Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697)

[p. 45]

Zwarte gaten
door Anke Scheeren

‘Jezus, wat is het hier donker,’ hoorde ik mijn zusje zeggen. Ik schrok, met een ruk werd ik uit de wereld getrokken die Max heette en terug de woonkamer in geslingerd.

‘Misschien gaat ze wel snel weg,’ fluisterde ik tegen hem.

‘Waar ben je?’ Shit, ze had me gehoord.

‘Ik ben zo terug,’ beloofde ik Max. Ik stond op en knipte de lamp aan op het dressoir.

‘O, daar ben je,’ zei ze.

Ja, dacht ik, het is jammer, maar inderdaad, hier ben ik.

Ik had mijn zusje een sleutel gegeven voor het geval ik de mijne ooit zou verliezen en nu had ze de gewoonte aangenomen om niet aan te bellen, maar zonder aankondiging binnen te lopen. Dat vond ik niet leuk, en dat had ik haar ook een keer verteld, maar daarop had zij laconiek gereageerd: ‘Hoezo? Je hebt toch niks te verbergen?’

Vanavond droeg ze een jurkje dat tot halverwege haar enkels kwam en dat haar tot een heel compact meisje maakte. Hoofd. Tieten. Heupen. Stukje been. Mooi, als je daarvan hield.

‘Wat was je aan het doen?,’ vroeg ze.

‘Ik zocht iets,’ zei ik.

‘Wat?’

‘Niks, een dopje,’ zei ik. En toen: ‘Wat kom je doen?’

‘Gewoon,’ zei mijn zusje en ze ging met een theatrale zucht zitten. Bij haar was nooit iets gewoon. Ze was zesentwintig, twee jaar jonger dan ik, maar soms had ik het gevoel alsof ik haar moeder was.

Terwijl zij verhaal deed over haar vriendje, liet ik ijsklontjes ronddraaien in mijn glas. Dat deed ik net zolang tot de kleur van het drankje, dat eerst nog deed denken aan zeegolven waarin het goudgeel van de avondsterren werd bewaard, nog het meest leek op waterige urine. Het was vast niet de bedoeling dat je dit goedje met ijsklontjes dronk.

‘Weet je wat ons probleem is?,’ zei mijn zusje.

‘Nou?’

‘Hij wil continu aan me zitten.’

Ik rolde met mijn ogen en zei: ‘Ja, ontzettend vervelend.’

‘Nee,’ lachte ze even en zei toen meteen weer ernstig: ‘Ook als ik er geen trek in heb, bedoel ik. Als we bij zijn ouders op bezoek zijn. Of als we in een restaurant zitten. Of laatst nog in een karretje in de Efteling. Droomvlucht! Stonden we eerst een half uur te wachten om naar binnen te kunnen, kreeg hij tijdens de rit ineens zin in van alles en nog wat, waardoor ik uiteindelijk nog bijna niks gezien had. Althans, niets wat ik niet al eerder gezien had...’

Mijn zusje keek mij verontwaardigd aan, maar ook met sporen van triomf. Ik glimlachte koel. Ik wilde dat ze wegging. Ik had wel weer genoeg gehoord over haar vriendje dat kennelijk opgewonden raakte van elfjes in roze tulen pakjes. Ik wilde alleen zijn met Max.

‘Wat is er?,’ vroeg mijn zusje. ‘Je kijkt zo raar.’

[p. 46]

‘Niks,’ zei ik. ‘Gewoon beetje moe.’

‘Hoe laat is het eigenlijk?,’ vroeg ze, hoewel de klok recht tegenover haar aan de muur hing.

‘Kwart over elf,’ antwoordde ik.

‘Shit, ik moet gaan,’ zei ze. ‘Moet morgen weer vroeg op. Vind je het erg?,’ vroeg ze ineens meelevend.

‘Nee joh, ga maar. Ik moet morgen ook weer vroeg op.’

‘Slaap lekker, sis.’

Ze gaf me een vlugge zoen op mijn wang.

‘Rijd voorzichtig.’

