Hollands Maandblad. Jaargang 2011 (758-769)

[p. 22]

Feestje
door A.H.J. Dautzenberg

Hilda kijkt naar de jassen op het witte dekbed. De stapel bomberjacks doet haar denken aan een gesmolten walvis.

Ze draait zich weer om, kantelt haar stoel naar voren en leunt op de twee voorste poten. Haar hoofd steekt zo net buiten de slaapkamerdeur uit.

Op de gang is niemand te zien. De deur van de woonkamer staat op een flinke kier. Hilda knijpt haar ogen samen om beter te zien. Ze heeft haar bril thuisgelaten - op verzoek van haar moeder. Ze vangt een glimp op van het gedoe in de woonkamer. De muziek dreunt en schimmen schieten heen en weer. Het geschuifel is dus nog niet begonnen.

Jamy had haar uitgenodigd. De meeste meisjes wilden haar er liever niet bij hebben. En de jongens zien haar sowieso niet staan. Jamy koos voor een middenweg. Haar ouders zitten immers op dezelfde tennisclub. Uiteindelijk mocht Hilda op Jamy's ‘party’ komen, om de ‘garderobe’ te beheren.

Hilda wilde helemaal niet naar het feestje gaan, maar haar moeder bleef aandringen. Eens moest de eerste keer zijn, een meisje op jouw leeftijd, et cetera. Mopperend stemde het meisje in. Ze verheugde zich er allerminst op.

Tussen haar oogharen door ziet ze mistige kleuren voorbijtrekken. Een optocht van onbekende dingen. Zo te horen, hebben de anderen veel plezier. Jamy's lach tettert boven de muziek uit. Zoals altijd geniet ze van de aandacht. Hilda kent niemand die zo graag in de belangstelling staat als Jamy. Zelf haat ze aandacht. Ze probeert zo onzichtbaar mogelijk door het leven te gaan, en dat lukt haar behoorlijk goed. Ondanks de spierziekte, die haar bonkige pas behoorlijk in de schijnwerpers probeert te zetten. Met onopvallende kleding en een meer dan neutrale blik weet ze het licht te doven. Ze strompelt altijd in de schaduw, aan de andere kant van de weg. Onzichtbaarheid is voor Hilda de maat der dingen.

Ondanks de pijn houdt het meisje van haar ziekte. Sterker nog, ze stoffeert er haar eenzaamheid mee. Ook die pijn blijft voor haar omgeving onzichtbaar. Een pose wordt het nooit, dat vieren van de pijn. Daarvoor is die bovendien te intens. Hilda's spieren zijn keihard, voortdurend gespannen. De knopen zijn niet wakker te schudden, niet weg te masseren.

Op haar negende is het begonnen. Daarna is de verzuring alleen maar toegenomen. Contractieoefeningen was destijds het advies van de behandelend arts. Elke ochtend, middag en avond: losmaken die spieren... Helaas, Hilda's lijf wilde maar niet ontspannen, hoe fanatiek ze haar armen en benen ook in de meest vreemde bochten wrong.

Haar lichaam bestaat sindsdien uit strakke kabels. Ongenaakbare geleiders van brandende pijn. Alsof er touwen om haar lichaamsdelen worden gedraaid - en daarna hard aangetrokken.

Behandelingen wil Hilda niet meer. Zo rond haar twaalfde accepteerde ze de pijn - en bouwde die al snel uit, in een ongezond tempo. Na een paar maanden kende ze elke spiergroep van haar lichaam en wist ze precies hoe ze die kan belasten tot die bijna scheurt. Op het randje van. Een flinke verrekking, zeg maar. Hilda's eenzaamheid is daarmee draaglijk geworden.

[p. 23]

Het slowen is begonnen. Ze hoort de trage muziek uit de woonkamer ontsnappen, even ronddansen in de lege gang en vervolgens naar de keuken sluipen. Ze spant haar linkerkuit aan, tot haar toch al keiharde kuitspieren bijna knappen. De pijn schiet als een steekvlam door haar lijf. Door de kramp trilt haar hele been - met een tempo dat ver boven dat van de slepende beat ligt.

