Hollands Maandblad. Jaargang 2011 (758-769)

[p. 38]

De laatste tijd
door Philip Huff

Kut, denkt Jasper Vermeij, alle parkeerplekken zijn bezet. Dat kan er ook nog wel bij. Hij besluit de auto op de hoek van de stoep te zetten. Dit is gvd de Sumatrastraat, waar nooit een kip doorheen loopt en morgenvroeg is hij toch weer weg. Hij heeft geen zin een eind te moeten lopen, niet met deze regen, niet met deze wind. Als hij de deuren op slot klikt, zetten de alarmlichten drie meter natte duisternis even in een oranje schijnsel. Het laatste stukje naar huis trekt hij een sprintje.

Jasper maakt de voordeur open. In de hal trekt hij zijn lichtbruine leren schoenen uit. Ook nat. Alles nat. In het trappenhuis plaats hij alleen zijn tenen op de treden, schoenen in de hand.

In de etagewoning is alles al donker. De gordijnen van de kleine zitkamer op de eerste verdieping zijn gesloten. Als hij over de houten vloer loopt, krimpt hij ineen bij elke kraak van de losse planken. In de badkamer naast de slaapkamer poetst hij zijn tanden. Het licht boven de spiegel is hel en wit en zonder compassie. Hij kijkt naar de inhammen van zijn haarlijn, trekt zijn haar strak naar achteren met zijn hand. Grijze plukjes ontsnappen links en rechts. Dan beseft hij dat het water nog stroomt en zet de kraan uit. Door de luchtafvoer hoort hij de regen roffelen en de wind huilen.

Gek, denkt hij, terwijl hij de elektrische borstel ruim voor het twee-minuten-seintje terugzet in de lader, de hele avond neem ik de tijd om alles op te rekken, tijd die er eigenlijk niet is, en nu, vlak voor het slapengaan, raffel ik de echt belangrijke dingen af.

Hij hangt zijn pak met das over een klerenhanger naast de kamerjas van zijn vrouw. Zijn overhemd, sokken en onderbroek gooit hij in de wasmand. Hij kijkt even naar het slipje van zijn vrouw dat daar al ligt. Dan loopt hij naar de wc, gaat vlak voor de pot staan en kijkt naar het donkerbruine driehoekje schaamhaar bij zijn piemel. Hij ziet de pis opspatten en voelt druppels op zijn schenen stuiven. Hij trekt niet door. De wc-rol is op maar hij pakt geen nieuwe van de stapel. Voordat hij de deur van de wc opent en weer het donker in loopt, brengt hij zijn hand naar zijn neus en ruikt kort aan zijn vingertoppen.

Zijn vrouw ligt al te slapen. Over de verkreukelde lakens ligt de gloed van de maan, of van de lantaarnpaal voor het huis. Het licht kleurt alles zilver: de rand van de gordijnen, de sprei, de lichte, geschuurde houten vloer. Jasper kruipt voorzichtig onder de deken. Hij voelt het matras onder het gewicht van zijn naakte lichaam wegzakken. Buiten betast de wind het kozijn.

Tessa Hoytema ligt wakker in bed. Ze hoort haar man thuiskomen; hoe hij de voordeur te hard dichtdoet en de trap oploopt. Ze hoort zijn voetstappen op de vloer van de kleine woonkamer kraken. De deur van de badkamer. Het water dat te lang stroomt. Ze sluit haar ogen. Ze wil niet naar de wc.

Ze wil niet doen alsof ze slaapt: ze wil slapen, gewoon slapen. Ze moet tot rust komen. Daarom doet ze alsof ze slaapt, ogen dicht en dan maar hopen dat haar lichaam het voorbeeld volgt. Ze wil niet alleen slapen omdat Puck weer

[p. 39]

urenlang heeft gehuild, waardoor Jamie natuurlijk ook wakker werd. Ze wil vooral slapen om van het gevoel in haar borst af te zijn. Dat bonkende hart, alsof ze vier trappen heeft bestegen.

Na het eten belde ze Ida, maar die nam niet op. Even had ze de neiging schreeuwend de straat op te rennen. Nu schaamt ze zich voor de vijf keer bellen, de ingesproken voicemail. Ze wou dat ze wist hoe ze zoiets kon wissen.

