Hollands Maandblad. Jaargang 2006 (698-709)

[p. 40]

Een redelijke prijs
door Maja Vlaming

Mijn vader was een agressieve hufter. Nu is hij een zielenpoot, een stukje kauwgom op mijn schoenzool dat ik niet verder kapot kan trappen en er ook niet afkrijg. Sinds gisteren weet ik dat hij schuld heeft aan alles. Aan haar kreupele, kromme lichaam dat zacht en warm was voor mij. Aan de roze en witte lijnen op haar gezicht dat nu alleen nog maar afschuw oproept. Het verdriet over haar verandering van zwierende prinses in kruipende assepoester dat zij koste wat kost verborg onder dikke lagen optimisme en make-up, het kwam allemaal door hem.

Gisteren, na de crematie van oma was ik dronken van verdriet en wodka. Ik was gemeen en dramde maar door. Mama was zwak omdat de enige die haar altijd steunde net in een oven was verbrand. Voor het eerst zag ik haar tranen en die spoelden meteen de leugens weg. Het verhaaltje dat twintig jaar stand had gehouden om mij te sparen bleek niet waterdicht. Ze vertelde de waarheid over die vijf minuten van ons leven.

Ik was niet dronken genoeg om alles weer te vergeten en vannacht spookten er beelden van het verhaal in mijn slaap. Ik lag veilig in mijn box te sabbelen aan een speen, maar in mijn nachtmerrie zag ik in de aangrenzende kamer mijn moeder. Ze raapte de laatste flarden van haar moed bij elkaar en wees hem voorgoed de deur. Hij had een mes en laarzen met harde zolen en hakken. De buurman vond ons een dag later toen het bloed de voordeur bereikt had en eronderdoor sijpelde. Mijn vader was zo kwaad geweest dat hij nooit meer terugkwam en mama vond haar littekens, boksersneus en verbrijzelde wervels die haar aan krukken kluisterden, een redelijke prijs om daarvoor te betalen.

Het zweet op mijn voorhoofd droogt op, mijn hoofd koelt langzaam af en mijn angst is weg. Ik staar in het donker naar de rode cijfers van mijn wekker. Ik zal nog uren moeten volmaken in dit dampende, stinkende bed. Het liefdesspel van de buren dat me verloste van mijn nachtmerrie is bedaard en het enige wat nu nog de stilte doorbreekt is mijn eigen, reutelende ademhaling.

Mijn jeugd werd verpest vanwege die ademhaling. Het kwam door ‘luie longen,’ een term van dokter Bokma, onze bejaarde huisarts. Ik wil aan Bokma denken, aan wat dan ook als het mijn vader maar niet is. Met dokter Bokma lukt dat altijd. Luie longen! Dankzij die seniele lul moest ik m'n hele kindertijd blazen op een trompet. Het leverde alleen schade aan mijn gehoor op en gezeik met de buren.

Toen ik op mezelf ging wonen en eindelijk van de tirannie van mijn moeders zorgzaamheid verlost was, ben ik op de brommer gestapt met de blinkend opgepoetste trompet onder mijn arm. Ik had er stukjes stoeptegel ingeduwd en die met tape vastgezet zodat het ding met gemak door Bokma's serre vloog. Ik denk dat ik vooral vanwege het briefje ‘Steek die maar in je reet’ een taakstraf moest vervullen. De drie maanden stront scheppen op de kinderboerderij vond ik een redelijke prijs voor mijn wraak.

[p. 41]

Mijn gedachten dwalen af naar mama. Ik probeer aan onschuldige dingen te denken: mijn boodschappenlijstje voor morgen, het poedeltje van de buren... het helpt niet. Ik doe de tv aan. Een wanhopige, geblondeerde lellebel probeert mij te verleiden om haar op te bellen. Wie zou er behalve ik naar haar kijken? Ik staar naar haar decolleté en laat de stompzinnigheid van het leven op me inwerken. Mijn hersenen vinden rust en mijn ogen vallen langzaam dicht.

