De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

Tristan en Isolde,
door Melati van Java.

I.

Zij leefden in en voor de muziek; muziek was hun dagelijksch brood, hun ontbijt, hun middagmaal, hun avondeten, muziek het hoofddoel van hun streven, van hun wenschen, hun verlangens. Buiten muziek bestond er voor hen niets op aarde.

In en door de muziek hadden zij elkander gevonden, Tristan Delmaine en Isolde Wartenburg. Muziek bleek nog jaren later de hechtste band te zijn, die hen vereenigde, samen deed werken en samen genieten.

Eigenlijk heette hij geen Tristan, doch toen hij als beroemd orkestdirecteur zich met de groote violiste Isolde verloofde, had hij zijn eigen prozaïschen naam tegen dien van Wagners held verruild; en ieder vond die combinatie hoogst toevallig, gepast en aantrekkelijk.

Van jongsaf hadden zij geleerd in de muziek hun hoogste godheid te eeren; hij was een Belg van eenvoudige afkomst, wien een middelmatig talent en veel geluk een bijna Europeesche reputatie hadden bezorgd.

Isolde, de dochter van een zeer bekwaam violist, erfde de begaafdheid van haar vader, maar wat bij hem slechts hoog geoefend talent was, bleek bij haar bijna genie te zijn. Isolde beloofde reeds vroeg een wonderkind te worden, maar haar vader, te verstandig om al te vroeg geld en roem te slaan uit den natuurlijken aanleg van zijn dochter, liet Isolde niet dan hoogst zelden in het publiek hooren, ofschoon zij reeds zoodra zij een viool kon hanteeren daarop phantaseerde, steunde haar talent door krachtige, ernstige studie en toen zij eindelijk na verschillende conservatoria bezocht te hebben in het publiek optrad, ging er maar één stem door geheel Europa en later door Amerika om haar als een nieuwe ster van den eersten rang te begroeten.

Haar optreden betooverde iedereen; zij was niet mooi, maar zag er in haar frissche jeugd goed genoeg uit om een aangenamen indruk te maken; wanneer zij met de viool in de hand voor het publiek verscheen, veroverde zij stormenderhand alle harten, zoodra de eerste maten van haar spel door de zaal weerklonken.

Zij was jarenlang in de mode; zij speelde aan de voornaamste hoven, zij verdiende schatten, maar als een echte artiste verkwistte zij ze weer. Een rollende steen vergaart geen mos, en zulk een rollende steen was Isolde; zij rolde voort, van den eenen triomf naar den andere, totdat zij alle haar begonnen te vervelen; de vermoeienis en de verveling weerklonken in haar spel en teekenden zich op haar gelaat.

[p. 151]

Ook kwamen er nieuwe sterren op; zij werd nog steeds toegejuicht, maar kalmer, bedaarder, en zoodra zij dat vermoedde, raakte zij verbitterd en smachtte naar rust, naar een kalmer leven, zonder strijden meer voor het dagelijksch brood.

Menigmaal was 't haar aangeboden toen zij in de dagen verkeerde van haar grootste glorie, een deftige naam, liefde, rijkdom, aanzien, maar zij had altijd geweigerd; het offer had haar steeds te groot toegeschenen, het loon te gering en nu, nu waren er oogenblikken dat het haar speet vroeger niet dankbaarder te zijn geweest. Zij zag het spook van den ouderdom haar aangrijnzen, nog heel uit de verte wel is waar, maar zij zag het toch; de aanbiedingen werden minder talrijk, de critieken minder enthousiast, een nieuw geslacht begon rondom haar op te staan, en toen leerde zij Delmaine kennen, nog aan het begin van zijn loopbaan.

Hij zag vol vereering naar haar op; hij was nog jong, talentvol, dwepend. Zij, tien jaar ouder dan hij, nam zijn vereering genadig aan, en zoodra zij het wilde, veranderde zij die vereering in liefde en zij huwden; hij noemde zich vijf jaar ouder, zij maakte zich even zooveel jonger, en zoo scheen het verschil van jaren tusschen hen weggevallen.

Halsstarrig weigerde Isolde na haar huwelijk met Delmaine verdere kunstreizen te doen; slechts nu en dan liet zij zich hooren en zorgde er voor, dat elke streek van haar viool als een hoog voorrecht beschouwd werd. Nu zij de muziek niet meer als broodwinning noodig had, kreeg zij haar opnieuw lief en ging er meer dan ooit met hart en ziel in op.

Tristan en Isolde waren gelukkig, ten minste zij dachten niet anders of zij waren het - dank de muziek.

Hij werd vooral door zijn vrouw een man van hooge beteekenis in de muzikale wereld, vestigde zich in Amsterdam, werd daar orkest-direkteur, muziekcriticus, gaf dure lessen, leidde het muziekleven van het geheele land, verheugde zich in vele bewonderaars van zijn schoon spel, zijn veelomvattende muziekkennis en ook in vele dwepers met zijn echt artistiek uiterlijk. Isolde was echter zijn grootste bewonderaarster; zij achtte haar eigen talent niet meer, zoo hoog zag zij tegen haar man op, en hij liet zich die bewondering gaarne welgevallen; hij vond ze verdiend, de tijden waren lang voorbij, dat hij van de beroemde violiste een bloem, een woord, een blik afbedelde, de rollen waren nu omgekeerd. Zij bedelde bij hem!

