De Huisvriend. Jaargang 1896

[p. 269]

Von Wagener beweerde dat een behoorlijk ingerichte ballon een maand of een jaar in de lucht kon blijven zweven.

Een wetenschappelijke ballon.
Door W.L. Alden.
Met twee gravuren.

‘Gij hebt groot gelijk, mijnheer!’ merkte de kolonel op, in antwoord op een vraag van den jongen Thompson.

‘Ik ben dikwijls in den loop van mijn leven er benauwd aan toe geweest. Een man kan geen vijftig of zestig jaar lang door een bezig leven drentelen zonder nu en dan in heel kritieke gevallen te komen. Maar waar ik ook zijn moge, zoo lang ik op vasten grond sta, houd ik mij zelf er voor in staat mij uit bijna alle mogelijke moeilijkheden te redden. 't Is alleen wanneer men mij aan boord brengt van een schip of een ballon, dat ik mijn zelfvertrouwen begin te verliezen. Van ballons sprekende, wil ik u hier, als u er niets tegen heeft een avontuurtje vertellen dat mij overkwam, den eenigen keer dat ik dwaas genoeg was mij zelf aan de lucht toe te vertrouwen.

‘Eens kwam bij mij aan huis in Berlinopolisville een kerel met een aanbeveling-brief van Sam Kendal, die schermmeester was in het ‘Hail Columbia-circus,’ toen ik eigenaar en directeur van die inrichting was. Sam was een van mijn beste vrienden en dus kon een vriend van hem rekenen op een hartelijk welkom in mijn huis.

‘Professor Montgomery, zoo heette Sam's vriend, was een klein mannetje met vastberaden uiterlijk, dien men op het eerste gezicht zou aanzien voor een worstelaar, maar die later bleek een aëronaut te zijn.

‘'t Is wonderlijk dat iedere man, wiens betrekking het is met een ballon op te stijgen, zich zelf professor noemt, terwijl een mijnwerker, die onder de aarde daalt er niet aan denkt zich zoo te betitelen.

‘In den brief van Sam stond niet dat professor Montgomery een luchtreiziger was, en ik meende dat hij een echte universiteitsprofessor was, die er uitzag als een worstelaar omdat hij voetbal en andere athletische spelen aan de studenten leerde.

‘Toen hij dus mijn uitnoodiging aannam om bij mij te komen dineeren, zond ik een boodschap naar mijn ouden vriend professor Von Wagener, de groote specialiteit in electrisch licht, om bij ons te komen, in de meening dat de twee professoren goed gezelschap voor elkander zouden zijn.

‘Nu gebeurde het dat Von Wagener, die belang stelde in alles wat wetenschappelijk en nutteloos was, zich verbazend interesseerde voor ballons en in plaats van teleurgesteld te zijn, dat Montgomery een domoor was, die geen tien woorden zuiver taalkundig kon spreken, was hij verrukt te bevinden dat de man een practisch aëronaut bleek te zijn. De twee gingen aan het praten en er kwam geen einde aan de ballons.

‘Von Wagener beweerde dat hij in een behoorlijk ingerichte ballon een maand of een jaar achter elkander in de lucht kon blijven zweven, en toen Montgomery beweerde dat het onmogelijk was, verzocht Von Wagener hem uit te leggen waarom niet?

[p. 270]

‘Dat is eenvoudig genoeg,’ zeide de luchtreiziger, ‘als uw ballon opgaat en in ijler lucht komt, zet het gas zich uit en ontsnapt uit de klep. Zelfs als het niet ontsnapte, zou het altijd lekken door de zijde of het katoen of van wat voor stof de ballon gemaakt is. Dat is de reden waarom u slechts een paar uren boven kan blijven. Niemand is in staat ooit een ballon te maken die geen gas kan verliezen en niemand ook zal dien uitvinden, want 't is niet mogelijk.’

