De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

[p. 1]

[De Huisvriend 1899]

Monsieur De L'Espinay.
Eene episode uit het leven van Elisabeth Stuart, Koningin van Bohemen, 1645-1646.
Door Dr. Jan ten Brink.

I. Een vluchteling wordt goed onthaald.

Augustus 1645. De hooge gevels der deftige heerenhuizen op den Vijverberg worden geblaakt door den felsten zonnebrand. 't Is juist het midden van den noen, de

de sarabande. Naar F. Roybet.

klokke twaalf. Aan de Vijverzijde, onder de hooge, oude linden, nemen vele wandelaars den hoed van 't hoofd in de gastvrije, koele schaduw. De groote zomerhitte drukt op allen en alles. Men vermijdt met ijverige zorg aan den huizenkant in den vollen zonneschijn zijn weg te kiezen. Onder hen, die zich langzaam in de beschermende koelte der linden voortbewegen, vertoont zich een jong mensch, telkensstil staande en in het rond glurende. Dan eens kijkt hij naar de gebouwen van het Hof aan de overzijde van den vijver, dan weder naar de hooge gevels van den Vijverberg. Hij overziet alles met de blikken van een vreemdeling, en staat soms eene pooze stil.

Naar het uiterlijk te oordeelen scheen hij een edelman, een officier van hoogen rang. Men was destijds in Den Haag niet snel verbaasd over de weelde van een kostuum. Het ‘kostelijk mal’ werd, ondanks de satire van een der geestigste Hagenaars, dagelijks kostelijker en dagelijks maller. Het krioelde in Den Haag van prachtig gekleede edelen, Duitsche, Fransche, Engelsche edelen. De meesten zochten en vonden eene plaats als officier bij het Staatsche leger. Adellijke jongelieden stroomden naar de Republiek der geüniëerde Gewesten. Wat onder Maurits begonnen was, werd onder Frederik Hendrik voortgezet. Ieder wilde dienen in de schitterende krijgsschool der beroemde Prinsen van Oranje. Men was meer dan eene halve eeuw getuige van ongehoorde, wereldvermaarde wapenfeiten. In het leger der Staten gediend te hebben scheen een brevet van bekwaamheid voor ieder jong officier, die het fortuin van den krijg wilde beproeven.

De vreemdeling, die in de zwoele Augustushitte nu stil staat om zich te oriënteeren, werd door enkele voorbijgangers met zekere bevreemding waargenomen. In Den Haag keek men destijds niet snel op, als een weidsch gekleed edelman een overvloed van purperen struisveeren deed wapperen van een breedgeranden hoed. Er was ditmaal meer dan weelde in het spel. De zeer langzaam voortstappende jonkman maakte indruk door heel zijn uiterlijk. Van voorhoofd en slapen daalden in wilde golving een vloed van krullende, zwarte lokken, die achter de ooren om hals en schouders zwierden. Donkerbruine oogen blikten onder de zware, maar fijn geteekende, zwarte wenkbrauwen, met de grootste onversaagdheid en levenslust in 't rond. De witte hoed, de witte pluimen, vormden een schilderachtig contrast als lijst om dien donkeren vloed van glanzige krullen, de hooge opwaarts gestreken mustatsen en fijne kinvlok. De tint van wangen en voorhoofd was rooskleurig blank als van eene achttienjarige brunette. Zij, die dezen jonkman met zijne innemende en nobele trekken voor het eerst zagen, konden niet nalaten hem met zekere verbazing aan te staren. Er zweefde iets,

[p. 2]

moeilijk uit te drukken, ongemeens over dat gelaat, over de geheele verschijning. Een geleerde, zijn naam afrondende met het classieke us, zou aan den Apollo van Belvedere, een geestelijke aan een Christuskop van Carlo Dolci gedacht hebben.

