Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697)

[p. 20]

Ik verbind u door
door Cathelijn Schilder

Ik belde 1-1-2, de politie of de ambulance - dat wist ik nog niet. Die vrouw lag op de grond en ze stond niet op. Ze bewoog wel, maar stond niet op. De man stond over haar heen gebogen; dreigend of behulpzaam - dat wist ik nog niet. Ik wist ook nog niet of ik moest helpen, ingrijpen, bellen of wegrennen. Ik wist zelfs nog niet of dit iets was om over na te denken.

‘Alarmcentrale, hoe kan ik u helpen?’

De taxichauffeur vraagt of ik ga voor een echtscheiding. Hoe bedoelt u? vraag ik. Hij zegt dat hij ook een keer gescheiden is en dat het het beste was wat hij ooit gedaan heeft.

Ik zit bij Keith Richards in de taxi. Zelfde leeftijd, zelfde bovenlijf als een verbogen kleerhanger waar een vaal T-shirtje over hangt. Ik ben even stil omdat ik hem te laat begrijp. Als ik nu zeg dat ik niet voor een scheiding ga, denkt hij dat ik lieg. Als ik niets zeg, denkt hij ook dat ik lieg. Maar hoe komt hij op het idee?

‘Naar de rechtbank voor een echtscheidinkje? Het hoofd van de taxichauffeur is vlakbij. Hij kan zijn hoofd zo draaien dat hij met zijn rug tegen de leuning van de stoel blijft zitten, maar mij toch recht aankijkt. Zoals beesten met een lange nek, of dinosaurussen. Blues schalt gierend door de luidsprekertjes naast mijn oren achterin het busje. ‘Lekker muziekje?’ had hij gevraagd. Ik denk aan mijn vader. Die zou nu denken, was ik maar taxichauffeur, met de hele dag de blues op. Had ik mijn hele leven drugs gebruikt en gitaar leren spelen.

Ik moet naar de rechtbank. Ik weet niet waar die is. Op de brief stond een plattegrondje afgedrukt, maar ik kende geen enkele straat die erop stond.

Ik heb nooit een normale taxirit meegemaakt in mijn leven. Ik ga dan ook nooit met de taxi, alleen in noodgevallen. Gebroken duim, blindedarmontsteking, zieke opa, dit is mijn vierde taxirit. De eerste keer zonder bloed, kots of snot, de chauffeur kan gerust zijn. Deze keer zal de bekleding niet in gevaar komen.

‘Echtscheidinkie?’ de chauffeur draait zich weer om, terwijl hij met een nagel het stuur een zwiep geeft om rechtsaf het Oosterpark op te rijden. Is het nou de eerste of de vierde keer dat hij het vraagt? Heb ik al antwoord gegeven? Weet ik al wat ik moet zeggen?

Een jankende mondharmonica zet in naast mijn oren, hij geeft gas.

‘Hoe bedoelt u?’ vraag ik. Ik zou willen dat ik altijd iedereen begreep, zonder vragen. Ik zou dat heel graag willen, zoals veel mensen het allerliefst heel goed willen kunnen zingen, of rijk willen worden, zo zou ik dat willen. Ik betrap mezelf de laatste tijd erop dat ik vlucht in het woord ‘oké’. Steeds als ik te veel denk over hoe ik moet reageren, in welke taal dan ook, over welke kwestie dan ook, zeg ik automatisch ‘oké’. De vader van mijn vriend is overleden: ‘Oké.’ En dan, om het nog erger te maken: ‘Jeetje’ (vooral geen ‘Jezus’, dat kan kwetsend zijn - zeker niet: ‘Wat verschrikkelijk’, misschien is het helemaal niet verschrikkelijk - vooral geen ‘sorry’, want dan zeggen ze weer: ‘Daar kan jij niets aan doen!’)

Ik wil ermee stoppen, maar ik heb nog geen ander woord.

Bij de slager: Mag het iets meer zijn? Het is oké, zeg ik.

[p. 21]

Op weg geholpen toeristen in de binnenstad: Thanks! Ik: Oké!

De enquêteur die mij iets wil vragen over 3vo: Oké.

Ik wil ermee stoppen, maar ik heb nog geen alternatief.

