Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697)

(2005)– [tijdschrift] Hollands Maandblad– rechtenstatus



[pagina 10]
Wie zonder schulden sterft door Geert van der Kolk ‘Woont hij hier?’ vroeg de punk. ‘Dit is een restaurant.’ ‘Het adres klopt,’ zei ik. We parkeerden onderaan de heuvel, vlak bij de oever van de rivier. ‘De Caddy staat er niet,’ zei de punk. Hij had een talent voor overbodige opmerkingen. De parkeerplaats was leeg. Ik trok mijn dasje recht en stapte uit. De punk bleef in de auto zitten. Ik liep langs het zwembad. Er dreef een eekhoorn in. Zijn rug stak boven het water uit en zijn staart dreef ook, maar zijn poten en zijn kopje hingen omlaag. Het restaurant stond op een kunstmatig schiereiland. Het had een hoog puntdak en de muren waren bedekt met rietmatten. Het leek op de hut van een stamhoofd in Fiji of Samoa. Van een afstand zag het er uitheems en indrukwekkend uit, maar toen ik dichterbij kwam zag ik de rottende shingels, verveloze kozijnen, en de scheuren in het beton van het terras. De deur stond open, maar binnen was het stil en de bar was donker. Het interieur was ook door de Stille Zuidzee geïnspireerd, met veel riet en grote houten beelden. Aan de muren, tussen de krissen en de speren, hingen ingelijste en gesigneerde zwart-wit foto's van filmsterren uit de jaren veertig. Ik liep tussen de lege tafeltjes door naar het raam en keek uit over de rivier. Het water had de kleur en de glans van tin. Een rood en een groen baken markeerden de vaargeul, maar er voer niets. Er lagen alleen een paar jachten aan een steiger aan de overkant. Aan mijn kant, ongeveer vijftig meter stroomafwaarts, stond een roze huis dat op een vervallen Moors paleisje leek. Verder was er niets te zien. Veel bomen en water, maar geen zwarte Cadillac en daarvoor was ik gekomen. Ik draaide me om en wilde weggaan toen er ineens een deur naast de bar openging. Een middelgrote, donkere man kwam naar mij toe. Hij had een volle baard en droeg een tulband. ‘Het spijt me verschrikkelijk,’ zei hij beleefd, ‘maar wij serveren vandaag geen lunch. Wij gaan pas open als het Happy Hour is.’ ‘Meneer McDermott?’ vroeg ik. ‘Jack McDermott?’ ‘Nee,’ zei de man. ‘Mijn naam is Singh, dr. Singh. Aangenaam.’ Hij wachtte. ‘De naam is Helms,’ zei ik. ‘Ik hoopte dat ik McDermott hier zou kunnen treffen.’ ‘Er is hier niemand behalve ik,’ zei dr. Singh en hij glimlachte. ‘Ik ben toch aan het juiste adres?’ vroeg ik en trok voor de vorm een stuk papier uit mijn binnenzak. ‘Dit is een restaurant, meneer Helms.’ ‘Ja, natuurlijk. Woont McDermott in het huis hiernaast?’ ‘Dat is het huis van Miss Helen!’ Ik keek op mijn papier. ‘Misschien heeft hij zijn werkadres opgegeven.’ ‘Mag ik vragen wat het doel is van uw bezoek?’ ‘Een verzekeringskwestie,’ zei ik. ‘Routine.’ Dat was strikt genomen geen leugen. De bank is verzekerd tegen McDermotts, en er zijn zoveel McDermotts in Maryland dat ik er redelijk van zou kunnen leven als ik geen alimentatie en kindertoeslag hoefde te betalen.