Ik keek gedachteloos hoe mijn zusje op haar fiets wegreed, sloot toen de voor- en achterdeur af, zette de glazen op het aanrecht, knipte de lichten uit en schuifelde voorzichtig tastend door de woonkamer. Vreugde sloeg knetterend als popcorn tegen de binnenzijde van mijn hart toen ik zijn silhouet zag bij het grote raam. Hij had op me gewacht, alsof ik nooit was weggegaan. Zo was hij.

‘Sorry voor de onderbreking,’ fluisterde ik.

Hij streelde de rug van mijn linkerhand. Ik ging op mijn knieën voor hem op de grond zitten en vlijde mijn gezicht tegen hem aan. We kunnen weer gaan, Max. Naar het begin van alles. Naar het eindeloze. Mijn vingertoppen bewandelden hun vertrouwde weg. Ze tintelden. Mijn mond ging al vanzelf een stukje open.

‘Ik zal niet van je houden,’ zei hij.

Ik sloot mijn mond, hier moest ik over nadenken. Hij zou niet van me houden.

Joris had van mij gehouden, tenminste, dat had hij wel eens tegen me gezegd. De eerste keer had hij het meer voor de grap gezegd. Het gebeurde na een van die infantiele opwellingen die al mijn verliefdheden karakteriseerden en waar ik me later meestal een beetje voor schaamde: ik had bij de Bart Smit blauwe emmertjes en schelpvormige schepjes gekocht en toen bij hem aangebeld om te vragen of hij zin had om naar het strand te gaan om samen een zandkasteel te bouwen.

Toen ik zo voor hem stond, met die plastic rommel in mijn handen, moest ik mezelf inhouden om niet ter plekke een kuil te graven om mezelf in te storten. Joris had zijn hoofd een tikje schuin gehouden en met een glimlach gezegd: ‘Ik vrees dat er voor mij nu niets anders op zit dan van je te houden...’

Ik was weerloos geweest. Dat deed de liefde met je, het maakte je weerloos. Later kwam ik erachter dat Joris goed nieuws altijd begon met de woorden ‘Ik vrees’, alsof geluk hem vooral bang maakte. Toch durf ik wel te zeggen dat wij, in elk geval een tijdje, gelukkig zijn geweest. Het is een beetje triest om dat pas achteraf te constateren, maar waarschijnlijk gaat het altijd zo. De verhuizing was heel stil verlopen.

‘Nee, ik begrijp het wel,’ zei ik gelaten. ‘Houden van is niet voor jou weggelegd.’ In de donkere kamer hechtte de waarheid zich vast aan de klanken van mijn stem. Natuurlijk was het onzin om van hem liefde te verwachten. De wereld die Max heette was een wereld waar liefde en haat, orde en chaos, geen tegenstellingen vormden, maar als inktvlekken in elkaar overliepen. Een wereld waar eigenlijk geen mensen thuishoorden, want mensen gebruiken tegenstellingen om te kunnen denken. Zonder die contrasten zweefden ze hulpeloos als eeuwig verloren astronauten door de zwarte gaten van hun eigen gedachtewereld. Maar ik was niet bang. Ik zocht de zwarte gaten juist op. Ik verlangde ernaar.

‘Wat wil je dan?,’ vroeg Max.

‘Ik wil dat je groeit,’ zei ik. Ik gaf hem een paar vlugge, slecht gerichte kussen.

[p. 47]

‘Als jij groeit, kan ik verdwijnen.’

En de wereld werd steeds grijzer tot ze zwart was. Ik viel door haar heen...

Vijf maanden later vertelt mijn zusje over de telefoon dat ze het zo vreemd vindt dat de sleutel ineens niet meer in het slot paste toen ze laatst bij mij op bezoek wilde gaan. Heb ik soms de sloten vernieuwd? Vind ik het niet handig dat zij dan ook een nieuwe huissleutel krijgt, je weet wel, voor het geval ik de mijne per ongeluk verlies?

Ik omzeil haar vragen door abrupt een nieuwe vriend te introduceren.

‘Echt waar?,’ roept mijn zusje op een toon waaruit enthousiasme alsook verbazing blijkt.