Waren er nog maar vaste omgangsvormen die je gewoon uit je hoofd kon leren in een etiquetteboekje. Las laatst een discussie of je nu wel of niet ‘Hartelijk gecondoleerd’ mag zeggen. Volgens de etiquette hoort het zo, maar niemand weet dat nog, dus je kunt het maar beter laten, stelde de één. Een fervent voorstander van de oude normen pleitte er evenwel voor de uitdrukking weer in ere te herstellen, dus dan zeg je tegen de vrouw die net haar man verloren heeft bij een tragisch ongeval met een vorkheftruck: ‘Hartelijk gecondoleerd’ - misschien gevolgd door: ‘Niet schrikken van het “hartelijk”, dat hoort zo en ik zou deze term graag weer willen introduceren in het uitvaartleven, vandaar, sterkte ermee hè, oké...’

Maar ‘hartelijk’ heeft z'n tijd gehad. Zoals we ons moeten verzoenen met het feit dat er op aarde geen dinosaurussen meer kunnen wonen, zo moeten we ook afscheid nemen van ‘hartelijk gecondoleerd’. En ook van ‘hartelijk gefeliciteerd’, dat hoor je al nergens meer. Alleen op verjaardagskaarten gedrukt vóór 1996 zie je het nog wel eens staan. Kaarten die alleen oma's sturen.

‘Heb ik ook gedaan hoor, veel huilen, godver gejankt heb ik,’ roept hij opgewekt boven de muziek uit. Ik heb hem nog niet één keer naar de weg zien kijken, maar hij stopt feilloos voor de overstekende moeder met kinderwagen en voelt met telepathische gave de tram van rechts komen. ‘Maar het is het beste wat ik in mijn leven heb gedaan. Naast afkicken dan. En je gaat geen u tegen mij zeggen, ik bedoel, ik ben wel oud, maar geen minister!’

Hoe lang geleden is het dat iemand die ik niet kende en die geen kind was zoveel over zichzelf aan mij vertelde?

‘En nou ja, al was ik een minister, daar hoef je ook niets meer voor te kunnen tegenwoordig. Zoals die tuttebel van Onderwijs. Dat mens is toch gek? Daar gaan we toch niet meer naar luisteren? Dat hebben we toch gehad? Ben godverdomme 25 jaar aan de heroïne geweest om van die verdomde kerk af te komen en nu begint zij te zeiken over de evolutietheorie. Daar zijn we zo onderhand wel klaar mee, nee toch?

‘Ja,’ zeg ik. Ik zou nu ook graag heel veel willen zeggen, maar ik weet niet wat.

‘Ja,’ zeg ik nog een keer. Ik zit met mijn hoofd tussen de twee stoelen op de achterbank, zoals je vroeger ook bij je ouders in de auto zat. Kijken hoe je vader rijdt en zeggen wanneer en of hij moet inhalen. Je hoofd zo laag mogelijk zodat hij ook nog in de achteruitkijkspiegel kon kijken. Bij deze chauffeur hoeft dat niet. Hij hoeft niet meer te kijken. Hij stopt voor een zebrapad terwijl hij als een zeeslang achterstevoren tegen mij praat en de volumeknop nog wat hoger draait.

De mondharmonica huilt door de taxi. Als de wind rond een zomerhuisje. Ik doe mijn jas weer aan. ‘Moet het raampje dicht? Je moet het gewoon zeggen hoor.’ Ik wil ‘oké’ zeggen, maar zeg: ‘Nee.’ Hij geeft nog een keer gas, draait op datzelfde moment de volumeknop verder omhoog en laat de auto dan uitrollen tot precies bij het zebrapad van het ziekenhuis waar mensen met krukken, rolstoelen, mitella's en ooglappen wachten op iemand die voor ze stopt.

Nadat iedereen eindelijk is overgestrompeld, geeft hij tegelijk met de inzettende harmonica gas en laat dan weer uitrollen tot ver voorbij de bocht in de richting van de stoplichten. De zanger trekt zich niets aan van de jankende harmonica, mompelt rustig door in lage bastonen. Zoals een man die na 25 jaar huwelijk het gekwetter van zijn vrouw negeert.

[p. 22]

Ik ben een keer naar het concert van BB King geweest, wil ik zeggen, maar slik het in.

‘Ik heb nog nooit van mijn leven gestemd,’ gaat hij verder. ‘Maar toen ik haar beknepen Limbo stemmetje uit de radio hoorde komen, dacht ik even om te gaan stemmen. Even dacht ik het. Alleen maar om die trut d'r uit te krijgen, maar toen dacht ik Nee, Hans, Je doet niet mee aan deze wereld. Dit gaat helemaal nergens over. Ik doe niet mee aan deze wereld.’

Hij draait zich weer om en glimlacht. Met zijn achterhoofd naar voren ontwijkt hij twee spookrijdende fietsers en een overstekende hond.