De deur van de slaapkamer gaat met een lange piep open, als een moeder die gesmoord schreeuwt. Ze hoort Jaspers ademhaling terwijl hij dichterbij komt. Hij heeft gedronken. Vanavond had hij teambespreking met de partners van kantoor. Dat heeft hij elke eerste dinsdag van de maand. Dan verzamelen Frans, Nelson, Jeroen en hij om vier uur op kantoor en bespreken ze de strategie. Evalueren ze elkaars sterke en zwakke punten. De feedbacksandwich. Jasper legde het haar met een heel ernstig gezicht uit, zelfs bij dat woord bleef zijn gezicht in de plooi. Ze vond het ontroerend, hoe hij zichzelf had heruitgevonden tot ondernemer. Maar vanavond voelt ze zich niet zachtaardig. Ze luistert de hele tijd naar het geluid van de wind tegen de ramen, hoe het glas in de sponningen schudt. Soms klinkt het of de ramen zo los zitten, dat ze bang is straks wakker te worden in een bed vol scherven. Met glas op haar gezicht. Ze voelt het matras wegzakken. Ze maakt zich zorgen. Over hem. En over haar. Die zorg huist in haar borstkas. Doet alles bonken.

Hij ligt nu naast haar in bed. Ze concentreert zich volledig op hem. Zijn lichaam is stil. Hij ademt door zijn neus diep in en uit. Ze hóórt dat hij nog niet slaapt, maar het zal niet lang meer duren voordat het wel zo is. Als hij vroeger bij haar in bed kroop en dacht dat ze al sliep, fluisterde hij zacht ‘slaap lekker’ in haar oor. Dat doet hij niet meer. Al jaren niet. Ze vraagt zich af: als ze er wat van zou zeggen, zou hij dan ‘sorry’ zeggen, of zou hij zich aangevallen voelen?

Zeg iets, denkt ze. Zeg het. Zeg: ‘Slaap lekker’.

Zeg: ‘Lief, het komt allemaal goed’.

Zeg: ‘Ik hou van jou’.

Maar hij zegt niets.

Slaap lekker. Ik hou van jou. Het komt allemaal goed. Ze herhaalt de laatste woorden in haar hoofd, zoals hij ze vroeger zei, laat ze rondwentelen als een bodempje wijn in een glas. Er zit droesem in dat zinnetje. De heldere geur en kleur zijn verdwenen.

Ze heeft de afgelopen tijd last van angstvisioenen: Jasper in een restaurant in Shanghai met een ander, of hij struint door Le Marais of Amsterdam, een vreemd hoofd op zijn schouder. Ze wil er niet aan denken, en toch gebeurt het. Ze schudt haar hoofd: dat was acht jaar geleden.

Hij hoort haar zijn naam zeggen. Of niet? Droomt hij? Nee, denkt hij, nee, hij droomt niet: ze schudt haar hoofd en fluistert zijn naam en zegt. ‘Jasper, slaap je?’

Niet nu, denkt hij, niet nu. Het bed is om in te slapen. Dit lichaam is om mee te slapen. Het is warm. Het is moe. Hij doet alsof hij zich in zijn slaap beweegt. Zijn piemel doet pijn. De top van zijn eikel schuurt langs de lakens.

Maar weer hoort hij: ‘Jasper?’

‘Ja,’ fluistert hij. Hij opent zijn ogen en kijkt naar boven. ‘Ja, lief?’

‘Ik...’ Maar ze maakt haar zin niet af.

Zijn brein maakt een afweging en besluit haar heel kort te geven wat ze wil. Hij draait op zijn zij en zegt, zijn gezicht dicht tegen het hare: ‘Tess, gaat het?

[p. 40]

Slaap je niet? Ik ben heel moe en ga heel graag slapen. Zullen we lekker gaan slapen?’

Ze heeft nog steeds niets gezegd.

‘Lief,’ vraagt hij weer, ‘zeg eens wat. Wat is er nou? Is er iets?’

Ze draait haar hoofd zijn kant op. De kussensloop knispert. ‘Nee,’ zegt ze. ‘Ja. Ik weet het niet. Ik voel me gewoon zo... zo verdrietig. De laatste tijd. Alsof...’

Hij brengt zijn hand naar haar gezicht, legt één vinger op haar wang, heel voorzichtig. Hij voelt nat aan. ‘Wat is er dan?’ vraagt hij. Het klinkt alsof hij haar onderbreekt.

Ze haalt haar schouders op. De deken en haar kussen maken een knisperend geluid.

‘Ik weet het niet. Ik denk de laatste tijd soms dat alles uit mijn handen gaat vallen.’

Tessa draait haar hoofd zijn kant op. In het donker kijken ze elkaar aan.

