Hollands Maandblad. Jaargang 2007 (710-721)

[p. 33]

Met de fiets in een Europees bad
door Florus Wijsenbeek

Niet lang geleden stond er een belangwekkend bericht in de rubriek ‘Varia’ van de door professionals veel gelezen periodiek European Voice, het Europese weekblad van de Britse Economist. Zonder veel omhaal van woorden werd gemeld dat het Europees Parlement vijftien dienstfietsen had aangeschaft ten behoeve van de afgevaardigden. Wat onvermeld bleef, was dat ik hiermee als voormalig voorzitter van de Europese inter-fractie werkgroep ‘Fiets’ jaren na dato alsnog een succes had behaald.

Dat ligt zo: in mijn dertigjarig Europees bestaan heb ik, zoals wij Nederlanders dat gewoon zijn, mijn fiets altijd gebruikt voor stedelijk vervoer. Ik had er drie: in Den Haag een Brits herenrijwiel met kinderzitje en fietstassen; in Brussel een echte sportfiets met veel versnellingen, vanwege de vele heuvels in deze stad; in Straatsburg een tussenmodel.

Als Europees Parlementariër had je recht op het gebruik van een dienstauto met chauffeur en kon je ook ongelimiteerd taxibonnen inleveren. Ik vond dat maar niks. In de eerste plaats was het onhandig, omdat je dan afhankelijk was van de chauffeursdienst. Eenmaal ergens heen gebracht was je niet vrij te gaan wanneer je weg wilde. In de tweede plaats zat je zowel in Brussel als in Straatsburg van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in bedompte kantoren en vergaderzalen en kwam je nooit eens buiten. Per fiets naar het Parlement was een verademing, ook al moest je door de stad. In Straatsburg kon je heel goed het autoverkeer mijden via het jaagpad langs de rivier de Ill, die middendoor de stad loopt. In Brussel kon je peddelen door de vele autovrije stadsparken.

Bovendien weet elke fietser dat je op de fiets in het spitsuur sneller bent dan met de auto. Ik ondervind dat nu nog dagelijks op weg van mijn huis op Scheveningen naar mijn huidige kantoor naast het Centraal Station van Den Haag. Als ik dan langs het voormalige woonhuis van Hollands Maandblad-oprichter Bert Poll rijd, passeer ik steevast lange rijen stilstaande automobielen.

Het is derhalve niet echt verwonderlijk dat ik als lid van de Vervoerscommissie in het Europees parlement op een gegeven moment een initiatiefrapport schreef over de fiets als ideaal vervoermiddel voor de korte afstand. In eerste instantie werd deze nota door de meeste van mijn collegae als een practical joke gezien, en terzijde gelegd. Maar de toenemende hinder die het Parlement ondervond van de verkeersinfarcten in Brussel, Straatsburg en andere steden zorgde ervoor dat het rapport uiteindelijk door de Europese Commissie werd aanvaard. Voortaan werd de fiets door Europa officieel gezien als wezenlijk onderdeel van het urbane transport, en vond het rijwiel aldus zijn weg naar het Europees beleidspakket ‘Stedelijk Vervoer’, dat nog steeds als leidraad voor de gehele Unie geldt.

Mijn nota was trouwens alleszins serieus bedoeld. Voor mijn Europese werkzaamheden bleek de fiets een redding! Oorspronkelijk was onze Brusselse zetel op de Keizerslaan, vlak bij de Grote Markt en het Centraal Station. Met de voortdurende uitbreiding van de Europese Gemeenschap werd dit gebouw al spoedig te klein. In het eerste nieuwe gebouw, dat voor het parlement gebouwd werd aan de Belliardstraat was aanvankelijk geen plaats voor iedereen, en onze toenmalige fractievoorzitter Martin Bangemann gaf er de voorkeur aan dat wij als liberalen nog in het centrum bleven.

Dit was een volkomen onpraktische situatie, zeker voor de leden die naar commissie-

[p. 34]

vergaderingen in het nieuwe gebouw moesten. Dus werd een pendeldienst ingesteld, maar die bleef telkens in het verkeer steken, zodat de liberale fractie niet zelden net te laat kwam voor cruciale bijeenkomsten. Ik had evenwel mijn sportfiets, een Peugeot met twaalf versnellingen, en reed voor de pendel uit. Ondanks mijn verwaaide haren was ik altijd op tijd om in de commissievergaderingen aan te kondigen dat de liberale afgevaardigden aanstonds met de auto zouden arriveren, en dat met belangrijke besluiten op hen gewacht diende te worden.