‘Als ik een ballon maak die onmogelijk een enkele kubieke duim gas kan laten ontsnappen, wilt gij dan met mij opstijgen en het sturen der machine op u nemen?’ vroeg Von Wagener.

‘U kan wedden waarom u wil,’ zeide de andere. ‘Er zou zeker een eindeloos fortuin steken in zoo'n ballon. Maar waartoe dient het er over te praten? Het kan niet bestaan, en gij zult het ondervinden als ge u neerzet om een gas-dichten ballon uit te vinden.’

‘De slotsom was, dat Von Wagener zich aan het werk begaf en een ballon maakte, waarvan ik zelf zien kon, dat hij aan alle vereischten voldeed. De hoofdballon was een bol van aluminium en daarboven bevond zich een zak van dik caoutchouc, met den ballon correspondeerende door een automatische klep. Het idee was dat de bol juist genoeg gas zou bevatten om den ballon op een hoogte van twee honderd voet boven de aarde zwevend te houden. Wanneer hij op deze hoogte kwam, had de luchtreiziger niets anders te doen dan een groote spirituslamp aan te steken, die het gas in den bol zou verhitten en verder doen uitzetten. Zoodra het zich tot een zekere hoogte had uitgezet, zou het in den caoutchouc overvloeien en het opstijgend vermogen van den ballon met een derde vermeerderen.

‘Natuurlijk zou de ballon dan weer opstijgen en als de luchtreizigers wenschten af te dalen hadden zij, altijd volgens Von Wagener, niets anders te doen dan het licht uit te dooven en den ballon te laten afkoelen. Het was een ontzaggelijk vernuftige uitvinding en Montgomery, die begon met volstrekt geen vertrouwen te stellen in Von Wagener, eindigde met te denken dat hij werkelijk een ballon had uitgevonden die voor goed boven kon blijven.

‘Niets kon Von Wagener tevreden stellen dan de belofte dat ik met hem mee zou gaan bij die luchtreis. Ik was er niets fel op, want ik ben heel tevreden met den vasten grond onder mijn voeten, maar daar Von Wagener, een oud vriend, was en evenals alle geleerden zeer geneigd om in allerlei moeilijkheden te geraken als hij geen practisch man bij zich had om op hem te letten, stemde ik er in toe. De opstijging zou op mijn achtererf plaats hebben, waar wij buiten het gezicht zouden zijn van mevrouw Von Wagener en het groote publiek.

‘De machine werd, toen het donker was, naar mijn huis overgebracht, en den volgenden morgen, toen wij gereed waren te vertrekken, wist niemand iets van ons plan.

‘Het verbaasde mij, te merken, dat Von Wagener de opstijgende kracht van den ballon zoo nauwkeurig had berekend dat hij wist welke vracht hij dragen kon om zoo als hij bedoelde een paar honderd voet boven de aarde te rijzen en daar te blijven stilstaan. Bijgevolg moesten wij alle drie gewogen worden en wij hadden wel twee uren noodig om het gewicht der voorwerpen in onze zakken te verminderen of ons gewicht te vermeerderen door zakjes zand, totdat eindelijk Von Wagener tevreden was omdat het geheele gewicht der machine, met ons en onze instrumenten nauwkeurig zooveel bedroeg als wat hij berekend had. Toen begon het vullen van onzen ballon met zuiver watergas, op de plaats zelf gemaakt, en het werd middag, vóór dat wij klaar waren en konden opstijgen.

‘De ballon ging langzaam en zachtjes op, en toen hij zoowat de hoogte had bereikt van den kerktoren, hield hij op met rijzen en bleef volmaakt kalm.

‘Daar blies geen ademtochtje van wind, zoodat er niet de minste trek was en het ding scheen daar rustig te willen blijven tot dat de wind zou opsteken.

‘De professor was erg in zijn schik, en ik verbeeldde mij dat ook Montgomery tevreden had moeten zijn, omdat de uitvinding zoo goed gelukt was, maar hij scheen niet erg op zijn gemak en ik vroeg hem dus wat hij op den ballon had aan te merken.

