De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

Kismet.
Oorspronkelijke Novelle door Nina.
(Vervolg en slot van blz. 152.)

‘Die prachtige carrière heb ik den man te danken die mijn leven en het uwe verwoest heeft. Toen mij het eerst de schande mijner ouders (want dat waren zij toch) voor de voeten werd gegooid, ben ik hevig ziek geworden, en zoodra ik herstelde zwoer ik dat ik den man zou vinden die ons gewetenloos aan zijnen hartstocht opgeofferd heeft. Ik heb hem gevonden, al heeft het bijna al het geld gekost dat ik door mijn werk had opgespaard, en ik heb hem gedwongen mij eene jaarlijksche toelage te geven om te kunnen studeeren. Ik voelde dat enkel hard werk en studie mijn gestel van den ondergang zou redden. Mijn onderhoud met hem was ijzig koud; ik heb geen oogenblik geaarzeld om hem al de verachting te toonen, die ik voor hem voelde, en schoon het mij moeite kostte om het geld aan te nemen dat ik noodig had, omdat hij zich als het ware daarmee vrijkocht, begreep ik toch dat geld voor zoo'n man het eenige van waarde is en dat de eenige straf, die hem kon treffen, de wetenschap zou zijn dat ik niet in het duister der armoê was weggezakt, maar dat hij mijn naam, en zijn naam tevens, dien bevlekten naam, door eigen krachtsinspanning ontsmet, door velen zou hooren uitspreken.

‘Ik heb geleden, maar ik wil niet boeten voor de schande mijner ouders. Ik heb geleerd om, onafhankelijk van anderen, mijzelve te helpen, en, al had ik eens, als alle meisjes, een schoenen droom van liefde en geluk, die droom is met één harden slag verwoest, en ik heb ze gevloekt die mij den slag hebben toegebracht.’

‘Is er geen enkele zweem van zachtheid en sympathie overgebleven voor de vrouw, wier lijden, juist omdat het door eigen schuld was, nog feller was dan 't uwe? Heb ik al die jaren gesnakt naar dat woord van vergeving, zonder het ooit te zullen hooren; naar dien naam van “moeder” uit den mond van mijn kind?’

‘Ge hoort dien naam uit andere monden. Gij hebt de liefde van kinderen en kunt de mijne missen, maar ik heb de liefde eener moeder nooit gekend!’

't Werd haar te eng. Zij had de laatste woorden uitgestooten en leunde nu het moede hoofd op hare bevende handen. Was 't mogelijk dat hare kilheid nu ook hare moeder versteende. Die twee vrouwen, in wier harten een eindelooze gloed van liefde smeulde, die beiden verkwikt zouden zijn door eene liefelijke opwelling van vergeving en zachtheid, bleven vervreemd van elkander, de eene omdat zij haar eens genomen besluit om zich op het noodlot te wreken, dat haar als een paria in de wereld had gezonden, niet wilde prijsgeven; de andere omdat zij wel haar eigen leed kon verzachten, doch niets vermocht om het verledene te vergoeden van haar kind.

‘Muriel, laat mijn tocht niet geheel tevergeefs zijn geweest! Niemand op de wereld weet wat ik ondernomen heb, noch hoe ik weken en maanden op middelen gezonnen heb om te weten te komen waar je woonde. Ik leefde een dubbel leven. In huis bedaard en kalm mijn plicht betrachtend, doch buitenshuis gejaagd en gedreven door het verlangen om een einde te maken aan de duldelooze onzekerheid die mij kwelde.

“Kunt ge mij nu op de knieën voor je zien, smeekend, schreiend: een moeder op de knieën voor haar kind, en koud blijven als ijs?”

“Welk verschil is er voor mij tusschen u en iedere andere vrouw? Ik heb de vrouw en den man gevloekt die mij in schande de wereld hebben ingezonden. Ik heb gezworen, mocht ik ze ooit ontmoeten, ze als vreemden te beschouwen en mij nooit aan iemand in het leven te hechten. Laat mij alleen en keer terug tot de uwen. Wij hebben ieder eene taak te volbrengen, en toegeven aan onze zwakheid zou voor ons beiden het voleindigen er van bemoeilijken. Gij boet - ik strijd!”

De knielende vrouw stond met een heftige beweging overeind.

“Mijn God, mijn God!” kermde zij; toen keerde zij zich eensklaps om, ging de deur uit, de trappen af, en liep ijlings de straat over, naar huis. Zij zag niets, zij hoorde niets; in het drukst der menigte liep zij als in een droom, werktuiglijk den weg vervolgend die haar terugbracht tot haar vorig dor bestaan, waaruit nu de laatste flikkering verdwenen was.

Muriel lag uren lang met het hoofd voorover op hare boeken, in stomme smart. 't Was of zij weer dien nacht doorleefde, die het begin van al haar lijden was geweest. O! mocht deze nacht haar het einde brengen!