[pagina 11]
Dr. Singh wachtte op details, die ik hem niet gaf. ‘De heer McDermott heeft hier enige tijd gewerkt,’ zei hij, ‘en toen ontslag genomen.’ ‘Wanneer?’ ‘Enige tijd geleden.’ ‘Kunt u mij zijn huisadres geven?’ ‘Hij is verhuisd naar Californië.’ ‘Wanneer?’ ‘Enige tijd geleden. Hij heeft mij een postbus in Pasadena gegeven om brieven door te sturen.’ Dr. Singh trok een adresboekje uit zijn binnenzak en las een postbusnummer met postcode voor. ‘Het spijt mij bijzonder dat ik u niets te eten kan aanbieden,’ zei hij. ‘Maar ik kan natuurlijk wel iets voor u inschenken aan de bar.’ Ik sloeg zijn aanbod af, bedankte hem en liep naar buiten. De punk had de rugleuning van zijn stoel achterover laten zakken. Hij lag onderuit met zijn laarzen op het dashboard. Hij had een koptelefoon op. Ik stompte hem tegen zijn schouder en startte de motor. ‘Ben je wel eens in Californië geweest?’ vroeg ik. Hij deed de koptelefoon af. ‘Wat?’ ‘Onze vogel is gevlogen.’ ‘Shit.’ We reden in wijde bochten terug de heuvel op. Links en rechts stonden huizen, maar ze waren bijna verborgen in het bos. Bij de voorrangskruising met Route 4 was
[pagina 12]
een benzinestation. Uit de schaduw van het afdak boven de pompen draaide een zwarte Cadillac naar ons toe. ‘Moet je daar kijken,’ zei de punk. Ik remde af en liet de Cadillac voorgaan. Er zaten twee vrouwen in. De jongste stuurde. De andere was veel ouder en zo klein dat haar hoofd nauwelijks boven de rand van het raampje uitkwam. Ze zat achterin, alsof ze in een taxi of een limousine reed. De Cadillac draaide om ons heen en reed de heuvel af. De punk keek over zijn schouder naar het nummerbord. ‘Dat is 'm!’ zei hij opgewonden. Ik pakte mijn mobiel en belde het kantoor. ‘Goedemiddag,’ zei Janet. ‘Autokrediet, Inc.’ ‘Janet? Rick. Kan je even een postcode voor me opzoeken?’ ‘Zeg het maar.’ Ik klemde de telefoon onder mijn kin, stuurde met één hand en groef met de andere in mijn binnenzak. ‘95060.’ ‘Negen is Californië, dat weet ik uit mijn hoofd, en de rest is - Santa Cruz.’ ‘Weet je het zeker?’ ‘Ik ben oud en lelijk, maar ik kan lezen.’ ‘Dus hij verzon het waar ik bijstond.’ ‘Wat zeg je?’ ‘Niets. Dank je.’ De punk keek mij aan. ‘Gaan we naar Californië?’ ‘Nee,’ zei ik. ‘We gaan vanavond uit eten.’ We gingen pas om half acht, toen het al donker was, terug naar het restaurant. Er stond maar één auto op de parkeerplaats, de zwarte Cadillac. Ik parkeerde er vlak naast. ‘Geef me een half uur, dan kan je aan het werk,’ zei ik. ‘Staat je mobiel aan?’ De punk knikte en kroop tussen de stoelen door naar de achterbank. Hij ging languit liggen en zette zijn koptelefoon op. Ik stapte uit en liep om de Cadillac heen. De wagen zag er schoon en netjes uit en er zaten voor zover ik kon zien geen krassen op. Het restaurant was nog steeds leeg, maar er brandden lampen en achter de bar stond een grote zwarte man met een gesteven overhemd en een rode vlinderdas. Aan de bar zat een andere man een krant te lezen. Ze keken allebei verbaasd op toen ik binnenkwam. Er was geen spoor van dr. Singh. ‘Good evening, sir,’ zei de barkeeper. Hij veegde met een theedoek over een hoek van de bar. Het leek alsof hij mij een plaats aanwees. ‘Wat zal het zijn?’ ‘Welk tapbier heb je?’ vroeg ik. ‘Geen tapbier, meneer, maar wel een grote collectie geflest.’ Hij keek in een koelvak onder de bar. ‘Budweiser, bijvoorbeeld?’ ‘Dat is goed,’ zei ik. ‘En ik wil straks ook graag wat eten. Heb je een menu voor me?’ Hij negeerde mijn vraag en klopte op een luik achter de bar. ‘Ik zal even bij de kok informeren welke specials we vanavond hebben,’ zei hij. ‘Anjali is er nog niet,’ zei de andere man aan de bar, de man met de krant. Hij was klein en mager en had een hard New Yorks accent. ‘Ik heb geen haast,’ zei ik. ‘Ik wacht nog op iemand.’ ‘Wij ook,’ zei de New Yorker. ‘Wij wachten op de koningin.’