‘Het gaat tot zoover heel best,’ antwoorde hij, ‘maar de moeilijkheid is ons gewicht te behouden. Ik zal meer vertrouwen in de zaak hebben, als het tochtje geëindigd is en niemand van ons er bij is omgekomen. Er is een ding wat ik niet goed vat, en dat is hoe wij weer beneden kunnen komen.’

‘Ik beken dat ik vergat hiervoor te zorgen,’ zeide Von Wagener, ‘maar het zal tijd genoeg zijn daaraan te denken als wij beginnen te dalen.’

‘Hij was zoo blijde als een kind en meende zeker te zijn van de toekomst. Intusschen hief hij de spirituslamp omhoog en de ballon begon te stijgen juist zooals hij voorspeld had.

‘Wat zegt u daarvan?’ vroeg hij aan Montgomery.

‘Dat is in orde,’ zeide deze, ‘hij zal snel genoeg rijzen, maar hij zal van middag niet hooger meer gaan,’ en hij blies de lamp uit.

‘Von Wagener was razend en vroeg wat Montgomery bedoelde met de lamp uit te blazen.

‘Wanneer die lamp brandt, verteert zij spiritus, niet waar? Nu, dat is het gewicht van den ballon verminderen, niet waar? Als u hierheen ziet, zal u merken dat wij altijd opstijgen, en er is geen middel om daar een eind aan te maken.’

‘Von Wagener en ik, keken naar buiten en zagen dat wij zoowat eens zoo hoog waren als zooeven. Juist ging de machine weer omhoog en wij konden voelen dat zij aardig steeg.

‘Wat is er nu gaande?’ vroeg ik.

‘Iets heel gewichtigs,’ zeide Von Wagener, ‘ik heb mijn valsch gebit over boord geworpen.’

‘Meer gewicht kwijt,’ riep Montgomery, ‘had ik geweten dat u valsche tanden had, zoo zou ik mij nooit aan u hebben toevertrouwd. Ik zou geweten hebben dat u ze bij de eerste gelegenheid de beste over boord zou

[p. 271]

werpen. Wetenschappelijke mannen kan men niet vertrouwen.’

‘Gelooft u werkelijk,’ vroeg ik, ‘dat de ballon voortgaat met opstijgen?’

‘Wij hebben maar één kans! Als er veel dauw valt, kan het misschien opwegen tegen de tanden van den professor en de spiritus, die hij verbrand heeft, en dit is onze eenige kans.’

‘Ik wist nu dat ik in een heel moeielijk geval was geraakt en dat ik er een heel lief ding voor zou gegeven hebben om niet met Von Wagener meegegaan te zijn. Ondertusschen was er voorloopig niets te doen dan te wachten op den dauw, dus zetten wij ons neer in het schuitje en wachtten.

‘Gelukkig viel er een zware dauw; Montgomery liet ons onze jassen uittrekken en ze buiten ophangen, zoodat zij den dauw konden opvangen, en tegen omstreeks 8 uur bevonden wij, door een stukje vloeipapier uit te werpen, dat wij langzaam zakten. Wij bleven bijna den heelen nacht doorzakken en, toen het morgen werd, zagen wij dat wij 600 voet boven de aarde waren en wegdreven uit het gezicht van Berlinopolisville.

‘Von Wagener was zeer opgewonden van blijdschap; hij wrong zijn jas uit en trok ze weer aan.

‘Eensklaps begon hij wat te zeggen, wat ik niet goed verstond, daar ik niet bekend ben met wetenschappelijke termen, en op hetzelfde oogenblik ging de ballon weer de hoogte in.

‘Verduiveld! Wat heeft die idiote geleerde nu over boord gegooid?’ gilde Montgomery.

‘Ik had het ongeluk mijn portemonnaie uit mijn jaszak te verliezen,’ zeide Von Wagener, ‘maar dat is geen excuus voor zulk een onfatsoenlijke taal.’