De jonge edelman was daarbij met uitgezochte weelde gekleed. Zijn breede, vierkante lijfrok was van zilvergrijze zijde, aan de beide mouwen waren breede omslagen van wit satijn, geboord met breed zilverpassement. Over den rok hing een degendraagband van azuurblauw satijn, rijk met paarlen bezet, waarin een fijne galadegen met een knop van rood cornalijn. Zijne wijde broek en hozen van zwart satijn, zijne met rozen van rood lint versierde schoenen, de op de schouders en aan de knieën bevestigde lange lussen van zilverlint - alles sprak van goeden smaak en hooggestelde eischen. De vermaardste pronkers in Den Haag mochten er een lesje aan nemen, want dit kostuum had te Parijs en te Versailles algemeene goedkeuring gevonden. De wandelaars, die hem onder de linden van den Vijverberg tegemoet kwamen, zagen hem verbaasd na, zoodra hij met dralende schreden hen voorbijging. Aan het eind van de lindelaan, bij den Korten Vijverberg aangekomen, bleef hij staan. Hij keek uitvorschend naar het tegenover hem liggend hoekhuis van het tegenwoordige Tournooiveld en Langen Vijverberg, en stapte, na kort beraad, door den fellen zonneschijn naar de overzijde. De hoofdingang van dit zeer deftige heerenhuis bevond zich aan de zijde van het Tournooiveld. Snel bracht hij den koperen klopper van de massieve eikenhouten deur in beweging.

Bijna oogenblikkelijk werd deze door een in het voorportaal wachtenden lakei geopend. De vreemdeling bracht een brief met afhangend zegel te voorschijn, en vroeg:

‘Le Vicomte de Machault, c'est ici, n'est-ce pas?’

‘Oui, monseigneur!’

De brief werd afgegeven. De bezoeker, toegelaten in een zijvertrek, bleef wachten. Hij had zijn witten hoed met witte struisveeren afgezet. Met een zucht van verlichting wierp hij zich in een leunstoel bij het smalle kruisraam, dat door kleine donkerblauwe en gele ruitjes een zacht getemperd licht in 't rond verspreidde. De koelte in het wachtkamertje was hem hoogst welkom na de drukkende Augustushitte daar buiten. Hij ontdeed zich haastig van de met zilverdraad bestikte lange handschoenen, en bracht uit zijn borstzak een neusdoek van wit batist te voorschijn om zijn voorhoofd af te koelen. Daar men hem tamelijk lang deed wachten, bekwam hij geheel van zijne wandeling dien morgen door de straten en pleinen van het prinselijk 's-Gravenhage.

Omdat eene deur werd geopend, rees hij snel uit zijne liggende houding, en boog eerbiedig voor een binnentredend deftig man, geheel in zwarte zijde gekleed. Deze, met den geopenden brief in de hand, boog niet minder voorkomend en vroeg:

‘Monsieur le Comte de l'Espinay?’

De bezoeker boog opnieuw, en nu volgde een zeer levendig gesprek in het Fransch, zooals het in 1645 in de hofkringen te Versailles of te Parijs werd gesproken, niet met den lyrischen pathos der discoursen van de vorsten en vorstinnen in de romans van de Gomberville en Costes de la Calprenède, noch met den ronflanten zwier der ontboezemingen van Mlle de Scudery's Romeinen of Turken, maar in den beschaafden toon van Scarron's proza, of naar den eenvoudigen trant van Molière's blijspelen in ondicht.

De heer in het zwart was de in Den Haag bekende en beminde opperhofmeester van Prins Frederik Hendrik, François de la Place Vicomte de Machault, kolonel van een regiment arquebusiers in dienst der Staten. Uit den brief, dien hij nog steeds in de hand had, was hem gebleken, dat een Normandisch edelman, Jacques, Graaf de l'Espinay, Seigneur van Vaux, Le Géraux en Mézières een beroep zou doen op zijne welwillendheid. De brief was geschreven door den Hertog de Damville, een edelman van groeten invloed aan het hof van Louis XIII, een intiem vriend van den Graaf de l'Espinay. De Hertog beval zijn vriend met groote zorg in de gunst van des Stadhouders opperhofmeester, en liet het l'Espinay over zijne voornemens aan den Vicomte de Machault te openbaren.