Ik maak koffie die mijn slaperigheid in één klap vloert, maar de kater blijft hangen. Ik vind de hoofdpijn niet erg, het overstemt die jeugdshit en ik heb nu even geen tijd daaraan te denken: vandaag moet ik het tentamen halen. Anders studeer ik dit jaar weer niet af, maar dit keer betekent dat een verdubbeling van mijn studieschuld. Ik neem de dikke pil op schoot en probeer me te verdiepen

[p. 42]

in de symbiose tussen algen en schimmels. Nog een uurtje heb ik en dat zal genoeg zijn, want het wordt toch weer multiple choice. Jezus, alleen debielen en aartsluiaards redden het niet op de universiteit. Moeizaam probeer ik mijn aandacht erbij te houden. Steeds zie ik moeder: haar platte neus en het litteken dwars over haar gezicht. Was het nog maar eergisteren, toen het door een verkeersongeluk kwam.

Mijn hele leven werd ik gek van haar verzonnen levensvreugde. Nu wou ik dat ze die leugens had volgehouden, mijn gezeur had afgeschud en stug haar fantasieverhalen over het verleden had volgehouden. De waarheid is als een kankergezwel op mijn ziel en ik merk dat ik in één nacht ben veranderd, slechter ben geworden. Ik denk aan het brekende glas bij dokter Bokma en aan de scherven in zijn been die dropen van het bloed, en voel wellust. En ik denk aan die keer dat ik iemand op zijn bek sloeg. Het was een gemene etter. Het bloed spoot uit z'n neus en toen liet hij me met rust.

Normaal ben ik niet zo agressief. In elk geval niet zo agressief als mijn vader. Ik heb een vliesje zelfbeheersing. Geloof ik.

Het is maandag en juist dan belt hij om zijn treurige leugens af te steken. Godverdomme, hoe durft hij zielig te doen! Mijn vuisten liggen verkrampt op het korstmossenboek tot de telefoon eindelijk rinkelt. Woede laait in me op en ik schreeuw zijn naam door de telefoon. Het blijft even stil en hij zegt zacht ‘Ik bel toch altijd op maandag? Gaat het wel goed met je, je klinkt zo eh... agressief?’

Ik slik mijn scheldwoorden in en wrijf over mijn voorhoofd. Kalm blijven! Hij hoeft het nog niet te weten, hij ontkent het toch allemaal. Ik wil het hem recht in zijn gezicht spugen! Dat hij zelfs zijn eigen waardeloze leven niet verdient en dat hij moet boeten voor mama's ellende. Maar eerst moet ik hem hier krijgen. Er is een manier, en als hij erg hunkert, zal hij komen.

‘Mario...,’ zeg ik kalm, ‘...heb je nog steeds geld nodig?’

Hij kan de gretigheid in zijn stem niet verbergen: ‘Dat weet je toch! Ik ben chronisch ziek en de verzekering wil me maar niet helpen. Die doktoren kosten me handen vol geld! Niemand helpt me...’

Wat een jammerend stuk verdriet! Nu moet ik overtuigend overkomen: ‘Klote zeg... Ik sta zelf ook altijd in de min hè, dus daarom reageerde ik zo lullig op jou. Omdat je altijd geld nodig hebt bedoel ik. En jij kan er ook niets aan doen... Sorry.’ Dat pers ik er nog achteraan. Door de telefoon kan ook ik liegen.

‘Oké, oké. Dat begrijp ik toch m'n jongen.’

De haartjes in mijn nek gaan overeind staan. Wat een lul, wat een lul! Vuile, gore tyfusklootzak! Ik dwing mezelf om rustig door te spreken:

‘Maar ik heb goed nieuws! Ik heb geld teruggekregen van de studiefinanciering. Ze hebben eindelijk hun fout toegegeven. Dus ik kan je nu wel helpen. Ik zou...’

‘Hoeveel!?’ onderbreekt hij me schor, alle zelfbeheersing verliezend.

Ik glimlach. ‘Duizend zal wel lukken.’

‘Ik kom er meteen aan. Jezus man, wat komt dat goed uit! Ik heb heel hard een nieuwe behandeling nodig!’