Weggestorven zijn de stemmen. Ook die van Jamy. Zij hangt vast en zeker aan een of ander jongenslijf, met haar zoekende tong tussen zijn lippen. Bah... Hilda spant nu ook haar andere kuit aan. De steken worden ondraaglijk. Ze haalt de spanning eraf door met haar voet te draaien.

Uitgeput kijkt ze om zich heen. De foto van Audrey Hepburn boven het bed irriteert haar - de sigarettenhouder, de handschoenen, de juwelen, de prinsessenblik. En wat hangen er veel spiegels in Jamy's slaapkamer! Belachelijk.

Hilda besluit om even op bed te gaan liggen - naast de berg jassen is nog wel plaats. Moeizaam staat ze op, zet twee passen en laat zich vallen. De grote spiegel vangt haar bewegingen. Het meisje ziet hoe haar hoofd op de bomberjacks ploft en even op en neer veert... Wat is de stof lekker koud en zacht...

Ze ziet zichzelf liggen. Nee, mooi is ze niet. Eerder lelijk. Haar te kleine hoofd verdwijnt bijna in de zee van jassen. De gesmolten walvis probeert haar op te eten...

Voorzichtig drukt ze haar gezicht onhandig tegen de oranje binnenvoering van een jas en sluit haar ogen. Wat ruikt dat lekker. Een jongensgeur?

Een vriend is voor haar niet weggelegd. Met haar spierziekte is ze bij voorbaat kansloos. En zou er per ongeluk iemand interesse in haar hebben, dan is stap twee de eindhalte. Al haar spieren zijn verkrampt, dus ook...

Met haar handen streelt ze het zachte polyamide. Ze voelt hoe het jongenslijf aangenaam tegen haar aan drukt. De borstkas, de schouders. Weg is de pijn in haar benen. Langzaam droomt ze weg op de lome muziek in de verte...

‘Hilda?!’

Ze schrikt wakker.

In de deuropening staat Jamy, met een blikje cola in haar hand. Haar blik is spottend.

‘Ik kom je iets te drinken brengen, maar misschien wil je liever verder slapen?’

‘Sorry, ik moest even rusten... Mijn spieren... Ik ben in slaap gevallen. Is het gezellig?’

‘Best wel. Gewoon een feestje, niks bijzonders, wel chill... Amuseer jij je een beetje?’

‘Maak je om mij maar geen zorgen, ik ben graag alleen.’

‘Nou, dan ga ik maar weer. Ik wip straks nog wel een keertje langs.’

Hilda kijkt haar na. Jamy draait met haar kont. De billen puilen boven de lage broekrand uit.

Ze is een beetje een olé-meisje: oppervlakkig, luidruchtig en egoïstisch. Precies zoals de meeste andere meisjes op school.

Olé-meisje, Hilda bedacht de term nog niet zo lang geleden. Ze heeft een hekel aan die fuifnummers, die pretmakers - het leven is helemaal geen feest... Met een flukse beweging verrekt ze een nekspiertje. De pijn straalt uit naar haar schouders. Een pompende hoofdpijn komt opzetten.

Wat vindt ze school verschrikkelijk. Dat aanstellerige geplaag op het schoolplein, dat stoer doen in de klas - nee, ze begrijpt er geen snars van. En waarom

[p. 24]

willen ze er toch allemaal hetzelfde uitzien? De jongens een spijkerbroek en een bomberjack, de meisjes een glinsterend naveltruitje en een zichtbare string. Vooral dat laatste irriteert Hilda - ondergoed als modeverschijnsel?

‘Amuseer je,’ had haar moeder gezegd toen ze Hilda met de auto af zette, voor de protserige bungalow. Dat haar dochter als garderobepersoneel was uitgenodigd, wist zij uiteraard niet. Ook de ouders van Jamy ontging dat. Zij hadden een weekendje zee geboekt. ‘Om de kust vrij te maken’ voor hun dochter.

Hilda probeert overeind te komen. Een hele klus nog met een stijve nek. Ze pakt het blikje cola van de zitting en laat zich op de stoel zakken. Ze trekt het lipje omhoog. De sis overstemt even de muziek. Ze neemt een slokje, maar het slikken gaat moeizaam. Haar keel begint te schokken. Ze heeft een zware dag. Haar lichaam voelt aan alsof het gevierendeeld wordt.