[pagina 13]
‘Mick maakt een grapje,’ zei de barkeeper tegen mij. ‘Daar is hij beroemd om.’ Mick keek hem even smalend aan en ging toen verder met zijn krant. De barkeeper legde zijn handen op zijn rug en staarde met een hemelse glimlach in de ruimte. Ik keek uit het raam. De rode en groene bakens in de rivier waren nu verlicht en knipperden elke drie seconden. Ik hoorde gestommel achterin het restaurant en even later een pannendeksel dat kletterend op een tegelvloer viel. Toen ging het luik achter de bar open. Een jonge vrouw met gitzwart haar en een donker gezicht leunde over de rand. ‘Ze komen,’ zei ze tegen de barkeeper. Toen zag ze mij zitten. ‘Oh, help, een klant!’ zei ze en schoof snel het luik dicht. Mick vouwde zijn krant dicht en liep naar een piano die tussen de bar en de tafeltjes van het restaurant stond. Hij deed de klep open, ging op de brede kruk zitten en boog en strekte zijn vingers om ze soepel te maken. Ze leken even op de tentakels van een inktvis. Toen begon hij te spelen. Het klonk zo blasé en verdund dat het even duurde voor ik de evergreen ‘As time goes by’ herkende. Er kwamen twee blonde vrouwen binnen. De jongste herkende ik als de chauffeur van de Cadillac. De andere vrouw was stokoud en had een pruik op. Ze liep langzaam en leunde op de arm van de chauffeur. Ze droeg een grote zonnebril met vleugels die waren afgezet met bergkristal, een uitheemse tuniek (Samoa? Navajo? India?) en een roze Capri broek waar haar enkels als witte papieren rietjes onderuit staken. Vlak achter de vrouwen liep dr. Singh. Hij kwam onmiddellijk naar mij toe. ‘Meneer Helms, wat een buitengewone verrassing! De naam was toch Helms? Gelukkig maar. Gelukkig doet mijn geheugen het nog een beetje. Wat een genoegen
[pagina 14]
om u weer te zien. Heeft men goed voor u gezorgd? Heeft u al eten besteld? Nog niet? Ik zal onmiddellijk de keuken instrueren.’ Hij draafde weg door de deur naast de bar. De vrouwen waren intussen aan een tafel bij het raam gaan zitten. De oudste keek naar mij. Zo leek het tenminste. Ze had nog steeds de grote zonnebril op. Ze praatte even zachtjes tegen de andere vrouw, die vervolgens opstond en naar de bar kwam. ‘Miss Helen nodigt u uit om aan haar tafeltje te komen zitten,’ zei ze. Ik keek haar verbaasd aan. ‘Komt u mee?’ zei de vrouw. ‘Het is erg aardig aangeboden,’ zei ik, ‘maar ik weet niet...’ ‘U herinnert zich natuurlijk Miss Helens glansrol in “Deadly Rendez-Vous”, de beroemde film met Sterling Hayden.’ Het duurde even voor ik besefte dat ze me een briefing gaf en dat de uitnodiging veel weg had van een bevel. Ik pakte mijn bier, gleed van mijn kruk en liep met haar mee. Toen ik bij de tafel bij het raam stond, deed de oude vrouw haar zonnebril af en keek me aan. ‘Wel, wel,’ zei ze. ‘Zo'n aantrekkelijke jongeman had ik niet verwacht.’ ‘Hoe maakt u het?’ zei ik. ‘Al een stuk beter. Ga alsjeblieft zitten. Je zag er zo zielig uit daar in je eentje aan de bar.’ ‘Ik zat eigenlijk op iemand te wachten.’ ‘Een vrouw, hoop ik.’ ‘Ja.’ ‘En niet je eigen vrouw.’ Ik sloeg een beurt over. Miss Helen glimlachte. ‘Voor je eigen vrouw hoef je niet naar een bar,’ zei ze. ‘Die zit gewoon thuis.’ De barkeeper kwam met een dienblad. Hij bracht een cocktail voor Miss Helen en een verse Budweiser voor mij. De pianist speelde door, maar het klonk alsof hij elk moment in slaap kon vallen. ‘Sterling maakte daar vaak geintjes over,’ zei Miss Helen. ‘Hij had nog meer te stellen met zijn vrouw dan ik met mijn man. Wist je overigens dat ze hem na “Deadly Rendez-Vous” de rol van Tarzan hebben aangeboden?’ ‘Tarzan?’ zei ik voorzichtig. ‘Dat kan ik me niet herinneren.’ ‘Natuurlijk niet, want hij heeft de rol geweigerd. Hij wilde geen stotterende jungleman in een luipaardbroekje spelen. Jammer, hoor. Hij had er het perfecte lijf voor. Dat kan ik je op basis van nauwkeurige en langdurige persoonlijke observatie verzekeren.’ De oude vrouw knipoogde. ‘Sterling was een idealist,’ zei ze. ‘En een dromer. Hij had op een gegeven moment zo genoeg van de valsheid en de corruptie in Hollywood dat hij is weg gezeild. Letterlijk. Naar de Marquesas en Tahiti. Hij had ook helemaal genoeg van zijn vrouw. Dat speelde mee.’ Ze knipoogde opnieuw. ‘Hij was een echte dromer. Ik heb het realistischer aangepakt. Ik heb gewoon hier in Maryland mijn eigen Tahiti gebouwd.’ Ze deed haar zonnebril weer op. Dr. Singh kwam naar ons toe, gevolgd door het donkere meisje uit de keuken. Ze stamde uit dezelfde hoek van de wereld als hij, maar was veel te jong om zijn vrouw te zijn. Misschien was ze zijn dochter. ‘U kunt vanavond onze specialiteit kiezen,’ zei dr. Singh. ‘Gegrilde zeebaars met rijst en asperges.’ ‘Ik zit eigenlijk nog even te wachten,’ zei ik. ‘Een rendez-vous,’ zei Miss Helen.
[pagina 15]
Ik keek op mijn horloge. ‘Het is wel laat aan het worden. Ik weet niet...’ Toen ging mijn mobiel. ‘Daar is ze,’ zei Miss Helen. ‘Gelukkig maar.’ Ik verontschuldigde me, stond snel op en liep naar het raam. Het was de punk. ‘Ik ben zover,’ zei hij. ‘Waarom duurde het zo lang?’ ‘Luxeauto. Zitten een hoop draadjes aan.’ ‘Ik begrijp het.’ ‘Kan ik?’ ‘Oké, vooruit maar.’ ‘Hou je vast.’ De punk verbrak de verbinding, maar ik bleef mijn mobiel tegen mijn oor houden. Met mijn andere oor hoorde ik de Cadillac starten. De punk pompte het gaspedaal met de motor in zijn vrij en de acht grote cilinders maakten zoveel kabaal dat iedereen in het restaurant opkeek. De pianist tilde zijn handen van de toetsen en stak ze omhoog alsof hij onder schot werd genomen. De punk deed het grote licht, de mistlampen en de knipperende oranje waarschuwingslampjes aan. Dit was het hoogtepunt van zijn dag, en wij konden er door de grote ramen van het restaurant van meegenieten. Hij reed snel achteruit en keerde met piepende banden. Toen leunde hij met zijn elleboog op de toeter, trapte op het gas en stoof slippend op het wegspattende grind de heuvel op. Dr. Singh, zijn dochter, de barkeeper, de pianist en de blonde chaperonne van Miss Helen renden naar buiten. Ik bleef bij het raam staan.
