De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

[p. 36]

Waaruit bestaat een mensch?
Met afbeeldingen.

I.

Voor zooverre wij weten is nimmer met illustraties duidelijk gemaakt uit welk eene zonderlinge mengeling van stoffen het menschelijk lichaam is opgebouwd. Wanneer de lezer dit artikel inziet, dan zal hij er zich over verwonderen, wat toch lucifers, kaarsen, ballons, suikervaasjes, zeep en al die andere zaken, welke daarin in plaat zijn gebracht, met het samenstel van een mensch hebben te maken.

Op het eerste gezicht schijnen de illustraties geheel misplaatst; maar wanneer men dit artikel geheel zal hebben doorgelezen, zal men begrijpen, dat het lichaam min of meer heeft van een kaarsemakerswerkplaats en dat het volgende in populaire taal moet strekken om de wonderbaarlijke samenstelling van het geheel nader uiteen te zetten.

‘Stof is de mensch,’ is een eenigzins valsche voorstelling uit een biologisch oogpunt; het zou dichter bij de waarheid zijn te zeggen: ‘De mensch is - voor meer dan 90 pCt. sodawater in vasten vorm.’ Nog juister was de opmerking van een geestig physioloog, dat de grootste mensch op aarde niets dan een wandelend stuk eiwit is. Om nauwkeurig de zaak te stellen, zou men kunnen zeggen, dat een mensch een buitengewoon samengesteld mengsel is van gassen, vloeistoffen en vaste stoffen, waarin hij ten slotte zal opgelost worden.

Tegelijkertijd is deze wonderlijke machine, die wandelt, eet, denkt, praat, lacht, schreeuwt en vecht, opgebouwd uit enkele weinige elementen. En ofschoon onze bouwmaterialen in een reusachtige verscheidenheid bijeengegaard worden van de vier hoeken van de aarde in den vorm van vleesch, vruchten, meelspijzen enz., zouden wij, gelijk men weet, in iederen melkwinkel, zij het ook in andere gedaante, die stoffen kunnen vinden.

Fig. 1. 1200 eieren of 120 maal zooveel als er hier zijn, bevatten alles wat noodig is voor den bouw van een man van 150 pond.

Als men maar wist hoe het uit te voeren, zou men van 1200 eieren een mensch kunnen opbouwen van 150 oude ponden (zie plaat 1).

Hoe soliede ons lichaam ook is, het bestaat voornamelijk uit gassen. Uit de vijf gewone gassen, oxygenium (zuurstof), hydrogenium (waterstof), nitrogenium (stikstof), chloor en fluor, en de drie welbekende vaste stoffen carbon (koolstof), phosphorus en kalk of liever calcium, is op een kleine fractie na ons geheele huis gebouwd.

Het levensmysterie schijnt nimmer zoo diep, dan wanneer men ziet, hoe door menging van die weinige substanties in verschillende verhoudingen, de natuur koningen, dichters, krijgslieden, priesters, inbrekers, dieven en alle varieteiten van de groote menschelijke samenleving schept.

Voor den bouw van een mensch van honderd vijftig pond zijn slechts 14 elementen benoodigd. Vijf daarvan zijn de bovengenoemde gassen - er zijn genoeg gassen in een mensch om een gashouder van 3649 kubieke voeten te vullen - (zie plaat 2) en negen zijn vaste stoffen, die in ieder handjevol klei hetwelk men op goed geluk zou kiezen, aanwezig zijn, n.l. carbon (koolstof), calcium (kalk), phosphorus, ijzer, zwavel, natrium, kalium, silicium en magnesium. Bij de meeste menschen worden dan nog kleine hoeveelheden van andere dingen aangetroffen, als koper, aluminium, mangaan, lood, kwikzilver, arsenicum en lithium,

Fig. 2 Een mensch bevat genoeg gas om een gashouder van 3649 kubieke voet te vullen.

maar al deze substanties zijn eigenlijk een bijkomstig en overbodig iets.

Verreweg het belangrijkste element in vleesch en beenderen is het oxygenium (zuurstof); de hoeveelheid van dit krachtige gas, dat rustig in ons lichaam blijft samengeperst, is wonderbaarlijk; bij een gemiddeld mensch is het gewicht aan oxygenium niet minder dan 106 pond, en de natuurlijke ruimte, die het zou innemen wanneer het vrij was, zou een buis zijn van 1 voet in het vierkant en 1191 voet lang - ongeveer een kwart mijl - of ettelijke honderd malen den inhoud van het eigen lichaam. Het zou een vat van 58176 liter vullen.

