Hollands Maandblad. Jaargang 2009 (734-745)

[p. 36]

Idi Vidi Fiji
door Fredie Beckmans

Het is alweer een paar jaar geleden dat op de Fiji-eilanden in een vitrine in een museum een kleine schoen lag uitgestald. Toegegeven, het was maar een klein museum in die grote Stille Oceaan, en het was ook maar een kleine schoen, een instapper voor een kindervoet. Maar toen op een goede dag de Zwitserse consul van de Fiji Eilanden, mijnheer Ulli Schneider, het kleine museum bezocht en de schoen zag, schrok hij heftig. Naast de schoen lag een papiertje waarop je kon lezen waarom die instapper in de vitrine lag. Nadat hij de tekst had geraadpleegd, kon de consul niet anders dan het diplomatieke raderwerk in beweging brengen teneinde ervoor te zorgen dat dit kleine relikwie op de een of andere manier weer naar Zwitserland teruggebracht zou worden. Zulks geschiede.

De geschiedenis?

Het is bijna honderd jaar geleden dat de Zwitserse zendeling Tobias Nothelfer met zijn familie naar de Fiji-eilanden toog om de toen nog wilde eilandbewoners te christianiseren. Hij reisde met zijn vrouw Catharina en de twee kinderen. Martin en Elisa. De kinderen waren dolgelukkig want ze gingen op deze manier op een wel heel erg lange vakantiereis naar een idyllisch eiland met een heerlijk klimaat. Vanuit Marseille werd de boot genomen. Martin en Elisa hadden heel veel boeken bij zich want zo'n zes weken op diverse oceanen met alleen water was toch wel een beetje saai. Er werden onderweg heel wat avonturenromans verslonden. Tijdens de reis kregen de kinderen tussen de avonturenromans door van hun vader en moeder privéles, onder meer over de zegeningen van het christianiseren van wilde eilandbewoners.

Na lange tijd bereikte het Zwitserse gezelschap Suva, de hoofdstad van de Fiji-eilanden. Vandaar reisden ze nog een paar dagen over het hoofdeiland naar een plek in de buurt van de plaats Tavua. Daar zou de vader Gods woord prediken. Het dorp bestond uit een groot aantal palmhutten en er waren gelukkig heel veel kinderen, dus heel veel potentiële christenzieltjes.

Vanaf de eerste dagen was vader Tobias veel onderweg in de omgeving. Hij probeerde eerst de volwassen mensen zover te krijgen dat ze hun animistisch geloof zouden afzweren. En dit leek voorspoedig te gaan. De mensen die hij sprak, leken alleszins bereid zich te laten bekeren. Ondertussen maakten de kinderen veel nieuwe vriendjes. Het leven leek de familie Nothelfer toe te lachen, daar op de Fiji-eilanden.

Maar schijn bedriegt. Op een gegeven moment sloeg het noodlot toe. De vader had iedereen in de omgeving opgewekt verteld dat het voortaan verboden was mensenvlees te eten. De inboorlingen reageerden aanvankelijk met vriendelijk geknik en zonderling gegiechel, maar op een dag zetten ze in het dorp waar de familie Nothelfer woonde een enorme pot met water op het vuur. Toen het water kookte, hebben de dorpelingen de hele familie Nothelfer daarin gekookt en met huid en haar opgegeten. Het enige dat overbleef was de kleine schoen van Elisa. Op de een of andere manier moet die uit de pot zijn gevallen, anders hadden ze die ook mee opgegeten.

[p. 37]

Dit korte verhaal heb ik een tijd geleden op uitnodiging geschreven. Een school in Zwitserland vierde het honderdjarig bestaan en er werden twee kunstenaars gevraagd een kunstwerk te bedenken om die gelegenheid op te luisteren. Dat kunstwerk bleek een vitrine gevuld met een op de zolder van de school gevonden heel oud versleten kinderschoentje. Vervolgens werden vijftien auteurs, vooral Zwitsers maar ook een Nederlander, gevraagd een verhaal over die schoen te schrijven.

