De Huisvriend. Jaargang 1892

De kus.

Niet in alle tijden was de kus zoo algemeen verspreid als heden ten dage. Op den publieken weg zag men dien nooit geven; alleen in het heiligdom van het huis of bij feestelijke gelegenheden bestond hij. De liefde vond hem uit, en daarom rekende men hem, in den tijd toen Rome nog geen echtbreukwetten kende, tot de geheimen van het huwelijksleven, waarover Hymen zijn beschermende hand uitstrekte. Het is gebeurd, dat een romeinsch jonkman onverbiddelijk ter dood veroordeeld werd, omdat hij een getrouwde vrouw in het openbaar had gekust. Maar nog in de tijden der republiek veranderde dit in Rome. Men vond er langzamerhand niets stootends meer in, dat mannen hun vrouwen in tegenwoordigheid van vrienden en bekenden kusten. De aanleiding tot deze verandering van denkwijze was een hoogst prozaïsche, zelfs treurige, en geen mindere bracht deze overtreding der zedenwet teweeg dan de strenge Cato. Het was namelijk mode geworden, dat de schoone, trotsche romeinsche dames, als zij elkander bezochten, niet meer allerlei vroolijke of stichtende gesprekken voerden, maar heel dapper feestvierden. Edele wijnen en oesters werden in overvloed op tafel gebracht en gebruikt, terwijl mijnheer in den Senaat zitting had of andere ambtsbezigheden verrichtte. Kwam hij dan tehuis, zoo werden deze slemppartijen in de boudoirs brutaalweg geloochend. Om nu de vrouwen toch te kunnen betrappen, sloeg Cato den kus voor, opdat deze haar zou verraden. In ieder geval had Cato daarmede slechts den kus onder vier oogen bedoeld; ten minste bewijst het den ernst, waarmede hij de vroegere wet betreffende den kus in eere hield, dat hij een senator van de lijst schrapte, omdat deze zijn vrouw in tegenwoordigheid hunner dochter gekust had. Maar de grenzen waren nu eenmaal overschreden, en niets baatte meer.

[p. 99]

Keizer Constantijn gaf zelfs een wet, waarbij de verlovingsgeschenken, als een kus hen vergezelde, bij den dood van den bruidegom voor de helft aan de bruid en haar erven moesten overgaan. Deze wet ging later in de rechtspleging van alle europeesche staten over. Het voortschrijden der beschaving heeft ook het rijk van den kus steeds meer en meer uitgebreid; hij is nu niet alleen een voorrecht van de geoorloofde liefde en den godsdienst, doch ook een afgesleten munt geworden, die tusschen allen gewisseld wordt, zonder onderscheid des persoons. Ook strekt hij zich niet enkel uit tot den mond en de wangen, maar ook tot de oogen, het voorhoofd, de hand en den voet.

Nergens is de gewoonte van het kussen zoo verspreid als in Rusland. Men is daar geen oogenblik zeker, niet onvoorziens een kus te krijgen, zelfs van menschen, die ons alles behalve sympathiek zijn. Opmerkenswaardig zijn de massa's kussen, op den Paaschmorgen gegeven, wanneer de voorname grondbezitters zelfs den smerigsten boer den wang tot een kus moeten reiken.

Bij ons heeft de kus nooit zulk een belangrijke beteekenis gehad, maar aan zoetheid en innigheid heeft hij echter niet verloren. Nu eens vervult hij ons van vreugde, dan schijnt hij ons een bittere plicht toe; dan is hij het voorwerp van een diefstal, nu eens de stomme taal der liefde. Iets aandoenlijks ligt in den kus van het kind, iets plechtigs in dien der ouders, iets heerlijks in dien der vriendschap.