De beide edellieden zetten zich tegenover elkaar bij het smalle kruisraam. De Graaf de l'Espinay begon te spreken met de oprechtste vrijmoedigheid. In zijn toon en woordenkeus openbaarde hij rijpe ervaring van het Fransche hofleven, zijn voortdurend streven om elken wanklank te vermijden, die zijn hoorder zou kunnen hinderen. Het geluid zijner stem, de opslag zijner oogen, maakten een allergunstigsten indruk. Te midden van deze mededeelingen werd eerbiedig aan de deur geklopt. Er verscheen een lakei, die zeer bescheiden fluisterde:

‘Madame la Vicomtesse est servie!’

De opperhofmeester van den Stadhouder knikte, en richtte zich tot l'Espinay met de woorden:

‘Venez dîner avec nous, mon cher Comte! Je vous présenterai à la Vicomtesse, une Hollandaise, née Comtesse de Brederode!’

De Graaf de l'Espinay was verrast en getroffen; hij volgde zijn gastheer door het voorportaal op eene monumentale trap, die naar de bovenverdieping en de eetzaal leidde. De eetzaal, een zeer ruim vertrek met het uitzicht op het Tournooiveld, scheen eenigszins somber door de wandbekleeding van donker eikenhout, en eene lange reeks portretten in olieverf - het voorgeslacht der Brederodes en der Machaults. Er bevonden zich drie personen, drie vrouwen, in het vertrek, wachtend bij een smal venster met kleine gekleurde looden ruitjes, waardoor de felle zonneglans daarbuiten merkelijk getemperd werd. Toen de heer des huizes met zijn gast binnentrad, wendde hij zich tot eene statige dame, in lichtbruin damast galakleed met ongestolpten, hoog opstaanden kraag van zware Mechelsche kant.

De Vicomtesse de Machault heette Anna Margaretha van Brederode, zuster van den in Den Haag zeer populairen en zeer hooggeplaatsten Veldmaarschalk Johan Wolfert van Brederode, welke in 1637 door zijn huwelijk met Louise Christine van Solms, zwager geworden was van Prins Frederik Hendrik.

Anna van Brederode hield zich uiterst statig en hooghartig tegenover onbekenden. Ze beantwoordde de zwierige buiging van den Graaf de l'Espinay zeer koel, schoon eenigszins bijkomend, toen zij vernam, dat de Fransche edelman door den Hertog de Damville was aanbevolen. L'Espinay boog vervolgens voor twee dames in het zwart, verre bloedverwanten der gastvrouw, onvermogende en ongetrouwde gezelschapsjuffers, eene Freule van Schagen, en eene Freule van der Werve.

Een hofmeester en twee lakeien wachtten bij een hoog staand tresoor, overdekt met zilveren schalen, borden, bekers, kannen en fluiten. Een der lakeien schoot toe, om l'Espinay behulpzaam te zijn in het afleggen van zijn blauw satijnen baudrier en degen. Daarna bood de Graaf steeds buigend zijne rechterhand aan Anna van Brederode, waarop deze hem vergunde haar linkerpink aan te roeren, en op zeer plechtstatige wijze naar den disch te geleiden. De Vicomte de Machault volgde met de beide freules.

Zoodra men zat, begon de gastheer met opgewektheid te spreken over Parijs, Versailles, het hof van Louis XIII, den Kardinaal de Richelieu, Monsieur de France, Gaston d'Orléans en al de meest bekende edelen, die hij vroeger ontmoet had. Verwonderlijk gemakkelijk, voorbeeldig hoffelijk, beantwoordde l'Espinay alle vragen, steeds zorgend, dat een korreltje Fransch vernuft over de eentonige hofberichten werd uitgestrooid. Anna van Brederode voelde zich langzaam gewonnen door den innemenden vreemdeling, die doorslaande bewijzen gaf, dat hij een welkome gast was geweest in de aanzienlijke gezelschappen van het Fransche hof. De beide freules in het zwart zwegen, steeds bedacht de wenschen der gastvrouw uit te vorschen, en zeer bijzonder voor-

[p. 3]

zichtig in het uitspreken van eene persoonlijke meening.