‘Ik ga nu effe mijn mond houden, oké?’ Zijn hand rust losjes op de stoel naast hem alsof hij de rug van een kat aait.

‘Oké,’ zeg ik, en zak terug tegen de rugleuning. Mijn ogen vallen dicht. Hij rijdt in het ritme van een schommelstoel.

Boven de muziek uit hoor ik dat mijn mobiele telefoon gaat. De politie, denk ik. Mijn handen trillen. Ik kijk naar het schermpje. Natuurlijk is het niet de politie. Jij belde de politie, zij bellen jou niet. Dan blijven ze aan de gang.

Ik neem niet op. Dat heb ik de hele week nog niet gedaan. Dat komt wel weer goed.

Ik weet nog hoe hij stonk als een compostbak met gistend bier. Als ik er lang aan denk, ruik ik het ook.

‘Politie,’ besloot ik te zeggen. ‘Ik heb politie nodig bij...’

‘Waar?’ vroeg de vrouw, vast en zeker met een koket headsetje. Ik wist niet hoe de straat heet.

‘Ik weet niet hoe de straat heet,’ zei ik terwijl de man mij tegen mijn gezicht sloeg en mij tegen de grond probeerde te trekken.

‘Bij het Scheepvaartmuseum!’ gilde ik terwijl ik dacht dat dit misschien het einde was. Dat ik moet ophangen om niet bellend[...] Zinloos geweld bij Scheepvaartmuseum, zou de krant schrijven, twaalf regels in de gemengde berichten, geen stille tocht, te onbelangrijk.

‘Waar?’ vroeg de vrouw nog een keer, beleefd en monotoon.

‘Je weet wel, bij het Scheepvaartmuseum,’ huilde ik.

‘In welke stad?’

‘Amsterdam!’ gilde ik.

‘Ik verbind u door.’

Ook het alarmnummer zou van die wachtmuziek moeten hebben. Maar welke muziek? Dramatisch klassiek, top veertig, soul? Of een jukebox die bediend wordt door de telefoniste? Afrekening in het criminele circuit? James Brown! Gevalletje van zinloos geweld in het uitgaansleven? Britney Spears: Hit me baby one more time. Oud vrouwtje beroofd van handtas? Een cantate van Bach: Wo soll ich fliehen hin?

Ik verbind u door.

‘Ik heb twee dagen geleden Joe Cocker gezien,’ zeg ik tegen de chauffeur. ‘Hij speelde op een festival.’

En ik heb ook al twee keer de Rolling Stones gezien, wil ik zeggen, maar voel me erg kinderachtig ineens.

De taxichauffeur begint te vertellen over Joe en Mick en Herman en Deelder alsof het zijn broers zijn. Maten noemt hij ze en dat het zo godvergeten goed is dat ze het maar zo uithouden. Behalve Herman dan. Maar dat speed dan ook echt je hersens opvreet. Dat hij daarom ook zoveel bewondering voor Deelder heeft. En

[p. 23]

dat het tenminste niet van die vadsige vijftigers, wat zeg ik, zestigers zijn geworden als die wannabee hippies die hij in zijn wagen krijgt. Die mannen die met hun spaarhypotheken en welstandsbuiken zeuren over de goeie ouwe tijd. Nou, je ken zeggen van die drugs wat je wil, maar je wordt er in elk geval niet dik van. Kijk maar naar mij! En bij mijn zit het in de familie, dus ken je nagaan. Ik ben wel de slankste. Niets is verder gelukt in mijn leven, maar ik ben wel de slankste.

Ik denk na over de vraag of ik wel of niet dik ben. Ik weet het niet. Ik weet het echt niet. Het is maar net wat je me aan laat trekken.

‘We zijn er meissie.’

‘Oké,’ zeg ik.

Het gerechtsgebouw ziet eruit als een gewoon kantoor, alleen dan met veel slagbomen. Elke slagboom is een uitroepteken achter het justitiële karakter.

Ik hoop dat ik naar hem kan kijken of lachen zodat hij merkt hoe blij ik met hem ben. Dat lukt natuurlijk niet. Het wordt een fooi met weer zo'n scheve grijns.

‘Heel erg bedankt,’ zeg ik.

‘Oké,’ zegt hij en geeft me een hand. Als hij wegrijdt, klinkt Bob Dylan vanuit de open raampjes.

Ik loop richting schuifdeuren met een gevoel van eindexamen in mijn lijf.

Ik doe niet mee aan deze wereld, hoor ik hem in gedachten zeggen. Ik ook niet meer, denk ik.

Dat helpt. Iets.