Nog van grooter omvang, zij het ook lichter, is wat een lichaam aan hydrogenium (waterstof) bevat. Ieder menschelijk lichaam bevat genoeg van dit lichtste aller stoffen om een ballon te vullen, die hem zelf, ballon en mand zou opheffen (zie plaat 3). Bij een

Fig. 3. Er is in een mensch genoeg waterstof om een ballon te vullen, die hem zelven opheft - nl. 2400 kubieke voet.

gewoon mensch is de hoeveel heid hydrogenium meer dan 2400 kubieke voeten, dat is een vertrek van 10 voet hoog en 15½ voet in het vierkant, en het gewicht van dat alles bedraagt slechts 13½ pond.

Van het onverklaarbare gas nitrogenium (stikstof) bezit een mensch op ieder pond lichaamsgewicht ongeveer een half gram n.l. 4½ pond bij een lichaamszwaarte van 150 pond. Het heeft ontspannen een ruimte noodig van 20 maal het lichaam, en onmogelijk kan het in eenige kubieke centimeters samengedrongen worden. Dit is het meest inerte van de bekende

[p. 37]

gassen. In het lichaam is het tot een ruimte van 58 kubieke voeten aanwezig.

De reden, waarom men het een dood element noemt is dat het ieder ander element afstoot, en terwijl oxygenium, hydrogenium en koolstof, zooals de mogendheden van het vasteland, niet alleen kunnen leven, wil nitrogenium, gelijk Engeland, zoo het maar eventjes kan, niet in gezelschap zijn. Door deze eigenschap ontstaat niet alleen alle handeling van den menschelijken geest en de kracht zijner spieren maar ook de geweldige macht van alle ontploffingsmiddelen. Op zichzelf zonder eenige uitwerking, wordt nitrogenium in verbinding met andere stoffen de werkzaamste zelfstandigheid die bestaat. Niets kan bestaan zonder nitrogenium; zelve is het de belichaming van den dood.

Het laatste van de zelfstandigheden voorkomend in ieder lichaam is carbon (koolstof). Er is in een gemiddeld mensch een zak vol koolstof van 21½ pond, voldoende om er 65 gros potlooden van te maken, dat is 65 maal de hoeveelheid die men op onze afbeelding (plaat 4) vindt. Het strekt in werkelijkheid om het lichaam te verwarmen; het houdt ons warm en geeft ons kracht om ons te bewegen. Dit zijn wel de voornaamste functies van het menschelijk leven daar het geheele mechanisme van het lichaam, de oogen om te zien, de mond om te eten, de handen om te grijpen, de maag om te verteren, het hart om het bloed te doen circuleeren, de longen om lucht op te nemen, er op aangewezen zijn om eze twee eenvoudige handelingen te verrichten.

Fig. 4. Een stapel van 144 potlooden; 65 maal deze hoeveelheid, kan van de 22½ pond carbon, in een menschelijk lichaam aanwezig, gemaakt worden.

Ofschoon de bovengenoemde elementen tusschen 145 en 146 pond bedragen, van hetgeen een mensch van 150 pond bezit aan bloed, vleesch en beenderen, zijn de weinige ponden die resten toch van volstrekt belang. De verticale lichaamshouding, waarop wij zoo trotsch zijn, al maakt zij ons ook tot de langzaamste van alle wezens van ons soort en al stelt zij ons bloot aan allerlei ongevallen, wordt in de eerste plaats veroorzaakt door de twee pond calcium en de vier onsen phosphorus, die ons lichaam bevat. Zonder deze zouden wij geen armen, beenen, bekkeneel of tanden hebben, wij zouden als wormen moeten krnipen en van een pap-achtig voedsel moeten leven.

Het schijnt buitengewoon, maar bij onderzoek zal men het bevestigd vinden, dat indien een lichaam zonder zijn twee ponden kalk moest bestaan, er geen machinerieën, schepen of spoorwegen, noch geweren of zwaarden zouden bestaan, evenmin als huizen of steden, omdat de mensch dan als een kruipend dier bij het opgaan

Fig. 5. 8064 doezen lucifers kunnen er gemaakt worden van den phosphorus, dien een mensch bevat.

der zon uit een hol zou sluipen, vruchten en bladeren kauwend om na zonsondergang zijn onderaardsche woning weer op te zoeken.

