Zoodat -’ eindigt hij zijne mededeelingen, ‘je er volkomen gerust op kunt zijn, dat ik geen spaak in het wiel zal steken, wanneer je naar hare hand wilt dingen.’

‘Nu nog eene laatste vraag: de reden van het duel was gelegen in praatjes op de societeit, niet waar?’

‘Juist!’ antwoordt Gustaaf, ‘en wat ik je, in verband daarmede, zeggen zal - dat geschiedt natuurlijk in het diepste vertrouwen.’

‘Natuurlijk!’ zegt de ander.

‘Die mooie Carla is een liefst, geestig meisje, maar - zij heeft één gebrek, en dat is: coquetterie in hooge mate. Neen! Zie maar niet zoo verbaasd! Het is niet uit dépit dat ik dit zeg; nog véél minder uit lust tot kwaadspreken; o neen! Ik wensch haar stellig niets anders toe dan goeds. Het zij je evenwel eene geringe waarschuwing: ik noemde het woord rondweg bij zijn naam, om je tevens duidelijk te maken, hoe dat standje eigenlijk aangekomen is. Welnu dan! Zij heeft de manie, om iedereen, dien ze ontmoet, verliefd te willen zien; doch heeft zij eenmaal haar zin, dan is er voor haar tegelijk de aardigheid af, en ziet ze naar nieuwe slachtoffers om. Zoodoende heeft zij reeds menigeen, en ook den ondergeteekende, een blauwtje laten loopen. Datzelfde nu was het geval met mijn tegenpartij uit het duel. Doch hij, met zijne onbeschaafde manieren, werd woedend, en verzon allerlei leugens, om haren naam in opspraak te brengen. - Nu weet je, hoe die zaak zich heeft toegedragen, en ook - wat je volgens mijne ondervinding te wachten hebt, wanneer je haar wilt vragen - of - ze moest misschien in jou den rechten Jozef hebben gevonden!’

Van zijn kant vertelt nu de dokter, niet onderdoende voor de vertrouwelijke mededeelingen van Van Sloten - hoe ook hij terstond werd getroffen door hare heerlijke verschijning; doch dat hij, in zijne positie als medicus, zich wèl had gewacht, ook maar door het minste bewijs te toonen, welk een indruk zij op hem gemaakt heeft. Integendeel! Slechts hoogst zelden wisselde hij met haar een woordje buiten zijn vak.

Niettemin! Een dokter is ook een mensch, en kan evengoed vatbaar zijn voor den invloed van schoonheid! Hij voelde steeds klimmende belangstelling voor het meisje, dat - ten minste dáár aan het ziekbed - alle behaagzucht had ter zijde gesteld; dat alle genoegens vrijwillig ontbeerde, en dat geheel opging in hare taak.

Bij geen zijner bezoeken kon hij ook maar een zweem van ongeduld bespeuren. Altijd vond hij haar rustig aan den arbeid, de minste behoeften der zieke radende, de ontvangen voorschriften stipt nakomende.

‘En nu, vriend, je plannen?’ vraagt Gustaaf.

‘Ja, mijn waarde advocaat! Zooals ik reeds straks heb gezegd: ik vind haar een allerliefst, bekoorlijk meisje. Op de ziekenkamer is zij een voorbeeld van onwaardeerbare zelfopoffering; door heel haar gedrag geeft zij blijken van niet te overtreffen kalmte, degelijkheid en moed. Dat alles neemt evenwel niet weg, - ik ben enkele jaartjes ouder - dat ik niet van plan ben, ondoordachte stappen te doen, en dat ik haar ook wel wil leeren kennen buiten hare tegenwoordige omgeving, en eerst daarna -’

‘Eerst daarna?’

‘Ik zal eerst moeten weten - ook wanneer zij me in alle opzichten begeerlijk mocht schijnen - of ik goede kans van slagen heb. Bovendien, zooals je weet, ik ben officier van gezondheid, en heb mijne detacheering naar Indië aangevraagd, om daarheen te vertrekken in het aanstaande voorjaar, wanneer mijn assistentschap hier aan de universiteit zal afgeloopen zijn.’

‘Dat zou voor haar waarschijnlijk geen beletsel zijn: ze werd in Indië geboren.’

