De Huisvriend. Jaargang 1896

Het kleurenspel.

Spelen in de open lucht zijn de geliefkoosde uitspanning der Engelschen, en de tallooze garden parties, die men bij hen gedurende het mooie seizoen organiseert, hebben hunne buitengewone populariteit grootendeels te danken aan het croquet en lawn tennis, dat eenerzijds aan de jeugd gelegenheid geeft tot heilzame lichaamsbeweging, en anderzijds een aangenaam tijdverdrijf oplevert.

Maar het croquet-spel begint nu reeds wat oud te worden, en heeft in veler oogen zijn roem zelfs overleefd; en het lawn tennis vereischt eene zóó groote lichamelijke inspanning, dat het evenmin voor elken leeftijd als voor elk gestel geschikt is. Er bestond dus dringend behoefte aan de invoering van iets nieuws op dit gebied, - totdat men eindelijk een spel in de open lucht bedacht, dat moderner dan het croquet, minder vermoeiend dan het lawn tennis, en toch belangwekkend genoeg is, om aan personen van elken leeftijd bezigheid en ontspanning te kunnen verschaffen. Dit nieuwe spel, bestemd om de hier bedoelde leemte aan te vullen, is het door mevrouw A. Hartshorne in Engeland ingevoerde kleurenspel, dat geroepen schijnt om zich in alle landen, waar men gaarne afleiding en ontspanning in de open lucht zoekt, dezelfde populariteit als zijne voorgangers te veroveren.

Dit kleurenspel levert het groote voordeel op, dat het zonder voorafgaande studie, zonder de minste of geringste verandering van kostuum, en op elk willekeurig gekozen terrein, hetzij aarde of grasveld, onverschillig zelfs of het hobbelig, vlak of heuvelachtig is, gespeeld kan worden. De meest geschikte afmetingen zijn een rechthoek van 20 meter lengte en 10 à 12 meter breedte, hoewel ook een beperkter ruimte voldoende is. De voor het kleurenspel, waaraan vier of acht personen kunnen deelnemen, benoodigde gereedschappen bestaan uit vier seriën van ieder vijf staken of paaltjes, die ongeveer een meter lang zijn en op omstreeks twintig centimeter afstands van hun boveneinde met een soort van ronde plak of schijf zijn voorzien. Deze paaltjes zijn rood, wit, blauw en groen geverfd. Elke serie van vijf paaltjes begint met een paaltje van een der bovengenoemde kleuren, en eindigt ook met een van diezelfde kleur. Ieder paaltje is tevens aan het boveneinde voorzien van een klein gaatje, waarin een vlaggetje gestoken moet worden. Aan het bovenste gedeelte van het paaltje, halverwege tusschen de schijf en den top, bevindt zich een strik of lus van koperdraad, bestemd om er een zwarte vlag, de ‘halfmastvlag’ geheeten, in te steken.

Het gereedschap bestaat voorts nog uit: vier dragers of standaards voor twaalf ringen en twee vlaggen; een paal, van waar de spelende persoon uitgaat en die 1.03 meter hoog is en óók van een verticale schijf is voorzien, waarop ter orienteering de genoemde vier kleuren geschilderd zijn; acht blikken vlaggetjes, eveneens met dezelfde vier kleuren beschilderd; een verzameling vlaggetjes, die met de zwartgeschilderde letter R (rechts) en eene andere, die met de letter L (links) gemerkt zijn; twaalf vlaggetjes (een signaal voor vergissing) die zwart geverfd zijn; vier doozen om ze er in te bewaren; eindelijk tusschen de 12 en 48 rood, wit, blauw en groen geschilderde ringen; en - niet te vergeten de kist, die al dit speelmateriaal bevat.

Wanneer de spelers nu met hun achten zijn, dan moet men vier ringdragers méér hebben, benevens de daarbij behoorende ringen en vlaggetjes.

Het spel wordt als volgt opgesteld. De vier rijen paaltjes moeten in vier groepen gerangschikt worden, namelijk in: de serie van waar de spelende uitgaat, de linkerserie, de rechterserie, en de eindserie. Een doos met drie zwarte vlaggetjes er in, wordt bij elke reeks paaltjes geplaatst, om alle belemmering der spelenden gedurende den loop der partij te vermijden. De volgorde der paaltjes van elke serie is, van links naar rechts gaande, aldus: 1^o. serie van het paaltje met schijf: rood, wit, blauw, groen, rood; 2^o. linkerserie: wit, blauw, groen, rood, wit; 3^o. rechterserie: blauw, groen, rood, wit, blauw; 4^o. eindserie: groen, rood, wit, blauw, groen

De regelen van het spel zijn zoo eenvoudig mogelijk. Allereerst wordt door het lot beslist over de plaats, die door elk der medespelenden zal worden ingenomen, na-

[p. 147]

melijk aan de rechter- of aan de linkerzijde, en die twee partijen loten dan weder om hun uitgangspunt aan den buitensten rechter-, of aan den buitensten linkerkant. De in het binnengedeelte aanwezige speler heeft het meest afwisselende spel, terwijl de andere partner den speler aan den buitenkant voorstelt. De buitenste rechter en de buitenste linker der uitgangs- of aanvangsserie worden de binnenste tegenpartijen der linkerserie en der eindserie. De kleuren moeten altijd in de volgorde: rood, wit, blauw, groen gespeeld worden. Bij voorbeeld: de blauwe paal moet eerst den groenen ring, daarna den rooden, en dan den witten bevatten, - dan is hij compleet. Eene andere kleurschakeering op de paaltjes is niet geoorloofd.