Daarom is het onmogelijk om in het bijzonder van een element te zeggen: ‘dit is het belangrijkste van het gansche lichaam.’ Want niet alleen de twee pond kalk maar ook het anderhalf pond phosphorus en de nog veel geringere hoeveelheid ijzer zijn even onmisbaar als de 106 pond zuurstof. Wat merkwaardig is van phosphorus, is dat het een zwaar en verschrikkelijk vergif is en dat toch het menschelijk lichaam zulk een groote hoeveelheid kan verdragen zonder er hinder van te ondervinden. Er is voldoende aanwezig in het geraamte, het vleesch, het zenuwstelsel en de verschillende organen om een heel dorp van kant te maken of om het van alle lucifers te voorzien, die het een jaar lang behoeft; immers een menschelijk lichaam bevat zooveel phosphorus, dat daarvan 8064 doosjes lucifers ieder van 60 stuks van kunnen gemaakt worden (zie plaat 5).

Welk het nut is van phosphorus voor het beenderenstelsel is duidelijk genoeg. Met calcium en zuurstof vormt het een buitengewoon hard phosphaat, hetwelk aan de beenderen hun kracht geeft.

Het is niet volkomen duidelijk wat het nut in het overige spierweefsel is. Stellig verhoogt het het weerstandsvermogen, want, waar het in onvoldoende hoeveelheid aanwezig is, veroorzaakt het lusteloosheid, en niets schenkt dan ook in sommige gevallen van zwakte zooveel veerkracht als een phosphoruskuur. Zoo phosphorus al niet, gelijk men meestal aanneemt, het element is, hetwelk den mensch denkkracht schenkt, in elk geval is het volstrekt onmisbaar voor het bereiken van een hoogen trap van geestelijke werkzaamheid. Het in het lichaam aanwezig bedrag van andere elementen kan als volgt gesteld worden: chloor 4 ons, sodium 3 ons, zwavel 2½ ons, fluor 2 ons, potassium 1 ons, magnesium 12 gram, silicium 2 gram.

De hoeveelheid der verschillende elementen is bij alle

Fig. 6. Vijf spijkertjes als deze kunnen er gemaakt worden van de 48 gram ijzer in een menschelijk lichaam.

menschen op verre na niet hetzelfde, ja, bij de individuen zelve verschilt die hoeveelheid den eenen dag bij den andere. Neemt men echter de laatstgenoemde substanties te samen, dan overtreffen ze zelden ¾ pond; desniettegenstaande zou de machine stil gaan staan als ze niet aanwezig waren.

Zonder ijzer bijv. zou het bloed niet gelijk nu, zuurstof

[p. 38]

kunnen brengen van de longen naar de meest verwijderde deelen van het organisme. Er is in het bloed maar 48 gram, dat is de helft van een ons, aan ijzer; in een geheel lichaam is de hoeveelheid ijzer slechts voldoende om vier of vijf spijkers te maken (zie plaat 6) echte levensspijkers evenwel, want indien men ze uit het lichaam nam zou de patiënt dood vallen.

Even noodzakelijk zijn natrium en kalium, niet minder dan zwavel, chloor en fluor. Maar het aandeel dat deze bij de levensverrichtingen hebben is beter te zien door op te merken welke combinaties zij vormen en tot welk doel deze weer dienen. Geen enkel element bestaat in het lichaam op zichzelf, uitgezonderd eenige sporen zuurstof, stikstof en een paar deelen koolstof door de longen ingeademd. Deze is in een buitengewoon aantal verbindingen, meestal in het gebied der plantenwereld, gelijk ieder weet, door eene geheimzinnige werking van de zon, aanwezig. Zooals wij zeiden, wordt de gansche lichaamskracht ontleend aan het ontleden van deze samengestelde verbindingen in eenvoudiger samenstellingen. Wij halen er echter niet al datgene uit, wat mogelijk zou zijn, omdat wij ze niet kunnen splitsen in afzonderlijke elementen, omdat elementen er een afschuw van hebben afzonderlijk te bestaan, en daarvoor een lichaam zou vereischt worden van grooter macht dan dat eens menschen.

(Wordt vervolgd.)