Mijn verhaal werd weliswaar aangekocht maar de uitgever besloot dat het niet geplaatst kon worden in de feestbundel voor de jarige school. Tja, ik begreep het wel toen bleek dat de publicatie een kinderboek zou worden, maar het argument klonk me toch enigszins politiek incorrect in de oren. Mijn drang om te publiceren was zo groot dat ik me bereid verklaarde het verhaal aan te passen. De laatste regel zou nu anders lopen: ‘Op de Fiji-eilanden lopen ze nog steeds op die andere drie schoenen rond.’

[p. 38]

De Zwitsers vertelden me dat ik er kennelijk niets van begreep. Dat maakte de zaak alleen maar erger. Wel betalen niet publiceren! Dat liet ik niet over mijn kant gaan. Ik stuurde een geheel nieuw verhaal. Zo gemakkelijk zouden ze niet van die ene schoen afkomen!

Sandy Scandal was een meisje van veertien jaar en had met twee vriendinnen een band opgericht. Ze woonden in Amsterdam en oefenden iedere dag met hun band. Ze wilden later heel beroemd worden met de ruigste band van Nederland. Sandy en haar vriendinnen L. Dorosa en Rollo hadden al flink geoefend. De band noemden ze M-pig en wat het betekende hielden ze geheim (My pal is gay). Hun eerste optreden hadden ze al achter de rug. Op een schoolfeest vlak voor de zomervakantie hadden ze drie nummers gespeeld en degene die de band moest aankondigen had niet eens gedurfd hun naam te noemen. Sukkels! M-pig, M-pig, M-pig - niets aan!

Het was op een zondagmorgen dat Sandy Scandal haar gitaar had weggebracht naar de oefenruimte die ddl heette en de betekenis daarvan was ook geheim (de domme lul). Op weg naar huis liep ze van de Brouwersgracht naar de Prinsengracht en ze hoorde de Noorderkerk heel langzaam tien keer slaan. Het was tien uur. Een prachtige zondagochtend en niemand op straat. Met haar kapotte linkersandaal stapte Sandy in een hondendrol. Haar sandaal had ter hoogte van haar tenen een gat in de zool. En zo spoot er door het gat en tussen haar tenen een straaltje hondenpoep omhoog. Ze werd er gewoon misselijk van toen ze het zag gebeuren. Het was in de buurt van de Westerkerk, een paar honderd meter verder dan de Noorderkerk. De Westerkerk begon nu pas tien keer te slaan.

Later die dag heeft Sandy haar vriendinnen verteld dat er iets vreselijks was gebeurd terwijl ze tussen de Noorderkerk en de Westerkerk in een tijdgat liep, in de tijd dat er geen tijd was, want hoe kan het anders twee keer achter elkaar tien uur zijn? Ze vertelde kortom dat ze in het tijdgat op een drol was gestapt die als een fontein tussen haar tenen omhoog was gespoten. Haar vriendinnen geloofden haar niet. Het tijdgat daar hadden ze geen probleem mee, maar een drollenfontein van hondenpoep, dat kon niet eens. Oké, een koeienflats die nog warm is en in een wei tussen blote tenen omhoogschiet, maar een hondendrol? Nee!

Na de zomervakantie is Sandy Scandal met haar ouders van Amsterdam naar Zwitserland verhuisd. Haar vader werkt voor een grote handelsbank en ze zochten in Zwitserland een nieuwe directeur. Daar tussen de Alpenpieken gingen ze in een riante villa naast een school wonen. En op de zolder van die school waar Sandy vaak met haar nieuwe vriendinnen stiekem ging spelen heeft ze die ene vieze kapotte sandaal verloren. Het werd wel tijd. Daar op de zolder van die school ligt de sandaal nu nog, naast een kleine instapper. Niemand weet waar die vandaan komt, maar er staan tandafdrukken in.

Zonderling genoeg heb ik nooit meer iets van die Zwitsers gehoord. Ik weet niet eens of het feestboek voor de school ooit is verschenen. Maar ik weet nu wel zeker dat Zwitsers geen enkel gevoel hebben voor literatuur, voor kunst en voor de ontrafeling van de diepste geheimen des levens.

Wel kreeg ik netjes betaald voor het niet geplaatste verhaal door de penningmeester van de school. Ik geloofde mijn ogen niet toen ik las dat zijn naam T. Nothelfer jr. is.