Deze maand
De zijlijn bleek deze maand wederom de aangewezen plek om te voorkomen dat de werkelijkheid zo dicht onder je neus kwam dat je wel haar slechte adem rook, maar het zicht op de banale details verloor. Het voordeel van de dug-out is dat die een grappig perspectief biedt op de chaos van het bestaan, maar het nadeel blijft dat je steevast zelf de enige wisselspeler bent om de bordjes na rust te verhangen. Toch viel er genoeg te genieten deze maand. Zo konden we als gebruikelijk straffeloos onze goede voornemens vergeten voordat we ze hadden uitgesproken. En tevens konden we zonder fatale consequenties voorbijgaan aan de vragen die werden opgeworpen door onze eigen lichtgelovigheid.
Ik doel hier op de lichtgelovigheid die als een soort permanent beeldschermbehang ons digitale tijdperk illustreert. Het is allang geen geheim meer dat de meeste scholieren en studenten de eerste tien treffers op hun internetzoekmachine voetstoots aannemen als ‘de waarheid’. En het is evenmin een geheim dat de Volkskrant haar gratis weblog-service heeft opgedoekt omdat die helemaal niet de gehoopte ‘burgerjournalistiek’ voortbracht (hoe lichtgelovig kan men zijn), maar een digitale woekering aan onderbuikpraat, samenzweringstheorieën en pathologisch egotisme. Juist deze maand werd tevens bekend dat diezelfde ziekelijke ik-zucht, die pandemische manie om over zichzelf te spreken, die lichtgelovigheid dat men zelf het centrum van het universum is, ook het ooit zo hoopvol verwelkomde ‘Twitter-nieuws’ in de weg zit. In het wereldwijde gekwek van berichten die bestaan uit maximaal 140 tekens overleeft het allergrootste deel van het ‘nieuws’ helemaal niet. Terwijl een nieuwtje in de geschreven pers vijftig procent kans heeft om na een week nog te ‘leven’ in vervolgberichten, is die kans op Twitter minder dan vier procent. De tsunami aan berichten over ‘ik’ hebben de echte wereld dan allang weer weggedrongen.
Dit wil niet zeggen dat de traditionele media niets kunnen leren van de digitalisering van ons wereldbeeld. Zo was er in de dug-out van het bestaan genoeg te piekeren over het probleem wat nu het interessantst was aan de WikiLeaks over Nederland. Was dat de volkomen accurate berichtgeving van de Amerikaanse ambassade aan Washington (‘Wilders is extreem-rechts’; ‘Wouter Bos is tegen voortzetting van de Afghanistan-missie’; ‘Balkenende wil o zo graag aanzitten bij de g20’)? Of was dat het feit dat de media zich geschokt toonden over de onthulling dat de Verenigde Staten de Nederlandse politiek dichter op de huid blijken te zitten dan zijzelf?
In dit verband stelde The Guardian oog in oog met WikiLeaks al eerder de cruciale vraag, die elke Nederlandse journalist ook onder ogen dient te zien: waarom wisten wij dit niet; waarom wilden wij dit niet weten; waarom deden we geen moeite dit te weten? Als WikiLeaks iets aan het licht brengt, is dat immers niet een samenzwering van de machtigen der aarde, maar de collectieve waan dat wij de wereld doorhebben. Zulks is een zonderling abuis. Het digitale tijdperk heeft ons immers afgeleerd te geloven in niets, maar geleerd te geloven in alles, bovenal in het misverstand dat wijzelf geenszins lichtgelovig zijn. - bb
Auteursrechtelijk beschermd