‘Enfin! het is nog zoover niet. Intusschen dank ik je zeer voor de inlichtingen, mij zoo bereidwillig verstrekt. De kalmte, waarmede je mij vervolgens hebt aangehoord, strekt me ten bewijze, dat ik - hoe de zaak zich in de toekomst ook moge wenden - niet hinderlijk zal zijn voor je plannen.’

‘O, neen! in geen enkel opzicht! Mijne verliefdheid voor Carla was van een gansch anderen aard. Voortaan hoop ik haar slechts te gedenken als eene goede vriendin, die ik

[p. 163]

niets anders toewensch, dan wat haar volkomen gelukkig zal kunnen maken. Het zal me dan ook bijzonder verheugen, wanneer ik eenmaal mag vernemen, dat jelui elkander hebt begrepen; wees overtuigd dat ik zonder eenigen naijver je dan zal kunnen begroeten als den echtgenoot van dat prachtige vrouwtje!’

IX.

Anderhalf jaar zijn verloopen sedert Gustaafs promotie.

Maasdorp is in feestgewaad. Een helder Meizonnetje verlicht de vele gewitte huisjes, en doet het haantje schitteren op de scherpe torenspits.

Een zoel zuidenwindje speelt door de lichtgroene bladeren der hooge lindeboomen; het speelt met de jeugdige uitbottingen van den wingerd aan den voorgevel der pastorie, en het speelt ook en dartelt door de festoenen, ginds afhangende van den eereboog aan den ingang van den hollen weg.

De wind doet de vlaggen waaien, niet alleen op het dak van ‘het huis’ en van de pastorie, maar ook uit de nederige dakvensters rondom uit het dorp.

De kerkdeur staat wijd open, nu niet op Zondag; men krijgt er een blik door op groote kuipen met sierplanten en bloemen in het voorportaal; daartusschen ligt een looper, van het ruim tot buiten de deur.

Eenige meisjes en jongens, aan de school reeds ontgroeid, in Zondagskleeren, elk een ruiker in de hand, staan al meer dan een uur hunkerend gereed, om het bruidspaar, dat gewacht wordt, hunne kinderlijke hulde te bieden.

Dan volgen er nog anderen, ook eenige ouderen. En Jean en Guillaume, met Odilia en Hubertien, ze hebben allen eene kleur van blijde verwachting en stralende oogen. Immers ‘juffer Anneken van domineer’ trouwt vandaag met ‘den jonker uit het huis’, en de bruidsstoet heeft reeds het raadhuis betreden.

Niet lang meer wordt hun geduld op de proef gesteld; want Marieke van den dominee komt snel aanloopen; zij zag zooeven op den zolder, dat de stoet den hoek omsloeg, en dus weldra de kerk zou bereiken.

‘Wat een staatsie! - Wat een pracht!’ meenen de eenvoudige menschen, die gaandeweg bij de kerkdeur elkander zijn komen verdringen, nu de coupé van ‘het huis’ met het bruidspaar stilhoudt voor de deur, en gevolgd wordt door de andere equipages met de bruidsmeisjes, de ouders, de getuigen en enkele genoodigden.

En nu de palfrenier van den bok is gesprongen en het portier opent, stooten de omstanders elkander aan, en worden de jonggehuwden begroet door al die nederige vrienden, die zich een ‘hè; wie schön!’ en andere bijvalsbetuigingen laten ontvallen.

En zij is schoon, lief Anneke, thans de oogen terneergeslagen, aan den arm van Jhr. Mr. G. van Sloten vooruittredend, de bevallige gedaante gehuld in eene eenvoudige witzijden japon, waarlangs de sluier afhangt over het donkerblonde haar, met oranjebloesem getooid. De bruidegom in rok, een bloempje in het knoopsgat, gaat fier aan hare zijde.

Na hen volgen de vier bruidsmeisjes, vriendinnen van elders, allen in hetzelfde kostuum; dan Anna's ouders met mevrouw Van Sloten, vervolgens de getuigen en de genoodigde vrienden en eindelijk de belangstellende schare.