‘Ik weet wel dat er niets aan de hand is, maar toch.’

‘Tess, er gaat niets vallen. Echt niet. Het is misschien gewoon allemaal even wat veel voor je, zo, met wat je allemaal in de lucht moet houden. En terecht.’

Ze zwijgt.

‘Misschien moet je anders met iemand gaan praten? Ik bedoel over Jannie en dat gedoe met Bert? Om het te fixen? Het is helemaal niet raar als je met iemand gaat praten als je zus zo ziek is. Om het op te lossen?’

Ze zucht. ‘Ik voel me gewoon rot, Jasper, ik weet niet of dat iets is wat nou een, twee, drie opgelost moet worden.’

‘Sorry,’ zegt hij. ‘Je hebt gelijk.’

Hij drukt zijn lippen op haar voorhoofd. Ze ruikt naar lavendel. Heel het bed ruikt naar lavendel.

Hij wordt wakker omdat hij naar de wc moet. Het voelt alsof hij een eeuwigheid heeft geslapen, maar de oranje cijfers van de wekker geven aan dat het maar een uurtje is. Zijn hoofd voelt zwaar aan, zwabbert als een skippybal alle kanten op. Zijn nek is slap als elastiek.

Hij staat te plassen en denkt aan Tessa's zus. Volgende week moet ze weer onder het mes. Haar ziekte heeft de boel op scherp gezet, hun leven ballast gegeven. Het moet wel leuk blijven, denkt hij, en licht. Dat was zijn idee van samenwonen: het was leuk. En het is nog steeds wel leuk. Maar het moet wel leuk blijven, ook. Liefde moet geen werken worden.

Ergens in een van de achtertuinen gaat een licht aan. Een hek valt dicht. Hij huivert en knijpt een oog samen. Met dit weer opstaan, naar buiten gaan. De fiets pakken. Midden in de nacht. Waar sommige mensen wel niet voor werken...

Hij brengt zijn hand naar zijn voorhoofd en drukt zijn duim en twee middelste vingers hard tegen zijn slapen. Hij gaat morgen uitslapen. Frans, Nelson, Jeroen zullen ook brak zijn. Hij moet niet vergeten de auto te verplaatsen. De vorige keer dat hij op de stoep parkeerde, betaalde hij honderdvijftig euro.

Hij ligt weer in bed en probeert zo min mogelijk te bewegen. Hij wil in slaap vallen, van zijn zorgen af zijn, maar het lukt niet: Tessa houdt hem wakker, al zwijgt ze. Ze slaapt niet, hij voelt het. Toch duurt het zeker tien minuten voordat ze iets zegt.

[p. 41]

bollamp

‘Lief,’ vraagt ze, ‘ben je nog wakker?’

Hij knikt. Het bed beweegt een beetje. ‘Ja.’

‘Lief, wil je bij me weg?’

Stilte.

‘Bij je weg? Hoe kom je daar nou bij?’

‘Dat kan toch?’

‘Nou...’

‘Ik dacht gewoon, vanavond, wat nou als Jasper weg wil? En het gevoel heeft dat 't niet kan? Omdat je vindt dat je me in deze omstandigheden niet in de steek kunt laten? Omdat je denkt dat ik het dan niet red?’

Hij zwijgt. Hij denkt: wat zegt ze? En wat betekent het?

‘Dan moet dat kunnen, toch? Dan moet jij kunnen gaan, vind ik, als je dat zo voelt. Als jij niet meer - niet meer wil, of zo. Iedereen doet dat tegenwoordig. Je moet niet denken dat omdat Jannie nu...’

‘Tess,’ zegt hij, ‘wat zeg je nou allemaal?’

‘Gewoon. Niets. Dat...’

‘Laten we het hier over hebben als Jannie weer beter is, goed?’

‘Hoe bedoel je?’

‘Niets,’ zegt hij.

Hij wil zijn hand naar zijn hoofd brengen, maar bedenkt zich. Sukkel, denkt hij. Hij sluit zijn ogen, schudt zijn hoofd.

‘Zie je wel,’ zegt Tessa. ‘Je wilt weg. Je durft het alleen niet te zeggen.’

[p. 42]

‘Nee, nee.’ Hij schudt zijn hoofd, opent zijn ogen. ‘Doe niet zo gek.’

‘Wat bedoelde je dan? Waarom wil je het er later over hebben? Wat betekent dat? Dat schudden van je hoofd.’