De Graaf de l'Espinay had evenwel nog geene gelegenheid gevonden van zijne eigene belangen te reppen. In den brief van den Hertog de Damville had deze verzekerd, dat l'Espinay de beste advocaat voor zijne eigene zaken zou zijn, en het aan hem overgelaten de oorzaken van zijne komst in de Republiek bekend te maken aan den Vicomte de Machault. De maaltijd getuigde van smaakvolle Fransche weelde en Hollandschen overvloed. Het ontbrak niet aan hooge kelken met vurigen Franschen wijn, terwijl aan het nagerecht de geurige Hollandsche vruchten den beleefden lof van een zoo verwend man als l'Espinay uitlokten.

Met een wenk aan de freules van Schagen en van der Werve rees Anna van Brederode uit haar zetel. De beide heeren volgden oogenblikkelijk haar voorbeeld. En wederom leidde de gast zijne gastvrouw met ceremoniëele buigingen naar de deur der eetzaal, gevolgd door den gastheer en de beide freules. De Vicomte de Machault was zeer tevreden over den indruk, dien l'Espinay op zijne overigens niet licht te winnen echtgenoote had gemaakt. Beide heeren zouden nu over de persoonlijke aangelegenheden van l'Espinay spreken - en keerden naar hunne plaatsen terug. De hofmeester bracht eene hooge steenen kruik met zilver beslag en zilveren deksel vol geurigen Bourgogne, en liet de heeren alleen.

En oogenblikkelijk begon de Graaf de l'Espinay een lang verhaal, dat door de vlugheid van den geestigen spreker maar betrekkelijk kort scheen te duren.

Hij sprak van zijne jeugd in het kasteel van Mézières in Normandië doorgebracht - van den dood zijner ouders - van zijne opvoeding bij zijn neef, den Hertog van Lévis-Ventadour in Touraine. Hij verhaalde van zijne groote vriendschap voor den zoon van den Hertog, François de Lévis, Graaf de Brion, later Hertog de Damville. Hun beider lust was jagen en paardrijden. L'Espinay werd de stoutste en vermaardste ruiter van heel Touraine vóór zijn twintigste jaar. De Hertog van Lévis-Ventadour wist zijn zoon en l'Espinay als pages te plaatsen aan het hof van Gaston d'Orléans, den tweeden zoon van Henri IV.

Met veel voorzichtigheid, maar kwalijk bedwongen antipathie vermeldde l'Espinay den naam van dezen vorstenzoon. Gaston d'Orléans gold langen tijd voor opvolger van zijn broeder Louis XIII, daar de Dauphin, die later zou schitteren als Louis XIV, eerst in September 1638 geboren werd. Gaston toonde zich aartsvijand van den Kardinaal de Richelieu, die het opperbewind in handen had onder Louis XIII, en bewoog door zijne inblazingen verschillende jonge dappere edelen tegen den Kardinaal in opstand te komen. Allen vielen als slachtoffers van hunne edelmoedige ridderlijkheid, en door het laaghartig verraad van Gaston d'Orléans, die telkens, zoodra hij zag, dat zijne aanslagen mislukten, zijne vrienden in den steek liet, en zich verootmoedigde voor den almachtigen Richelieu.

L'Espinay en zijn vriend Brion stegen spoedig in de gunst van dezen koninklijken schelm, zoodat de eerste, nauwelijks twintig jaar oud, bevorderd werd tot premier gentilhomme de la Vénerie. Terwijl hij dit vertelde, kon hij niet gewagen van zijne groote bekwaamheden in alles, wat de behandeling, de africhting, de dressuur van paarden betrof. In de leiding van eene paardenstoeterij had hij aan het hof van Monsieur de France niemand als zijn meerdere te erkennen. Hij zweeg over zijne persoonlijke eigenaardigheden, zijne ongemeene bekwaamheid in alle lichaamsoefeningen, zoodat hij met den degen in de hand voor niemand behoefde te wijken. Hij zweeg van zijne onversaagde openhartigheid, zijn kloek durven in onverwacht gevaar, zijne uittartende houding bij den minsten schijn van aanmatiging of geringschatting. Hij zweeg van zijne schitterende, maar gevaarlijke overwinningen in de kringen der hofdames, in al de kringen, waar vrouwen heerschten. Jacques de l'Espinay had het voor hem dikwijls uiterst betreurenswaardig voorrecht, dat zijn ongemeen innemend voorkomen, zijne geestige gesprekken en schitterend ridderlijke manieren, hem meer bijval bij vrouwen van allerlei stand verschaften, dan hij zelf wenschte. Maar zijn alles aandurvende moed deed hem nimmer terugdeinzen, als een paar mooie oogen hem met sympathie aanstaarden. Hij stortte zich in eene groote menigte van avonturen, en stuitte op ijverzucht, die met den degen in de vuist hem rekenschap vroeg. Maar altijd bleef l'Espinay meester van het slagveld, en verbaasde heel Parijs door zijne talrijke overwinningen over vrouwen en mannen beiden.

