Hollands Maandblad. Jaargang 2007 (710-721)

[p. 15]

Zet mij hier maar neer
door Cathelijn Schilder

‘Jezusnogantoe, heb je het gezien?’ vraagt hij als ze zijn kamer binnenkomt. Hij zit in zijn rolstoel voor het raam. Zijn haar is nog niet gekamd en pluizige plukjes steken af door het licht van buiten. Als een jongetje dat net heeft gegymd.

‘Heb je het niet gezien?’ zegt hij weer, ‘Tsjongejonge knetter. Was een ziekenwagen bij en alles!’

Marijn houdt haar jas aan. Ze pakt zijn jack van de kapstok en probeert hem er zachtjes in te wringen. Ze wil het liefst dat hij het niet in de gaten heeft.

‘Ik zie die vrouw aan komen lopen,’ zegt hij blijkbaar tegen zichzelf en zonder haar aan te kijken. ‘Hoge hakjes, kort rokje, helemaal voor elkaar. Knotje ook nog. En de dertien staat al klaar. Iedereen is ingestapt en zij komt aangerend.’

De eerste arm is in de mouw

‘Nou ja, rennen, dat ging natuurlijk niet met die hakken. D'r tasje slingert zo achter haar aan en dan ineens, de deuren van de tram gaan al dicht, maar ze rent nog steeds en dan struikelt ze. Tsjezus. Daar ging ze, hup, languit tegen de grond. Twee voortanden vliegen er zo uit. Als in een tekenfilm, zeg ik je, tjoep, zo in een boogje op de grond. Ik zie het gebeuren!’

Het bovenlijf een beetje naar voren duwen, de jas erachter langs.

‘En ze staat godallemachtig gewoon meteen op. Hup, hup, rokje recht, alsof ze nog probeert te doen alsof er niets gebeurd is, maar het bloed gutst over haar kin. Tsjezus, man, als in een film. En iedereen wijst naar die tanden die daar op de straat liggen. Ze liggen daar, ze liggen daar, roepen ze. Godchristemeziele.’

De tweede arm is in de mouw.

‘Mijn broer had ook een keer z'n tanden uit z'n mond,’ zegt hij wat zachter. ‘Maar dat was anders. Kwam ie thuis met een enorme grijns. Met een groot gapend gat. Maar ja, dat was mijn broer. En het was gewoon met voetbal. Hij vond het wel stoer of zo. Ze hebben kunsttanden erin gezet, maar daar moest hij drie dagen op wachten. Liep hij met dat gat rond. Dat was lachen joh.’

Ze kijken nu allebei uit het raam. Alsof de vrouw daar nog steeds is. Alsof de tanden er nog liggen. Alsof nog steeds te zien is dat op die stille, lege plek iets is gebeurd.

‘Het is koud buiten,’ gromt hij.

Marijn vindt het ook koud, maar heeft orders en ritst de jas dicht. Op andere dagen zou ze de dringende wens van de familie achteloos links laten liggen, maar nu niet. Het is iets chagrijnigs dat ze aan heeft vandaag, en het staat haar slecht. En het heeft met van alles te maken.

In de lift staat Elise, iets in het management van abn amro die drie dagen per maand als vrijwilliger werkt. Betaald door de bank, dat wel. Vandaag in kort ribfluwelen rokje met rode laarsjes. Gadverdamme, zo mooi nonchalant oud en rood alsof ze uit de ideale verkleedkist komen.

Als ik dat aandoe, denkt Marijn, dan denken mensen dat mijn oma is overleden.

‘Dag. Hoe gaat het?’ vraagt ze aan Elise. Maar die kijkt niet op van haar mobiele telefoon.

[p. 16]

‘Oh, ik heb het zo druk,’ zegt ze dan, harder dan verwacht. ‘Ik heb niet eens mijn blog bij kunnen houden.’

Marijn weet niets te zeggen. Vanuit zijn rolstoel druk hij nog een keer op de knop voor de begane grond. De enige knop waar hij bij kan.

Het waait. Binnen een paar minuten hebben ze allebei schaatswangen.

‘Er gaan wel vijf mensen per jaar dood door de tram,’ zegt hij. ‘Bijna allemaal toeristen. Tsjezus. Ga je op vakantie naar Amsterdam. En dan kom je onder de tram. Dat is pas waardeloos. Ga dan op safari of zo.’

Zoals altijd gaat het winkelalarm af bij de drogist, de opticien en de herenkledingzaak. Hij heeft zoveel pinnen in zijn rugwervel dat elk alarm afgaat als ze alleen maar in de buurt komen.