De dominee rept zich nu vooruit, om het feestelijk gewaad met de toga te gaan wisselen; en nauwelijks heeft de stoet plaats genomen op de gereserveerde stoelen, en hebben de overigen het verdere gedeelte van het kerkje bezet, of dominee heeft almede den kansel beklommen.

Aandoenlijk gezicht, nu hij het bruidspaar toespreekt, en eene beving in zijne stem zijn gemoedstoestand verraadt; nu het snikken der bruid en een heimelijk weggepinkte traan van den bruigom aller zenuwen doen trillen. Zelfs moet Marieke, uitbarstend in luidruchtig gehuil, worden weggebracht naar de consistorie-kamer, waar zij erbarmelijk gaat jammeren over het verlies van juffrouw Anneke.

Nauw is zij bekomen van haar zenuwachtig misbaar, of de deur wordt geopend door den koster, om de pasgetrouwden binnen te laten, die hier de eerste gelukwenschen zullen ontvangen van bloedverwanten en vrienden.

Dominee, weder zonder toga, drukt zijn dochter onstuimig in de armen, en zegt dan tot zijnen schoonzoon: ‘Houd vooral haar in waarde, mijn jongen! Moeder en ik vertrouwen je véél toe!’

Een collation is aangericht in de ‘zaal’, met het uitzicht op den hollen weg, waar de festoenen aan den eereboog ritselen onder het dartelende spel van het zuidenwindje.

Aan tafel heerscht eene feestelijke stemming. In den aanvang hoort men niet veel meer dan een geklikklak van vorken en lepels, dan een zacht gemurmel van stemmen, langzaam stijgende tot een sonore gegons, eindelijk meer-duidelijk-gearticuleerde woorden, - totdat een tik van dominees mes tegen zijn wijnglas tot algemeene stilte vermaant, en de vader der bruid het woord neemt tot opening der toosten.

De dames Van Sloten en Menzel hebben hare plaatsen tegenover het bruidspaar, dat zij voortdurend met welgevallen beschouwen, terwijl een traan nu en dan hare oogen verduistert.

Intusschen is het weldra drie uur. De bruid heeft de kamer verlaten, om zich voor de reis te gaan kleeden. De coupé komt zachtjes aanrijden om het paar te brengen naar het naaste station, van waaruit eene drie-maandelijksche reis zal beginnen naar België, Frankrijk en Italië.

Nog vele zoenen, vele tranen, veel gesnik, tusschen het glimlachen door, nu goede reis wenschend, dan hen nog nawuivend, en - Gustaaf en Anna verdwijnen uit het oog.

‘Hen zegene God!’ zegt dominee, zijne vrouw in de volheid zijns gemoeds omarmende, waarna hij mevrouw Van Sloten met diep gevoel beide handen drukt.

Het is alsof het vertrek van het echtpaar het sein is voor de anderen, om nog eens recht gezellig bijeen te schuiven in groepjes, en zich het dessert en den wijn goed te laten smaken.

Toch kunnen de jongeren onmogelijk lang blijven zitten, daar het heldere zonnetje hen lokt naar den tuin, waar de heesters en voorjaarsbloemen de lucht met hun welriekenden geur vervullen.

De ouderen, waaronder enkelen zich voor de buitenlucht te gevoelig achten, blijven in de zaal rustig bijeen.

Mevrouw Van Sloten en het dominees-paar hebben het druk over de kinderen; het verledene wordt herdacht, met al zijn lief en zijn leed, vooral de tijd na Carla's bezoek op ‘Schoonoord’.

‘Ja!’ zegt mevrouw Van Sloten; ‘hare moeder heeft schrikkelijk geleden, vooral kort vóór haren dood. Maar Carla heeft haar voorbeeldig-trouw en liefderijk verpleegd, al dien tijd.’

‘Ondanks hare gebreken, was zij toch een goed, lief schepseltje,’ betuigt mevrouw Menzel.

En dominee besluit met te zeggen:

‘We hoorden gelukkig, dat zij haar fout heeft verbeterd. De ziekte en de dood harer moeder brachten haar tot andere gedachten. Wij wenschen haar hartelijk toe, dat zij met den dokter, den man harer keuze, nog zeer vele jaren in Indië gelukkig en voorspoedig zal leven!’