Ondanks de evidente voordelen maakte de fiets mijn leven als Europees parlementariër ook risicovol. De infrastructuur van Brussel kent immers geen fietspaden en fietsbanen. Dus onbeschadigd manoeuvreren door de drukke Wetstraat en de Belliardstraat vereiste behalve doodsverachting en brutaliteit ook een aanzienlijke stuurmanskunst. Erger nog dan het verkeer waren de kasseien en de slechte staat van de wegen. Voor het lokale Brusselse tv-station heb ik daar een keer een demonstratie van mogen geven. Met een cameraploeg ben ik het Europa-kwartier doorgefietst en heb telkens de ergste gaten in het wegdek en de gevaarlijkste kruispunten gedemonstreerd. Zelfs de journalisten waren enigermate verbluft over hoe levensgevaarlijk hun stad bleek.

Dat het gevaar reëel was, bleek toen ik na een nachtzitting van het parlement naar huis fietste en letterlijk in een groot zwart gat terecht kwam. De straat was opengelegd om een of ander ondergrondse kabel te vervangen en men was vergeten om een en ander met lantarens, waarschuwingsborden en een afzetting aan te geven. Er was niets, alleen een diep zwart gat, waarin deze Europese parlementariër met het hoofd vooruit in verdween. Fiets kapot, pak kapot, gezicht en armen ontveld.

Toen ik de volgende ochtend gehavend in de fractie kwam en vertelde wat mij was overkomen, vond collega Antoinette Spaak dat we er werk van moesten maken. Zij was de dochter van de grote Paul Henri Spaak en tevens gemeenteraadslid van de Brusselse gemeente Elsene, waarin mijn woning zich bevond, en naar mijn mening ook het gat waar ik was ingevallen, dus zij kon wel wat Brusselse raderen in beweging krijgen.

Antoinette stelde een schriftelijke vraag aan de burgemeester van Elsene. Binnen een week kregen we antwoord dat het hem bijzonder speet, maar dat we aan het verkeerde adres waren. Volgens hem viel het gat onder de verantwoordelijkheid St. Joost ten Node, een naburige gemeente van Groot-Brussel (een van de negentien). Maar ook de burgervader van St. Joost ten Node ontkende elke betrokkenheid en verwees ons naar de provincie Brabant, waar oud-collega uit het parlement Raymonde Dury gouverneur was. Doch ook zij kon tot haar leedwezen niets voor ons doen. In een meelevende brief schoof zij de verantwoordelijkheid voor het gat af naar de gewestregering van Brussel. Bij navraag wisten die op hun beurt te melden dat voor alle betrekkingen met de Instellingen van de Europese Gemeenschap en de leden daarvan de Federale regering de adressant was. Daar heb ik het toen maar bij gelaten en een nieuwe (tweedehands) fiets aangeschaft.

Mijn rijwiel werd overigens niet alleen in de straten van Brussel gebruikt maar ook binnen het Europees parlement. Toen eenmaal alle leden waren geconcentreerd in de Europese wijk bleek één gebouw niet groot genoeg voor de administratie, de griffie, alle 626 parlementsleden, alsmede hun fractiesecretariaten en medewerkers. Dus werd al snel een tweede en derde gebouw aan gene zijde van de straat in gebruik genomen, en die werden met een loopbrug bereikbaar gemaakt. Een vierde gebouw met een plenaire zittingszaal werd met de drie andere via een ondergrondse passage verbonden.

Op zich was dat een goede zaak, want plenair vergaderen in Brussel was minder tijdrovend dan Straatsburg, maar het had ook nadelen. In Brussel waren nog nergens monitoren geïnstalleerd waarop je zag hoe de vergadering verliep, zodat je kon uitmikken wanneer het ongeveer jouw beurt was om iets nuttigs bij te dragen. Dat had voor mij met mijn werkkamer in het verse kantoor op de hoogste (negende) verdieping ernstige consequenties. Ik

[p. 35]

moest steeds op en neer naar de plenaire vergaderzaal om te zien of ik al aan de beurt was, maar lopend was dat fysiek volstrekt onmogelijk. Om dat enigszins te ondervangen, nam ik mijn fiets maar mee naar mijn werkruimte, en ging dan van tijd tot tijd fietsend kijken hoe de zaken ervoor stonden. Daartoe nam ik het rijwiel naar de lift, ging negen verdiepingen naar beneden, de straat over, het tussengebouw in, met de lift twee verdiepingen naar beneden naar de ondergrondse passage, die op de fiets door, vijf verdiepingen met de lift weer omhoog en was dan op de verdieping van de plenaire zaal, waar ik bij een bode mijn fiets achterliet.