‘En doe geen gekke dingen,’ voegde Hilda's moeder er nog aan toe, gevolgd door een onprettige knipoog. Hilda voelde meteen haar spieren spannen. Onder het lopen verdraaide ze haar onderbeen - een kwestie van even tegen draaien. Ze voelde een spiertje in haar dijbeen scheuren. Jamy, die in de deuropening stond te wachten, merkte daar niks van.

Behoedzaam zet Hilda het blikje cola neer en probeert zich te ontspannen. De schaamte is nog niet helemaal verdwenen. Ze is in slaap gevallen tussen de jassen! Dat nieuwtje zal snel rondgaan op het school... en natuurlijk op het feestje! Hoort ze daar al iemand lachen? Uit de woonkamer klinkt inderdaad gegiechel, even later gevolgd door geschater. Jamy's harde lach ontsnapt door de halfopenstaande deur en stuitert door de gang.

Hilda staart naar de grond. Zo te zien een duur tapijt. Voorzichtig draait ze haar lichaam, het hele bovenlijf lijkt wel verlamd door de uitstralende pijn in haar nek. Met haar ogen volgt ze het deurkozijn tot aan de grond. De plinten zijn opvallend slordig geverfd. Dat ziet ze ook zonder bril. Haastwerk. Ze moet lachen, al weet ze niet goed waarom.

De deur van de woonkamer zwaait open en twee jongens stappen op haar af. Zo te zien zijn ze dronken. Ze duikt ineen.

‘Jij bent toch Hilda?’ vraagt de stoerste van de twee. Hij gaat pal voor haar staan. De ander kijkt over zijn schouder mee.

Ze knikt angstig.

‘Dan zijn we aan het goede adres... We hoorden van Jamy dat je graag op bed ligt en toen dachten wij: kom, we gaan erbij liggen!’

De twee grijnzen. De kleinste laat een boer. Hilda voelt zich bedreigd. Verlamd kijkt ze naar de grond. Die lijkt te draaien. Cirkels die over elkaar heen schuiven... Waarom stuurt Jamy die jongens naar haar toe? Om haar te pesten natuurlijk.

‘Volgens mij durft ze niet,’ zegt de achterste jongen. Hij strijkt nonchalant een lok vettig haar achter zijn oor. ‘Misschien moeten we haar een beetje helpen?’

Hilda schudt van nee. Ze moeten weggaan. Haar met rust laten.

‘Inderdaad,’ zegt de stoere, ‘laten we haar een beetje helpen!’

‘Ik wil niet,’ fluistert Hilda.

‘Kom, kom, niet zo bescheiden.’

De twee jongens pakken haar elk bij een arm en proberen haar overeind te trekken. Haar hele lijf staat op knappen. Ze heeft nauwelijks nog controle over haar spieren.

[p. 25]

‘Je moet wel een beetje meewerken, meisje.’

Ze slepen haar naar het bed, gooien de jassen op de grond en draaien haar op de rug. Hilda is panisch. Tranen springen in haar ogen. Wat moet ze doen? Schreeuwen? Nee, dan komt straks iedereen kijken en dan is ze helemaal verloren.

De stoerste van de twee knoopt haar ribfluwelen broek los en stroopt die naar beneden, samen met haar onderbroek.

‘Zo, een harige poes! Dat is behoorlijk ouderwets, meisje. Daar trek je geen volle zalen meer mee.’

Hij laat nu ook zijn eigen jeans zakken en laat zich op haar vallen. Hij ruikt naar alcohol en sigaretten.

In de spiegel kan ze de gebeurtenissen volgen. Het beeld klopt niet. Die blote benen zijn niet van haar... Ze kan haar lichaam haast niet meer bewegen. Ook haar tong is verlamd.

[p. 26]

‘Zo meisje, dan gaan we het eens gezellig maken.’

De stoere probeert zijn piemel in haar te stoppen, maar ze zit op slot. Wat hij ook probeert, Hilda gaat niet open.

‘Houtem kalm, meisje, een beetje ontspannen...’

Het meisje trilt van de spanning. Haar stalen kabels zijn overbelast.