Terwijl l'Espinay dit alles verzweeg voor den Vicomte de Machault, behoefde hij tevens niet te getuigen van de vele onheilen door zijne loszinnigheid gesticht - twist gezaaid in de huisgezinnen, jonge adellijke meisjes achter de muren van strenge kloosters verborgen, wanhopende echtgenooten of broeders, die met een doorboorden arm of schouder hun ongeluk en hun vermetelen vijand vloekten. Daarenboven l'Espinay was even ijdel als onverschrokken - hij aanvaardde elke hulde, van welke zijde die hem ook werd geboden. De bevalligste bourgeoises uit Tours zouden vele boekjes over hem hebben kunnen opendoen, en bij zijne omzwervingen door bosschen en velden, als hij van zijn jachtgezelschap was afgedwaald, had hij soms heel wat te vertellen aan een blozend boerinnetje of eene dom lachende ganzenhoedster.

De geschiedenis, die door l'Espinay uitvoerig verteld werd, handelde evenwel over eene dergelijke stof. In zijne waardigheid als premier gentilhomme de la Vénerie had hij Monseigneur Gaston d'Orléans in 1637 naar Tours vergezeld. Eenige jonkvrouwen uit de voorname bourgeoisie boden Monsieur de France bij zijn intocht kostelijke ruikers aan. Een van deze dames maakte grooten indruk op den vorstenzoon door hare zeldzame schoonheid. Gaston d'Orléans vroeg om inlichtingen; en ontving die van haar oom en voogd, zekeren heer Morin de Beauregard. Het bleek, dat de mooie jonge dame den naam droeg van Louise Roger de la Marbillière, en dat zij behoorde tot wat men de hooge magistratuur van Tours noemde. Haar vader had de waardigheid van lieutenant-criminel aan het gerechtshof in de hoofdstad van Touraine bekleed. Beide hare ouders waren gestorven, en hadden haar een groot fortuin nagelaten. Men wist van haar te zeggen, dat zij zeer vroom leefde met twee oude nichten in haar eigen hotel, en dat zij hare godsdienstplichten zeer getrouw waarnam.

Het was voor zulk een aanzienlijk man als Gaston d'Orléans niet moeilijk kennis te maken met Mademoiselle de la Marbillière. Deze ontving den jongen vorst zeer koel, en bleef tegenover hem op een afstand, maar Monsieur hield aan gedurende een jaar. Hij was door een geheim huwelijk aan de prinses Marguerite de Lorraine verbonden, en kon zijne aangebeden Louise niet verheffen tot zijne echtgenoot. Telkens dreigde hij zich van kant te maken uit wanhoop. Hij bestormde Louise met de hartstochtelijkste verzekeringen, en boezemde haar vrees in, dat hij in vertwijfeling de hand aan zijn leven zou slaan. Daarenboven Mademoiselle de la Marbillière had in 't geheim reeds haar hart geschonken aan des konings broeder, die wellicht eenmaal zelf koning van Frankrijk zou worden. Eerlang werd zij des prinsen ‘meesteresse’, en haar huis als eene vorstelijke hofhouding ingericht. Aan het hoofd dier hofhouding stond de Graaf de Brion, als chef van het staldepartement werd de Graaf de l'Espinay aangewezen.