Twee keer per week maakt Marijn een wandeling met hem. En twee keer per week komt ze niet verder dan de ingang van Casino City. Daar wil hij blijven. Waarom hij daar zo graag is, weet ze niet. Hij gaat nooit naar binnen. Hij zit daar in zijn rolstoel op de vale en met kauwgom besmeurde rode loper in de walmen sigarettenrook die vanuit de schuifdeuren naar buiten drijven. Na een half uurtje komt ze hem weer ophalen.

‘Zet mij hier maar neer,’ zegt hij als ze langs de gokhal lopen. Dat zegt hij elke keer. Maar dit keer loopt Marijn door. Dat is hoogverraad.

‘We lopen even een klein blokje om,’ zegt ze. Zijn vrouw wilde dat zo. En zijn vrouw kan erg overtuigend zijn.

Hij is te verbouwereerd om weerstand te bieden. Zijn handen liggen levenloos in zijn schoot. Zijn trouwring hangt losjes om zijn vinger.

Ze slaan de hoek om en hebben nu wind mee. Uit een minuscule beweging van zijn linkervoet op de voetsteun maakt Marijn op dat hij nu beter zit en zich heeft geschikt in zijn lot. Ze lopen door. Een brug over, naar rechts. En weer naar rechts. Door de wind in hun rug lijken ze te vliegen over de stoep.

Marijn loopt steeds harder. Deze straten kent ze niet. Hoe heet het hier? Ze voelt hoe een straaltje zweet over haar rug glijdt en dan wordt opgenomen door de drie lagen kleding onder haar winterjas.

Ze lopen tien, vijftien, twintig minuten, steeds sneller, en Marijn herkent niets. Ze durft niet de weg te vragen. Hij kijkt stil en schichtig om zich heen. Misschien op zoek naar straatbordjes om zijn geheugen wakker te schudden, misschien uit angst bekenden tegen te komen. Marijn voelt dat hij nu beseft dat zij niet weet waar ze zijn.

Verder. Naar links, naar rechts, door nauwe straten waar de rijen huizen naar elkaar toe overhellen. Rechtsaf, ja hier rechts. Of niet? Hij heeft al een half uur niets gezegd. Hij zal nooit meer iets tegen haar zeggen. De rolstoel loopt langzaam vast in de stilte.

Ze gaat met haar tong langs haar voortanden. Dat heeft ze, sinds zijn verhaal al honderd keer gedaan. En ze denkt aan de vrouw in het rokje.

Dan eindelijk: tramrails. Tram 13 met de verlossende boodschap ‘Centraal station’ komt net de hoek om.

Hij veert op. Zijn handen komen van onder de deken vandaan alsof hij wil gaan zwaaien.

‘We nemen de volgende wel,’ zegt ze alsof ze niet is ontploft van opluchting. De halte is nog tientallen meters verderop.

‘Tsjezus! Ben je gek! Rennen!’ roept hij. Hij legt zijn handen onderzijn benen en leunt naar voren om zich schrap te zetten.

[p. 17]

Ja, hij heeft gelijk! Rennen! Daar gaan ze. Marijn duwt alsof haar leven er vanaf hangt. En op de een of andere manier is dat ook zo.

Niet vallen, denkt Marijn. Niet vallen. Hand voor je mond als je valt.

Ze worden door vier mensen de tram in geholpen. Een evacuatie in oorlogstijd. Marijns haar hangt in plukken voor haar gezicht. Haar broek plakt aan haar benen. Zijn dekentje is halverwege op straat blijven liggen. Een groep jongens komt er mee aangerend en proppen het in haar hand, vlak voordat de tramdeuren dicht gaan.

Met een knalrood hoofd zoekt Marijn in al haar zakken naar een strippenkaart.

‘Ze is nieuw hier,’ zegt hij luidkeels tegen niemand in het bijzonder. Marijn stuntelt tot de rolstoel op de invalidenplaats staat.

Na drie haltes flikkert Casino City hen in neonlicht toe. Hij wordt uit de tram getild. Drie mensen zwaaien als hij weer verder rijdt.

Ze lopen naar de rode loper voor de schuifdeuren. Marijn draait de rolstoel naar de straatkant.

‘Ik ben aan de overkant,’ zegt ze.

Hij kijkt op vanuit zijn stoel maar zegt niets. Als een kind dat na uren krijsen eindelijk zijn koekje krijgt en een blik heeft van: dat had je me ook gewoon meteen kunnen geven.

Vanuit het café kan Marijn hem goed zien, maar ze doet alsof ze er niet is. Zoals haar vader vroeger, als die haar 's nachts met de auto uit de disco ophaalde, maar twee straten verderop bleef wachten.

Ze kijkt uit het raam en ziet een oude man genieten in zijn rolstoel. Een kreupele dwerg naast een kleerkast van een uitsmijter, met een zilveren V-tje op zijn pak. Ze wisselen geen woord.

Marijn pakt de krant naast haar en slaat hem open bij de overlijdensadvertenties. Het zijn er maar drie.