De tweede jongen wordt ongeduldig. Hij kijkt achterom of er niemand de slaapkamer binnenkomt. ‘Komt er nog wat van, ik wil ook nog!’

‘Het lukt niet. Ze zit dicht.’

De jongen staat op, maakt zijn vinger nat en probeert daarmee bij haar binnen te dringen.

‘Potdicht! Dat heb ik nog nooit meegemaakt.’

De andere jongen duwt zijn vriend opzij. ‘Laat mij eens proberen.’

Maar ook hem lukt het niet.

Hilda kijkt angstig in de spiegel. Nee, daar ligt iemand anders... Op de achtergrond staart Audrey Hepburn haar spottend aan. De blinkende honingogen proberen haar aan te moedigen.

De jongens zijn nu zo opgefokt dat ze proberen haar benen met geweld te spreiden. Allebei pakken ze er een vast aan de enkel en drukken die naar buiten. Geen beweging.

Hilda houdt het niet meer. Ze laat al haar spieren knappen, de een na de ander. Benen, armen, rug, nek, allemaal scheuren ze los... Een niet te beschrijven pijn vlamt door haar lichaam... Nog een paar wilde schokken en dan verliest ze haar bewustzijn. De jongens schrikken en beginnen in paniek te schreeuwen.

Al snel staat de ‘garderobe’ vol met nieuwsgierige feestgangers. Jamy legt een jas over het blote onderlijf en haalt een glas water. Ze gooit het met een smak leeg over Hilda's gezicht.

‘Klootzakken,’ roept ze tegen de jongens, die schaapachtig de kamer uit sluipen.

Het meisje komt langzaam bij en ziet tientallen ogen naar haar staren. Ze weet weer waar ze is en wat ze is. Het lukt haar nog net om ook de laatste spier te laten knappen.

Naschrift

De volgende dialogen kunt U desgewenst zelf in het verhaal onderbrengen, al dan niet chronologisch:

dialoog 1 - Jacqueline, je dochter maakt op mij een ongelukkige indruk. Komt dat door haar ziekte?

- ‘Hilda ongelukkig? Nee hoor! Ze zit gewoon in de pubertijd. Hilda is een beetje onzeker en verlegen. Zo gaat dat toch op die leeftijd. Ze moet zich niet zo afsluiten en leuke dingen gaan doen met vriendinnen.’

- Maar die spierziekte is voor haar toch een handicap?

- ‘Volgens mij valt dat wel mee. Die ziekte zit voor een deel tussen haar oren. Iedereen heeft op die leeftijd wel wat. Zo erg is dat helemaal niet. De een vindt haar borsten te klein, de ander baalt van haar pukkels... en Hilda heeft stijve spieren.’

- Je vertelde net dat Hilda vanavond een feestje heeft. Leuk voor haar...

- ‘Ik hoop het. Ze blijft liever thuis hoor, ze is een echte huismus... Mijn dochter is het tegenovergestelde van mij. Ik denk dat ik haar erheen moet slepen...

[p. 27]

Het is goed dat ze naar feestjes gaat. Misschien doet een eerste kus wonderen en verdwijnt haar onzekerheid.’

- Ze gaat kussen?

- ‘Hallo zeg, tieners op een feestje, geen vader of moeder in de buurt...’

dialoog 2 - Meneer Daniëls, uw dochter gaat naar een feestje. Bent u ongerust?

- ‘Een feestje, daar weet ik niks van. Mijn vrouw gaat daarover.’

- Sorry dat ik het zeg, maar het is volgens mij belangrijk dat u als vader zich daarmee bemoeit...

- ‘Met vrouwenzaken bemoei ik me liever niet. Ik heb daar slechte ervaringen mee.’ (lacht)

- Bemoeit u zich dan wel met Hilda's spierziekte?

- ‘Volgens mijn vrouw valt het wel mee met die ziekte.’ (maakt bij het woord ziekte aanhalingstekens in de lucht)

- Ik heb er natuurlijk niks mee te maken, maar ik denk dat u de problemen van uw dochter onderschat.