In hun liefde waren zij dus één, zij werden de muziek nooit meer moede, zij leefden in een atmosfeer van tonen en klanken, van harmonieën en dissonanten; om hen heen sprak men over niets dan muziek, muziek was de as van hun leven. Was 't wonder dat zij niet anders dachten of de wereld had geen ander recht van bestaan dan om de muziek?

Een kind waren zij rijk, een zwak meisje, met groote, zwarte, smachtende, bijna hongerige oogen, tenger bleek, bruin haast van magerheid. Richarda hadden zij haar genoemd ter eere van Richard Wagner, hun profeet.

Haar geboorte had den ouders noch vreugd, noch zorg gebracht; hun eerste gedachte was:

‘Wat voor muzikaal genie zal ons kind worden?’

En ieder dacht het met hen! Maar vreemd!

Richarda groeide op, verstandig boven haar leeftijd, vlug, bevattelijk, maar voor de muziek was ze doof; stem en gehoor schenen haar geheel te ontbreken. De ouders troostten zich, het zou veranderen met de jaren; maar de jaren kwamen en gingen heen, doch wat zij ook deden: voor de muziek, hun leven en streven, bleef het kind verloren. De vader gaf haar lessen, de beste van het land, door ieder gaarne met goud betaald; de moeder speelde haar voor, zij, wier spel zoo zelden meer gehoord werd, dat men om een klank daarvan op te vangen, zich dagen te voren om het Concertgebouw verdrong, zij trachtte haar stem te dwingen, tonen voor te brengen. Vergeefsche moeite! Het kind luisterde niet, begreep niet, vermoeide zich en eindigde met bitter te schreien. Toen verloren Tristan en Isolde hun belangstelling in Richarda; zij gaven haar een bonne, later een gouvernante, en meenende aldus hun ouderplicht meer dan genoeg vervuld te hebben, keerden zij terug naar hun muziek en vergaten daarin alles, zelfs de grievende teleurstelling hun door hun eenig kind bereid.

II.

In een schitterend verlichte, door een uitgezocht publiek overvulde muziekzaal zaten op de eerste rij twee dames, de eene in een rijk, min of meer opzichtig toilet, dat haar gele tint en half vergrijsd haar moest doen vergeten, maar ze des te sterker deed uitkomen, de andere een jong meisje, nog een kind bijna, eenvoudig gekleed, met niets opmerkelijks over zich dan een zekere moede, vervelende uitdrukking in hare oogen en manieren, die niet bij haar leeftijd paste. Zij zat doodstil, haast roerloos, terwijl allen in ademlooze spanning de heerlijke muziek aanhoorden, door den tooverstaf van Delmaine aan het orkest ontlokt; geen enkelen keer sloeg zij de moede oogen op; haar handen, die het affiche vasthielden, rustten op haar schoot, stil, onbeweeglijk; haar hoofd hing op haar borst. Even hielden de instrumenten stil, even kon men ademhalen en 't was of een zucht van bewondering door de zaal voer; allen zagen elkander aan, verrukt, opgetogen over dat wonderbare muziekspel, die onberispelijke harmonie, en ook Isolde, trotsch op den triomf van haar Tristan, bedwelmd door dien stortvloed van diamanten tonen over haar ziel uitgestort, zag met een glimlach vol blijdschap en behoefte aan instemming naar haar dochter.

De glimlach versteende op haar gelaat, de uitdrukking van genot en trots brandde zich vast in haar blik, terwijl zij het meisje verontwaardigd aanzag.

‘Richarda!’ en zij rukte onzacht aan haar pols, ‘je slaapt toch niet!’

Met een sprong rees het meisje in de hoogte; de oogen, zwaar van den slaap, staarden haar moeder wezenloos aan.

‘Wat is er - mama - -’

‘Schande, te slapen, terwijl je vader... schande, jij, de dochter van Delmaine...’

Daar viel het orkest in met honderden metalen klanken, alles was weer een en al oor; maar de aandacht van Isolde was heen en Richarda verlegen; beschaamd keek zij voor zich uit, onmogelijke pogingen aanwendend om wakker te blijven. Zij zag de beweging van haar vaders dirigeerstok, hem zelf nu eens buigend links, rechts, voorover, dan langzaam, zacht, schier onmerkbaar, plotseling wild, druk, met beide armen slaande als om de tonen op te zweepen naar de hoogte, tot zich te trekken, hen te omarmen, hen streelend te liefkoozen; dan liet hij met een majestueus gebaar ze los, en zij ontsnapten gillend, klagend, zij vlogen naar links en rechts, en hij liet ze gaan, in bandelooze vrijheid. Nu hoorde hij een zacht, teeder stemmetje - de violoncel, - in de verte treurig klagende. Daar keerde hij zich heen, dat lieve klankje scheen hij te beschermen, te koesteren, te doen groeien onder zijn staf. Ha, nu was het groot geworden, nu zwol het aan en de anderen ontfermden er zich over, het verdween in het bosch van zware koperklanken en sombere tonen, het kronkelde er zich doorheen in bevallige slingers, het schitterde er boven uit als een zonnestraal boven den chaos, en goedkeurend breidde Delmaine de armen uit, majestueus beheerschte hij die wilde, onstuimige geluidgolven, als Neptunus de stormachtige baren.

(Wordt vervolgd.)