Zij had zichzelve de hardste zelfkastijding toegediend die ooit binnen kloostermuren wordt verduurd. Wie had zij er meê gebaat, met die hardheid en trotschheid? Waarom dat ééne woord, een enkel woord van liefde, der dorstende moeder onthouden,’ die nu met dien onverzadigden dorst, met droge

[p. 160]

brandende lippen terug werd gezonden, waar zij geen lafenis vinden kon; naar een leven dat zij niet vriendelijk en draaglijk had willen maken, omdat zij meende dat geluk daarin maar geleend was en het ééne ware haar onthouden werd? Zoo werd haar geheel leven een groote mislukking.

Zij keerde er weer alsof zij van hare gewone wandeling terugkwam: zij luisterde ingespannen met groote starende oogen naar het huiselijk gebabbel; zij zorgde meer dan te voren en trachtte door zachte liefkoozingen eindelijk aan deze kinderen die moederlijke sympathie te toonen, die zij ze hun heele leven had onthouden, en die nu bijna onopgemerkt bleef door hen die in deze koude atmosfeer hadden moeten tieren.

Zoo ging weer het dagelijksche leven rustig en eentonig voort; ieder in egoïste tevredenheid zijn eigen weg vervolgend, zijn eigen genoegen zoekend, en ééne haar eigen leed, gelijken tred houdend met het leed van het kind dat haar verstoeten had.

Buiten smolt de sneeuw tot vuile modder op de straten en in dat huisvertrek, waar kunstmatige kachelwarmte het

koning alphonsus xiii en zijne zusters.

gemis aan natuurlijke warmte verving, heerschte eene ongezellige stilte, toen er zacht gebeld en een briefje voor mevrouw werd binnengebracht. Bij het lezen ontstelde deze zoo hevig dat de aanwezigen haar angstig, vragend aanzagen en zij verontschuldigend zeide: ‘Eene zieke vriendin - ik moet haar gaan zien - dadelijk!’ en opstaande overhandigde zij den brief aan haren echtgenoot met de woorden: ‘Kom meê; ik kan, op dit uur, niet alleen gaan.’

De man had den moed niet om haar te weerstreven, en volgde zijne vrouw, die hem eindelijk in korte woorden hare ontdekking mededeelde. Aan het huis gekomen waar Muriel Duse woonde, trad zij alleen daarbinnen; eene verpleegster stond bij het bed, doch, zoodra de deur geopend werd opende de zieke de oogen en stamelde: ‘Moeder!’

Dit was het oogenblik waarnaar beiden hun heele leven gesnakt hadden; doch het oogenblik kwam nu het te laat was.

De moeder knielde naast het bed en kuste weenend de zachte hand die naar haar uitgestoken werd, en in het zalige gevoel van eindelijk, eindelijk elkander gevonden te hebben, vergaten zij dat er een derde was, die het gedane onrecht nooit herstellen kon, terwijl moeder en dochter hun heele leven geboet hadden, de ééne voor één oogenblik van zwakheid, de andere voor de hardheid van de wereld.

Pas toen hare moeder dien onvergetelijken avond de kamer had verlaten, en Muriel het harde vonnis uitgesproken had dat zij zoo lang in haar hart bewaard had, had zij hare wreedheid gevoeld en zich dezen dag en nacht zoodanig verweten, dat zij ongeschikt werd voor haar studiën en dagen achtereen lusteloos thuisbleef, mijmerend over hare boeken gebogen. Die onnatuurlijke toestand was een te groote overgang voor de hersenen die steeds vervuld waren met ingespannen studie, en de wraak, die zij jaren gehoopt had te mogen smaken, viel nu op haar eigen hoofd terug. Eer weinig dagen verloopen waren, snakte zij naar een kus van de lippen die de hare nooit in liefkoozing hadden aangeraakt; naar de moeder, die zij in boosheid van zich had gestooten, maar die zij niet durfde terugroepen.

Eindelijk ontaardde het aanhoudend zelfverwijt in eenen toestand van ziekelijke melancholie, welke geneeskundige hulp vereischte.

Toen werd het trotsche hoofdje in hare zwakheid gebogen en kon zij de toewijding niet langer ontberen, waarvan zij nu eindelijk de macht besefte. Met een hart vol blijdschap en haar in stilte zegenend voor het geluk dat zij gaf, snelde de moeder terug op het eerste geroep. Toen volgden eenige dagen van ongekende gemoedsrust voor moeder en kind; dagen waarin zij aan elkander heel hun hart konden uitstorten; waarin zij in heel zijn omvang voelden wat zij hadden gemist, om nu, in het volle bewustzijn dat het hun slechts kort gegund zou worden, met volle teugen hun geluk te genieten, de wereld vergetend, onverbitterd, gelouterd door het gevoel van eigen onmacht, tot eindelijk een machtige arm het jonge meisje wegvoerde uit eene wereld die zij nooit had moeten betreden.