- ‘Nee hoor, mijn vrouw weet precies hoe laat het is. Ze is niet van de straat. Ik ben niet zomaar met een of andere bimbo getrouwd. (lacht)

dialoog 3 - Je hebt haar dus toch maar uitgenodigd?

- ‘Mijn moeder blééf zeuren... Bovendien hadden we iemand nodig voor de garderobe.’

- Zo'n garderobe is toch flauwekul; de jassen liggen gewoon op bed?

- ‘Hoezo flauwekul? Het is cool om op je party een garderobe te hebben. Dan hoor je erbij. Zonder garderobemedewerker is een feest niet compleet.’

- Stel dat Hilda niet wilde...

- ‘Er zijn genoeg Hilda's op school. Voor hen is dat de enige manier om naar een hip feestje te komen. Ik doe Hilda hier een groot plezier mee hoor.’

- Zeker weten?

- ‘Natuurlijk. Voor Hilda is mijn feestje de gebeurtenis van het jaar.’

[p. 28]

dialoog 4 - Is Hilda een fijne leerling?

- ‘Niks op aan te merken. Ze is vlijtig en aandachtig. Een voorbeeldige leerling.’

- Ondanks haar handicap?

- ‘Mevrouw, ik let niet op handicaps. Dat zijn vooroordelen waar ik niet aan meedoe. Ik beoordeel mijn leerlingen op gedrag en prestaties.’

- Maar misschien belemmert het de prestaties?

- ‘Nee hoor.’

- Of het gedrag?

- ‘Geen sprake van.’

- Misschien wordt Hilda gepest of niet geaccepteerd?

- ‘Dat weet ik niet. Ik heb ook geen tijd om me daarin te verdiepen. Waarom zou Hilda trouwens niet geaccepteerd worden? Het is een keurig kind!’

dialoog 5 - Niet bepaald strak gedaan, zeg, dat schilderwerk van je...

- ‘Vind je het gek? Die rijke klojo's knijpen je uit! Te gierig om een beetje fatsoenlijk over de brug te komen voor zo'n klus. Nou, dan krijgen ze ook de kwaliteit die daarbij hoort. Ik ga me hier een beetje uitsloven voor zo'n fooi. Mooi niet!’

- Het zal ze vandaag of morgen toch wel opvallen dat je die plinten alleen een beetje nat hebt gemaakt. En dan komt het roddelcircuit op gang. Einde klussen!

- ‘Ben je gek! Wanneer kijken die kakkers nu naar de plinten. De enige die dat ziet, is de werkster en die durft er natuurlijk niks over te zeggen. Bang dat ze dan ook kritisch gaan kijken naar haar poetswerk.’

- Je kent je klanten goed.

- ‘Ik ken ze in elk geval beter dan dat ze mij kennen.’

dialoog 6 - Kennen jullie Hilda van school?

- ‘Ik ken haar helemaal niet.’

- ‘Ik ook niet.’

- Vind je haar aantrekkelijk?

- ‘Dat weet ik niet. Ik zie haar vanavond voor het eerst.’

- En jij?

- ‘Ach, aantrekkelijk... Zolang er maar een gat in zit.’ (lacht)

- ‘Op dit soort feestjes wordt er altijd geneukt. En een nieuw meisje is weer eens wat anders. Dat wil je dan wel eens even uitproberen. (lacht ook)

- Misschien kent Hilda ‘dit soort feestjes’ helemaal niet...

- ‘Na vanavond dus wel!’ (lacht nog harder)

dialoog 7 - Mevrouw Hepburn. Wat vindt u ervan dat u in al die meisjesslaapkamers hangt?

- ‘Het is denk ik belangrijk dat meisjes een rolmodel hebben. Iemand waaraan ze zich kunnen spiegelen. Zo'n ijkpunt helpt ze om te leren omgaan met hun onzekerheid. In de pubertijd hebben meisjes een houvast nodig.’

- Had u vroeger ook zo'n rolmodel?

- ‘Maureen O' Sullivan. Ze speelde de vrouw van Tarzan, Jane. Een krachtige vrouw die niet bang was voor avontuur. Als jonge meid was dat voor mij de ultieme vrouw.’

- Een totaal ander persoon dan de escort=girl Holly Golightly...

- ‘Tijden veranderen - en ook weer niet.’