‘'t Is uit,’ zeide Montgomery, ‘nu is 't met ons gedaan. De zon komt dadelijk op, en dan zet het gas zich uit. Kolonel, 't spijt mij dat u van de partij moest zijn, maar ik ben blij dat u geen familievader is.’

‘'t Zag er zeer bedenkelijk uit. Wij gingen langzaam op, totdat de zon de aluminium-bol had verwarmd, en toen vlogen wij naar de hoogte met een vaart, waarbij wij tegen den middag stellig 20 of 30000 voet hoog zouden zijn. Er was slechts één middel om den ballon te doen dalen, en dat was door het gas uit te laten.

‘Daar er echter geen veiligheidsklep was, konden wij het gas niet laten ontsnappen.

‘Ik moet het den professor en Montgomery tot hun eer nageven dat zij dappere mannen waren. Montgomery vloekte nu en dan tegen Von Wagener in het bijzonder en tegen de wetenschap in het algemeen, maar dit was zeer natuurlijk onder deze omstandigheden. Von Wagener zat rustig op den bodem van het schuitje, den barometer bestudeerend en aanteekeningen makend, die, zooals hij zeide van oneindige waarde zouden zijn voor de wetenschap in geval dat men ze vond.

‘Van de beide mannen had ik het meest te doen met Montgomery, want hij had de liefde voor de wetenschap niet om hem te steunen, zooals bij den professor het geval was.

‘Wij gingen altijd hooger. Het gas zette zich uit en vloeide in den elastieken zak, zooals Von Wagener bedoeld had, en als dit gebeurde zouden wij onze vaart verdubbelen.

‘Om negen uur 's morgens verloren wij de aarde uit het gezicht, en om elf uur was de lucht zóó dun geworden, dat wij moeite hadden adem te halen.

‘Professor von Wagener, wiens longen niet van de sterkste waren, leed meer dan wij, maar hij hield zich staande door wetenschappelijke notitiën te maken, en blijkbaar amuseerde hij zich zoo goed als ooit in zijn leven.

‘Montgomery zat rustig, moe als hij geworden was van op den professor te schelden, en niets anders hebbende om zijn geest mede bezig te houden.

‘Ik keek naar buiten, toen de loop van mijn revolver, die in mijn broekzak stak, in het netwerk van het schuitje verward raakte en mij op een denkbeeld bracht.

‘Kijk eens, Montgomery,’ sprak ik, ‘ik kan het gas uit den ballon doen ontsnappen, maar wij zullen gevaar loopen dat het zóó snel ontsnapt, dat wij, wanneer het ding barst, in al te snelle vaart dalen.’

‘Ik wil dat gevaar loopen. Als gij het gas laat ontsnappen, hebben wij een kans, al is 't ook een kwade, maar, als gij het niet doet, zijn wij dood als Julius Caesar.’

‘En wat zegt u, professor?’ vroeg ik, want ik wilde niet onberaden handelen.

‘Zeker,’ zeide de professor, ‘zeker, doe uw proefneming, kolonel, ofschoon ik zou verkiezen dat u wachtte totdat wij 27000 voet hoog waren, een hoogte, grooter dan iemand ooit bereikt heeft.’

‘Wij zijn hoog genoeg,’ zeide Montgomery, ‘ik heb nog geen trek bij de engelen aan te landen. Vaste grond is goed genoeg voor mij.’

‘In orde,’ riep ik, haalde mijn revolver uit en schoot door den aluminium-ballon.

‘Natuurlijk ging de kogel er door of het papier was; hij maakte een gat waar hij er inkwam en een ander waar hij er uitging. Dat gaf het gas de keuze om weg te vliegen, van waar het wilde en het nam beide kansen waar.

‘In de volgende vijf minuten begon de ballon te zakken, en ik hoopte dat hij veilig het land zou bereiken. Maar Montgomery wist het beter. Hij zakte sneller en sneller hoe meer gas er ontsnapte, en spoedig daalden wij zoo snel alsof de ballon gebarsten was.