Jasper kijkt haar aan. ‘Tess, kun je het laten, alsjeblieft? Ik bedoelde niets. Het zijn tijden van stress, dit. Dan gebeurt dat. Maar niet dit. Laten we ons alsjeblieft niet opnaaien over dit soort dingen en...’

‘Jasper,’ zegt ze, ‘heb jij het wel eens met een ander gedaan?’

Hij valt stil. Even, maar te lang, denkt hij.

‘Ik? Nee, natuurlijk niet. Hoezo? Kom op, niet piekeren, we gaan slapen.’

Hij slikt weer. Ze kan het horen. Ze voelt ook dat hij naar haar kijkt, in het donker. Ze weigert terug te kijken. De stilte duurde lang. Te lang. Ze hoorde de wind, buiten. Het klonk alsof er een tsunami door de straten spoelde. Zo veel geluid maakte de wind.

Ze wil nu opstaan, naar buiten rennen, net als eerder vanavond. Ze wil weg, hier. De paniek maakt haar gek. Dat gevoel dat haar lichaam van lood is, haar bloed op hol slaat, dat ze uit elkaar klapt als ze niet gaat schreeuwen. Maar ze kan niet rennen. Ze denkt aan de kinderen. Ze wacht tot hij iets zegt.

Maar hij zegt niets. Niet slaap lekker, ik hou van jou of het komt allemaal goed.

Dus staat ze op en loopt naar de slaapkamerdeur. Ze klikt het licht aan. Ze ziet hoe hij omhoog komt, zijn arm op de deken uitstrekt. Zijn ogen dichtknijpt.

‘Lief,’ zegt hij, ‘kom...’

Zijn lichaam is te moe om verder op te staan. Zijn arm trilt. Hij hoort het licht in de badkamer met een ruk aan het touwtje aangaan. Hij stapt uit bed en kijkt naar zijn rode piemel. Hij opent de bovenste lade van het paarse kastje en trekt er een onderbroek uit.

Tessa zit in haar kamerjas in de kleine woonkamer, op een stoel. Ze ziet er witter en vermoeider uit dan ooit tevoren. Haar benen heeft ze over een leuning geslagen, de voeten kruislings over elkaar. Hij kijkt naar haar voeten. De toppen van haar tenen, die iets breder zijn. De rode nagels.

‘Tess,’ zegt hij. ‘Wat is er nou?’

Ze kijkt op. ‘Waarom zei je niets, net, toen ik je dat vroeg?’

Hij zwijgt, ademt diep in door zijn neus.

‘Wil je het daar nu over hebben?’

‘Ja.’

‘Nee,’ zegt hij. ‘Nee, ik heb het nog nooit met een andere vrouw gedaan. Niet sinds we getrouwd zijn, in ieder geval. Natuurlijk niet. Hoe kom je erbij? Lief, waarom denk je dat?’

‘Nou, je hebt al eens eerder...’

‘Acht jaar geleden!’ snauwt hij. ‘Ga je me daar voor blijven straffen?’

Tessa schrikt van zijn snauw, kijkt naar de boekenkast. Een van de planken is gevuld met fotolijstjes en een klein, glazen blokje met een ijzeren staafje en een grijpertje dat een foto vasthoudt: zij tweeën en Frans en Ida in Argentinië. Op rondreis. De kinderen waren bij zijn ouders: Frans en Marianne. Die lieve Marianne. Ze brengt haar hand naar haar voorhoofd.

Hij is ook geschrokken van zijn gesnauw.

‘Sorry,’ zegt hij. ‘Maar het is zo lang geleden, en je weet dat ik er spijt van heb.’

[p. 43]

for tsu

‘Nee,’ zegt ze. ‘De sorry is voor mij. Ik kan niet slapen. Van al dit gedoe.’

Ze sluit haar ogen. ‘Als ik weer kan slapen, dan wordt het beter. Echt. Ik voel me rot. Ik ben niet goed aangesloten.’

Hij knikt. ‘Maar echt,’ zegt hij. Hij gaat voor haar op de grond zitten, de harde, houten vloer doet pijn aan z'n billen. Hij pakt haar koude voeten vast.

‘Je moet slapen,’ zegt hij. ‘Lekker lang slapen. Naast mij.’

‘Ja,’ zegt ze moedeloos. ‘We gaan slapen. Morgen is er weer een dag.’

Morgen, denkt hij, moet hij natuurlijk niet vergeten meteen de auto te verplaatsen. De vorige keer dat hij op de stoep parkeerde, betaalde hij gvd honderdvijftig euro.