Alles bij elkaar duurde de tocht een kwartier, maar het was oneindig veel sneller dan lopen. Het stelde me in elk geval in staat om, indien mijn debat nog niet begonnen was, dezelfde weg terug te ondernemen en verder te werken aan mijn onmisbare ondersteuning van de Europese zaak. Eenmaal terug, stalde ik mijn fiets dan in de badkamer. U moet weten dat elk parlementslid in zijn werkruimte een badkamer heeft, die à raison van 28.000 euro per stuk later in de kantoorgebouwen is ingebouwd.

Dat kwam zo: in Straatsburg waren die badkamers er vanaf het begin, omdat de financier, het pensioenfonds van de Nederlandse bouwnijverheid, het gebouw als hotel of studentenflat wilde gebruiken als het parlement ooit uit Straatsburg zou vertrekken. Dus moest er ook in de parlementsgebouwen in Brussel voor elk lid een badkamer komen, zo vond het presidium. En aldus geschiedde, tegen de somma van 626 maal 28.000 euro. Nu nam ik zelden op mijn kantoor een bad, maar mijn fiets paste

[p. 36]

er net in, hetgeen goed uitkwam omdat er in al die gebouwen geen behoorlijke fietsenstalling was.

Maar fietsen in het bad, dat was tegen de regels. De aanwezigheid van het rijwiel in de peperdure badkamer werd dan ook door de veiligheidsdienst gemeld aan het college van questoren, een vijftal collegae die belast zijn met interne zaken en deel uitmaken van het presidium. De voorzitter daarvan was destijds de Britse Labour-collega Richard Balfe, die later is overgelopen naar de conservatieven. Hij schreef mij een officiële brief dat het gebruik van een fiets binnen de gebouwen van het parlement verboden was: het was ‘against the safety, the security and the dignity of the members’. Bovendien, zo stipuleerde hij, mocht ik mijn fiets niet in de badkamer stallen; die waren daar niet voor bedoeld.

Dit liet ik natuurlijk niet op mij zitten. In een even officiële brief vroeg ik hem mij, als eenvoudige Nederlander, uit te leggen wat het verschil tussen ‘safety’ en ‘security’ was. Verder informeerde ik hoe de waardigheid van een Nederlands afgevaardigde in het geding kon zijn wanneer hij van zijn fiets gebruik maakte. Daarnaast stipuleerde ik (want dat kon ik ook) dat het gebruik van een rijwiel onmisbaar was voor het goed functioneren als lid van het Europees parlement, omdat ik op mijn kantoor geen monitor van de plenaire zaal had, en dat daarenboven stalling in de badkamer onontkoombaar bleek omdat er geen behoorlijke fietsenstalling was. En dit laatste, wreef ik hem onder de neus, was een flagrante tekortkoming van de Europese organisatie daar ik reeds lang geleden in mijn kwaliteit van voorzitter van de interfractie werkgroep ‘Fiets’ had aangeboden daarin te voorzien. Totdat zulks was geregeld, eindigde ik, konden die belachelijk dure badkamers zichzelf nuttig maken als stalling.

Dat moest hem toch bekend in de oren klinken. Als Labour-afgevaardigde moest hij toch weten dat Britse mijnwerkers tot aan de oorlog toe doorgaans de hun in kolen uitbetaalde beloning in hun bad opsloegen, omdat ze daarvoor geen andere nuttige bestemming wisten.

Maar Labour of niet, Balfe wist mijn schrijven nauwelijks te waarderen. Hij stuurde een ploeg van de veiligheidsdienst om mijn fiets in beslag te komen nemen. Dat ging mij te ver. Men neemt een Nederlander nooit meer ongestraft zijn fiets af! Dus heb ik de correspondentie naar de Britse tabloidpers gelekt. Die smulden ervan en maakten Balfe uit voor ‘stuffed shirt’, hetgeen zoiets als ‘stijve hark’ betekent. Grommend gaf hij mijn rijwiel terug. Eind van de geschiedenis, die ten slotte dan onlangs uitmondde in de officiële aanschaf van dienstfietsen voor de parlementsleden.

Nu ja, het was niet helemaal het einde van de geschiedenis. Nadat ik het parlement had verlaten en het Brussels verkeer had overleefd, kwam ik de eerste week na mijn terugkomst in Nederland met fiets al onder een tram. Mijn rijwiel was geheel verkreukeld, maar ik gelukkig niet. Balfe werd niet herkozen. Hij is nu bestuurslid van de vereniging der oud-leden van het parlement. Op reünies wil hij me niet meer groeten.