Nadat elke serie vijf paaltjes bevat, heeft ieder speler een paaltje, om er een ring op te steken. De middenste paal heet de ‘gelukspaal’ en wordt door dien speler gewonnen, die het eerst bemerkt, dat hij er den ring van de vereischte kleur op kan steken. De partners worden groepsgewijze - twee aan twee - aan de tegenovergestelde zijden van den aanvangspaal geplaatst, waar elk hunner twaalf ringen en twee vlaggetjes op een drager in de linkerhand houdt. De spelers loopen naar de paalseriën toe, waarbij de binnenste tegenpartijen dan bovendien het voordeel van den gelukspaal voor zich hebben, en daarop hunne ringen, met voortdurende inachtneming der kleurenschikking, geplaatst trachten te krijgen.

Een speler kan een ring op een paal steken, kan dien terstond verdubbelen, en ook den ring van zijn partner verdubbelen, zoodat hij van drie ringen partij trekt. De binnenste speler is in sommige gevallen meer bevoorrecht, want hij kan den gelukspaal in bezit nemen door een eersten ring, dien terstond door een tweeden verdubbelen, een ring op een paal steken, dien oogenblikkelijk verdubbelen, en ten slotte den door zijn partner opgestoken ring verdubbelen, zoodat hij een maximum van vijf ringen op ééne enkele serie paaltjes voor zich heeft. Zoodra op een en denzelfden paal de vier kleuren bij elkaar zijn, mogen de spelers er verder geen ring meer op steken.

De vier seriën palen heeten respectievelijk: serie van den paal, linkerserie, rechterserie en eindserie.

Het spel begint met de paalserie, gaat van daar naar de linker-, dan naar de rechter-, en ten slotte naar de eindserie. De spelers komen vervolgens bij het aanvangspunt terug en beginnen opnieuw. Zij loopen op het commando ‘speelt!’ gezamenlijk voorwaarts. Zijn er acht in twee groepen verdeelde spelers aanwezig, dan moet de tweede groep van elk leger beginnen te spelen, wanneer de eerste groep de linkerzijde verlaat.

De middenste paal van elke rij heet ‘gelukspaal’ en blijft ter beschikking van dat veldleger, dat hem gedurende heel het overige gedeelte der partij gewonnen heeft.

Om aan te wijzen, wien de gelukspaal behoort, steekt men in het aan de bovenpunt aanwezige gat een vlaggetje met de letter L of R. De twaalf ringen (drie van elk der vier kleuren) moeten van te voren op den drager of standaard, onverschillig in welke volgorde, gerangschikt worden. Kan een speler een ring ter bestemder plaatse brengen, zonder hem te kunnen verdubbelen, dan kan hij dien van den paal zijns partners verdubbelen; kan een speler geen enkelen ring thuisbrengen, dan kan hij desniettemin dien van zijn partner verdubbelen.

De buitenste rechter en de buitenste linker mogen zich niet kruisen en den gelukspaal van hun partner verdubbelen. Wanneer een speler bij het opsteken van een ring zich in de kleur vergist, dan is dat een fout, die den paal ‘doodt’, d.w.z. buiten werking stelt; die paal wordt dan geblokkeerd, hetgeen door een in het gat van den zoogenaamden middenmast gestoken zwarte vlag wordt aangeduid. Steekt een speler bij vergissing een ring op een tot het leger der tegenpartij behoorenden gelukspaal, dan moet hij dien ring weder wegnemen en verliest hij zijn speelrecht op deze paalserie.

Steekt iemand abusievelijk een ring op een reeds compleeten paal, dan moet hij hem terugnemen, en verliest hij zijn speelrecht op de serie. Het spel eindigt na afloop van drie volledige toeren, tenzij door een der spelers te kennen wordt gegeven, dat hij ‘er uit’ is, d.w.z. dat hij geen ringen meer heeft. Nadat de drie andere spelers hun toer tot aan die paalserie volbracht hebben, waar de eerste speler zijn laatsten ring verbruikt had, is de partij ten einde.

Het komt somtijds voor, dat een der veldlegers opgehouden wordt, omdat het op geen der seriën meer een ring kan steken. In dit geval worden de overblijvende ringen der beide partijen geteld, en wie dan het kleinste aantal heeft, blijft overwinnaar.