Toen l'Espinay tot zoover met zijne vertelling gekomen was, zweeg hij, verpoosde zich door een glas Bourgogne te drinken, en bleef zwijgen met iets zonderling aarzelends in zijne houding. De Vicomte de Machault glimlachte, en zei:

‘Mais continuez donc, mon cher Comte! Vous n'avez pas encore fini, je pense!’

‘Hélas! non!’ - zuchtte l'Espinay. Maar plotseling ging hij

[p. 4]

voort: ‘Je suis résolu de poursuivre et de parachever ma confession!’

Hij verhaalde van den belachelijken hoogmoed van Mademoiselle de la Marbillière, sedert zij openlijk als minnares van Gaston d'Orléans was bekend geworden. Ze gedroeg zich als eene koningin, en maakte vele vijanden. Gedurende een jaar steeg haar invloed op Gaston d'Orléans voortdurend, nog gesteund door de geboorte van een zoon, die men ten harent aanduidde als ‘le petit Duc d'Orléans’. Hierover toonde zijne koninklijke Hoogheid zich zeer ontevreden. Voor het eerst ontstond verschil van meening. Mademoiselle de la Marbillière weende heete tranen. Gaston d'Orléans bleef gedurende vier en twintig uren onzichtbaar. Toen deed Mademoiselle haar stalmeester, den Graaf de l'Espinay, roepen.

En wederom zweeg de verhaler.

De gastheer wachtte steeds glimlachend, en bleef zijn gast uitvorschend aanzien.

Maar deze herstelde zich, en ging voort:

‘Pardon, mon cher Vicomte! Il m'arriva une chose contraire à toute raison et vraisemblance et que je ne crois avoir onques été vue depuis que le monde est monde...’

Mlle de la Marbillière stelde haar stalmeester voor, om haar te ontvoeren, en zich zoo op Prins Gaston te wreken. L'Espinay bracht haar het gevaarlijke en onverstandige van dit plan onder de oogen. Hij bewoog haar te blijven, en zich met den prins te verzoenen, maar een oogenblik later lag hij aan hare voeten, en bekende haar zijn vurigen hartstocht. En ook ditmaal triomfeerde l'Espinay. Louise Roger de la Marbillière zonk in zijne armen. De eenige verontschuldiging voor l'Espinay was, dat hij Louise aanbad, en dat Louise hem vergoodde. Geruimen tijd werd dit niet opgemerkt, maar de onvoorzichtige vrijmoedigheid, waarmee Louise aan haar stalmeester hare goede genegenheid deed blijken, baarde opzien onder het hofgezin. Er werd eerst gefluisterd, daarna luider gesproken. Eindelijk werden aan Gaston d'Orleans anonieme brieven gezonden, waarin men hem opwekte, om nauwkeurig op zijne minnares en haar stalmeester toe te zien.

De zaak werd steeds ruchtbaarder, zoodat Koning Louis XIII zijn broêr plaagde met de voorbeeldige trouw zijner minnares. Woedend verscheen Gaston te Tours, zoodat l'Espinay nauwelijks den tijd had zijn leven te redden door de vlucht. Mademoiselle de la Marbillière werd door den verbolgen prins met verwijtingen en vervloekingen overstelpt. Zij wierp zich aan zijne voeten, ze smeekte, badende in tranen om vergiffenis, en toonde een gadeloos berouw. Daar Gaston d'Orléans nog te vurig aan haar gehecht was, om aan hare tranen weerstand te kunnen bieden, schonk hij algeheel pardon, indien ze wilde zweren in geen geval l'Espinay ooit weder te ontmoeten, noch briefwisseling met hem te onderhouden.

Maar l'Espinay, die zich te Etampes verborg, schreef haar een brief vol wanhopige klachten, waarin hij smeekte om een lok van haar donkerbruin hair als vertroosting in zijne ellende. Deze brief ontving Mademoiselle de la Marbillière uit handen van haar opperhofmeester, den Graaf de Brion, die zijn vriend l'Espinay te Etampes moed had ingesproken. Louise weigerde den brief te ontvangen, en gaf hem terug aan haar opperhofmeester. Ze deelde alles mede aan Gaston d'Orléans, en eischte, dat men l'Espinay zou beletten haar te schrijven. Gaston raadpleegde terstond met Louis XIII te Parijs. De Koning ried hem van Brion den brief op te eischen, er bij voegende: ‘Faites poignarder l'Espinay ensuite.’