‘Waar ken je hem van?,’ vraagt ze.

‘Ik kwam hem tegen in een plantenzaak,’ zeg ik. Dat is niet eens gelogen.

[p. 48]

Drie dagen na mijn verhuizing zat ik op de bank en keek hoe het ochtendlicht de rechterzijde van de kamer in een staat van gewichtloosheid bracht. Het was een wonder dat alles desondanks gewoon op de plaats bleef staan, maar het deed me weinig. Voor de zoveelste keer liet ik mijn blik gaan over de roomwit geverfde muren, de oude meubels vermengd met de nieuwe, en ineens besefte ik dat er iets ontbrak. Joris was het niet, want zijn leegte had ik ingecalculeerd. Ik miste iets groens, iets levends, om al het levenloze tegen te spreken.

De eerstvolgende zaterdag liep ik een bloemen- en plantenzaak binnen bij mij in de buurt. Het was een kleine winkel met kleine pretenties van gezelligheid: dwergen op de stoep en antieke windlichten voor de ramen. Mijn komst werd aangekondigd met een belletje. Ik bedacht me net dat ik eigenlijk geen verstand had van planten - Joris was degene met de groene vingers geweest - toen ik Max zag staan.

Hij was niet opvallend groot, eerder klein, maar toch wekte hij niet de indruk dat je makkelijk over hem heen zou kunnen lopen. Er hing een schaduw over hem heen gemaakt van het allerfijnste stof. Ik vermoedde dat je 'm alleen maar een likje hoefde te geven om toegang te krijgen tot een schitterende, weergaloze wereld... Had hij niet in de gaten dat ik naar hem staarde? Opnieuw klonk het belletje - iemand verliet de winkel - en ik zag dat hij lichtjes bewoog in mijn richting. Ik voelde een sensatie in mijn onderbuik die lang niet meer geproduceerd was door iets anders dan mijn eigen vingers. Toen wist ik dat ik niet zonder hem naar huis zou gaan.

Mijn zusje zegt dat ze nu ook begrijpt waarom ze me zo weinig gezien heeft de laatste tijd.

‘Hij wil je natuurlijk helemaal voor zichzelf hebben,’ zegt ze vrolijk.

‘Ja,’ zeg ik. Ik kijk naar de hoek bij het grote raam. Daar staat hij. Hij staat er machtig bij. Hij lijkt zoveel groter nu. Hij is zoveel groter nu.

‘Ik heb eigenlijk niet zoveel tijd om nu te praten,’ onderbreek ik mijn zusje. ‘Max is net aan komen waaien en ik moet nog wat dingen doen.’ Ik geef hem een knipoog, hoewel ik daar niet het type voor ben.

‘O, dus hij heet Max, jouw geheime lover,’ zegt mijn zusje overdreven zoetig.

Nee, denk ik.

‘Ja,’ zeg ik. Ik kijk op de klok, de avondschemer komt zo. In de schemer kan ik heel soepel in hem verdwijnen.

‘Dag zusje,’ zeg ik. Haar laatste woorden sneuvelen ter hoogte van mijn navel. Een moment voel ik me schuldig, maar dat moment gaat voorbij.

Ik loop naar Max. Ja, we zijn weer alleen. Alleen jij en ik. Hij glimlacht zonder mond. Ik leun zacht tegen hem aan, sluit mijn ogen en laat mij door hem aanraken. Zijn handen, hij lijkt over tientallen te beschikken, vouwen zo onwaarschijnlijk licht om mij heen dat ik mezelf alleen maar harder tegen hem aan wil drukken. Geen enkele man heeft mij ooit op deze manier aangeraakt. Ik laat mijn rechterhand naar beneden afdwalen en graai net zolang tot ik vind wat ik zoek.

‘Rustig, rustig,’ zegt hij. Soms helpt dat. Nu niet. Ik haal het eruit en houd het omhoog zodat ik het beter kan bekijken. Het bolletje in de rechter bovenhoek is zoals altijd volledig zwart ingekleurd. Veel zonlicht nodig, betekent dat. ‘Chimaira Maxima,’ lees ik, ‘2/3 per week water geven.’