‘Spoedig kwam de aarde in het gezicht, en de boomen en velden en huizen schenen naar boven te vliegen om ons te ontmoeten.

‘Daar waaide een flinke bries toen wij, zooals Montgomery meende, een mijl hoog waren, en zij dreef ons westwaarts naar een groot meer.

‘Als wij maar kunnen drijven, totdat wij aan het meer zijn, dan zijn wij gered,’ zeide Montgomery, ‘Kolonel! gooi alles over boord, wat in het schuitje is.’

‘En meteen greep hij alles aan wat zijn handen konden omvatten en ik deed hetzelfde, en voor een minuut of twee regende het instrumenten en allerlei voorwerpen over dat gedeelte van het land.

[p. 272]

‘Weg met jelui laarzen, jassen, vesten en hoeden,’ gilde Montgomery; ‘professor als u nog meer draagbare tanden heeft, gooi ze weg. Wij moeten elk onsje gewicht kwijtraken, als wij dat meer willen bereiken.’

‘Wij verminderden onze kleederen zooveel wij konden,

Montgomery riep mij toe te springen.

en Von Wagener ging zoo ver zijn glazen oog uit te gooien, daar hij geen tanden meer had om zich van te ontdoen.

‘Daarop zaten wij neer en wachtten af wat het einde zou zijn.

‘Wij waren misschien een kwart mijl hoog, toen wij boven het meer kwamen, en op de plaats, waar wij terechtkwamen, scheen het water tamelijk diep te zijn.

‘Montgomery nam den professor in zijn armen, en zonder hem te vragen of hij er iets tegen had, wierp hij hem er uit. Toen riep hij mij toe er uit te springen, en wij verlieten den ballon zóó plotseling, dat wij alle drie bijna terzelfder tijd in het water terechtkwamen.

‘Ik zonk tot den bodem, die naar ik berekende wel 50 mijlen diep was, ofschoon ik later hoorde dat het meer maar 40 voet diepte had. Toen ik boven kwam, zwommen Montgomery en de professor aan land en ik volgde hun voorbeeld. Alle menschen uit de buurt hadden den ballon gezien, en er was reeds een menigte menschen op de been, wachtend om ons te zien landen.

‘Dat is heel vervelend,’ zei de professor, ‘ik kan die menschen toch niet ontmoeten zonder tanden en met één oog. Kolonel, daar drijft de ballon, ik geloof dat wij beter deden er heen te zwemmen en op een gelegenheid te wachten tot dat het donker is.’

‘En ik ga aan land,’ riep Montgomery, ‘en ik zou 't nog doen, al had ik geen ledemaat meer over en al stonden ook alle jonge-juffrouwen-pensionaten van het land op den oever.’

‘Maar toch zag de professor er zoo spookachtig uit, dat de meeste vrouwen en kinderen er niet op gesteld waren ons te bekijken.

‘Wij kwamen kalm aan land, een boer gaf ons droge kleeren, die ons even slecht pasten als een fransch soldaat zijn uniform, en reed ons naar Berlinopolisville, een afstand van 22 mijlen.

‘De professor scheen zoo gelukkig als een jong meisje dat van een picnic terugkeert. Hij deed niets dan praten over zijn ballon en wat 'n geluk het zou wezen als hij een manier kon uitvinden, om hem veilig uit de wolken

[p. 273]

naar beneden te krijgen, maar Montgomery was den heelen weg door woedend.

‘Hij opende den mond niet, vóór wij aan onze deur waren en toen zeide hij tot den professor dat hij, nog liever dan met een wetenschappelijk man in een ballon op te stijgen, zijn zakken met dynamiet wilde vullen en dan een politieagent roepen om hem gevangen te nemen.

‘Daarna groette hij mij en ging heen, vloekend op een wijze, heel ongeschikt om na te vertellen.

‘Ik heb hem nooit meer gezien of iets van hem gehoord.’