Door het verraad van een lakei werd de brief aan den Graaf de Brion ontstolen en Gaston in handen gespeeld. De Koning bleef bij zijn raad, om l'Espinay te doorsteken, doch de laaghartige Orléans aarzelde, omdat hij den toorn van den Kardinaal de Richelieu vreesde. Nadat hij zeer voorzichtig om advies had gevraagd, kwam een antwoord luidende: ‘Le Cardinal n'aime pas que la Cour s'accoustume à faire assassiner les gens.’ Zoo ontkwam l'Espinay aan doodsgevaar, zoo hield hij zich schuil in zijn kasteel van Mézières, of elders in Normandië. Maar weldra bemerkte hij, dat Gaston d'Orleans sluipmoordenaars uitzond, die het op zijn leven toelegden. Den raad volgend van zijn trouwen vriend, den Graaf de Brion, door het overlijden van een bloedverwant, Hertog de Damville geworden, had hij zich gehaast naar Den Haag uit te wijken, in de hoop, dat men hem de eer mocht waardig keuren in het leger der Staten te dienen.

L'Espinay eindigde aldus zijn lang verhaal, en voegde er bij:

‘Je suis bien content de me trouver sur le territoire de la République des Provinces-Unies - la retraicte et asyle de ceux qui sont innocemment bannis et proscrits, refuge de la liberté et de la Religion persécutée!’

De opperhofmeester van Prins Frederik Henderik had met de meeste belangstelling geluisterd. Hij reikte l'Espinay de hand, en verklaarde hem in alle mogelijke opzichten behulpzaam te zullen zijn. Hij nam de vrijheid hem evenwel eenige inlichtingen te vragen. Daar l'Espinay volkomen vrijwillig uit Frankrijk vertrokken was, vroeg hij hem vooreerst, of er gevaar bestond voor verbeurdverklaring zijner goederen. L'Espinay antwoordde, dat hij tot nog toe in het bezit van zijne landgoederen gebleven was, dat de Hertog de Damville zijne belangen behartigde, en dat hij hoop had op de strenge rechtvaardigheid van den Kardinaal. Daarna vroeg de Vicomte de Machault, of l'Espinay nog andere vrienden in Den Haag had. Hij antwoordde, dat hij brieven van aanbeveling meebracht voor den Markies de la Vieuville, luitenant-kolonel in het regiment van David van Orliens, welke hij nog dien dag hoopte in te dienen.

Het bleek hem weldra, dat hij een zeer gunstigen indruk op zijn gastheer gemaakt had, want deze beloofde hem eene compagnie in zijn regiment arquebusiers, of in dat van den heer van Orliens, of misschien in het regiment ruiterij van zijn zwager, den Graaf van Brederode. Hij voorspelde hem, dat hij in Den Haag een kring van vrienden zou vinden, zoodra hij door den Stadhouder en de Prinses Amalia van Solms zou ontvangen zijn. De gezondheid van Prins Frederik Hendrik liet in den laatsten tijd te wenschen over. Deze was nu met het leger der Republiek in Vlaanderen, waar hij vereenigd met Fransche hulptroepen de stad Hulst had veroverd. Zijne Hoogheid zou eerlang naar Den Haag terugkeeren - en dan zou de Graaf van Brederode hem aan het hof voorstellen.

Toen l'Espinay met een vloed van dankbetuigingen zijn afscheid wilde nemen, vernam de Vicomte de Machault, dat l'Espinay voorloopig zijn intrek had genomen in het heerenlogement: Het Gouden Hoofd in de Hoogstraat. De Vicomte raadde hem aan een deftig kwartier te huren bij eerzame burgers, en, zoo het hem mogelijk was, enkele woorden en uitdrukkingen der Hollandsche taal zich eigen te maken.

(Wordt vervolgd.)