Scherpe messen heb ik niet, het zakmes klapt dicht als je er kracht op zet en verder heb ik alleen lullige aardappelschilmesjes. Maar ik heb een plan. Een verschrikkelijk goed plan. Ik haal mijn rugzak van de vliering en prop er in het

[p. 43]

wilde weg kleding en wat boeken in. Mijn ijsbijl hang ik losjes aan de ene zijkant, mijn stijgijzers aan de andere kant. Dan zet ik het ding binnen handbereik van mijn luie stoel. De oude schommelstoel zet ik er tegenover.

Als de bel gaat, schiet de adrenaline door mijn lijf en laat ik een kopje op de grond in stukken vallen. Ik schuif de scherven aan de kant met mijn pantoffel en haast me naar de krakende intercom. Normaal gesproken is het een geruststellend geluid maar nu komt een wolf mijn biggenhok binnen.

Hij ziet er slechter uit: de wallen zijn donkerder en dieper en het vel staat strakker over zijn schedel gespannen waardoor de jukbeenderen zowat uit het gezicht lijken te spatten. Maar het ergste zijn die grote, holle ogen. Ze zijn diep en glanzend, er komt geen einde aan. Er is niets dan hongerige leegte. Hij doet zijn best om een praatje te maken en hij houdt zijn handen in zijn zakken. Maar ik weet dat ze trillen en ik weet dat hij maar één ding wil, anders was hij niet gekomen. Ik heb een enveloppe op tafel gelegd. De klem is gezet. Hij kijkt ernaar, cirkelt eromheen, snuffelt er begerig aan, maar ik dwing hem om het spel te spelen.

‘Ga toch lekker zitten! Kopje koffie? Nee? Maar ik heb het net gezet joh.’ Ik zet de geurende koppen op het rieten tafeltje en ga zitten in mijn stoel. De oude veren kraken. Hij staat er onhandig bij en likt met zijn tong over zijn uitgedroogde lippen. Ik ga op in mijn rol en knik bemoedigend: ‘Die schommelstoel zit heerlijk hoor!’

Hij verstart en kijkt me aan. Wantrouwig als een afgeleefd roofdier dat niet kan geloven dat het hertje mank loopt, schat hij me in. Ik buig naar voren en tik even op de enveloppe: ‘Die loopt niet weg.’

De leegte in zijn ogen verandert niet, maar er dansen kleine rimpeltjes rond zijn ogen en mondhoeken. Hij laat zich in de schommelstoel zakken: een seconde later ligt hij op de grond. Snel grijp ik de ijsbijl en schiet overeind. Maar als ik zijn gezicht zie, vol schrik en ongeloof, bevries ik. Mijn zintuigen zijn verlamd en mijn hersenen werken traag alsof ik mijn gedachten door een dikke stroop moet trekken.

Dan dringt het tot me door dat er een schim langs mij wegschiet en een harde klap bereikt mijn oren. Mijn ogen nemen allerlei beelden waar die pas langzaam begrijpelijk worden. Zonlicht door de luxaflex, een opengegooide voordeur en stukken hout op de grond. Een warm gevoel borrelt in mijn buik naar boven. Ik strijk met mijn vingers langs de warmte en het blijft plakken. Ik breng mijn vinger naar mijn mond en proef. Bloed...

Bloed? Ik bloed?!

De zaalwachter liet mij binnen. Ik moet er zielig uitgezien hebben, pathetisch waarschijnlijk. Ik schuif heen en weer op het harde klapstoeltje en tast onder de door mam gebreide kabeltrui. De pleister is niet eens nat geworden. Eén schrammetje en ik ging al neer. Jezus, wat ben ik een slap studentje, helemaal geen partij voor een wolf met ervaring. Natuurlijk had hij een mes - dat hebben alle junks - en natuurlijk was hij sneller dan ik. De enveloppe die hij meenam vond ik beneden in het trappenhuis terug: leeg. Maar dat was hij al.

Ik glimlach vreugdeloos. Dacht hij echt dat ik hem iets zou geven? De drugs moeten veel hersencellen vernietigd hebben. Vroeger was hij slim, studeerde hij zelfs wiskunde. Mam werkte om zijn studie te betalen.

Ik kijk naar de vragenlijst voor me: géén multiple choice. Erger kan het niet worden.