[pagina 16]
‘Zie ik je morgen dan?’ zei ik tegen de koude mobiel. Miss Helen was aan haar tafel blijven zitten. ‘Ik zal je in ieder geval morgen bellen,’ zei ik. Miss Helen deed haar zonnebril af. ‘Oké,’ zei ik, ‘maar bel jij mij dan.’ Ik wachtte even. Toen zei ik nog een keer ‘Oké’ en stopte de telefoon in de zak van mijn jasje. ‘Komt ze niet?’ vroeg Miss Helen. ‘Wat is daar buiten aan de hand?’ vroeg ik. ‘Weet ik veel. Daar zorgt Singh voor. Komt ze niet?’ ‘Nee.’ ‘Goed.’ ‘Goed?’ ‘Nu weet je ten minste waar je aan toe bent. Duidelijkheid is veel waard. Een vrouw wil wel, of ze wil niet. Hetzelfde geldt voor mannen, kan ik je uit ervaring verzekeren.’ Dr. Singh en de pianist kwamen als eersten weer binnen. ‘De auto is gestolen,’ zei de pianist. ‘Terwijl we er godverdomme met onze neus bovenop zaten.’ ‘Ik zal meteen de sheriff bellen, Miss Helen,’ zei dr. Singh. ‘Maakt u zich geen zorgen.’ ‘Ik maak me helemaal geen zorgen,’ zei Miss Helen. ‘Ik vond het een lelijk kreng en hij was waarschijnlijk toch nog lang niet afbetaald, of wel?’ Dr. Singh gaf geen antwoord en pakte zijn mobiel. Ik legde een biljet van tien dollar onder mijn bierflesje. Het was hoog tijd om te vertrekken. Ik kende niet alle politieagenten in de gemeente persoonlijk, maar de sheriff, hun baas, kende mij wel. Hij had bovendien de ouderwetse en volstrekt onpraktische opvatting dat niet afbetaalde goederen, zoals auto's, konden en moesten worden teruggevorderd via de rechter. Civiele procedure, noemde hij het. Er was, zei hij elke keer als we elkaar tegenkwamen, in zijn gemeente geen emplooi voor vrijbuiters. Ik gaf Miss Helen een hand. Haar vingers waren dun en droog als aanmaakhoutjes. ‘Wacht je niet op je eten?’ vroeg ze. ‘Ik heb helemaal geen trek meer,’ zei ik. ‘Bovendien hebben jullie hier wel iets anders aan je hoofd.’ ‘Ach, dat regelt Singh wel. Daar is hij heel goed in. Morgen heeft hij weer een andere auto. Mooiere kleur, hoop ik.’ ‘Werkte hier een tijdje geleden ene McDermott? Jack?’ ‘O ja, Jack. Aardige jongen. Mooie jongen, maar hij is weggegaan.’ ‘Waarom?’ ‘Hij wilde een nieuw leven beginnen. Hij was een dromer, net zoals Sterling. Hij had er hier in Maryland een beetje een troep van gemaakt en ook nogal wat leningen uitstaan. Hij wilde een break. Helemaal opnieuw beginnen. Hij zat vooral in de stress over die schulden. Onzin, natuurlijk, maar zo was hij nou eenmaal.’ ‘Onzin?’ ‘Natuurlijk. Schulden, daar moet je tegen kunnen. Ik heb twee hypotheken op het huis, drie op het restaurant en minstens twintig creditcards. Singh houdt de tel bij. Wie zonder schulden sterft, heeft niet geleefd.’ ‘Tot ziens, Miss Helen,’ zei ik. ‘Het was een genoegen en een voorrecht.’ Ze deed de zonnebril nog een keer af. ‘Tot ziens. Hoe heet je ook al weer?’ ‘Helms. Rick Helms.’
[pagina 17]
‘Is dat je echte naam?’ ‘Ja, natuurlijk.’ ‘Dat is helemaal niet natuurlijk. Weet je hoe ik eigenlijk heet?’ ‘Niet Helen?’ ‘Becky Silverstein, maar dat kon natuurlijk helemaal niet in Hollywood. Daarom heb ik er Helen Sinclair van gemaakt.’ ‘Tot ziens, Becky Silverstein. Ik moet nu echt gaan.’ ‘Ciao darling,’ zei Miss Helen. Ik liep snel naar mijn auto, gooide mijn jasje achterin en reed weg. Nog voor ik bij Route 4 was kwamen twee politieauto's mij tegemoet. Ze hadden hun zwaailichten aan en passeerden zonder af te remmen. Ik pakte mijn mobiel en belde de punk. ‘Yeah!’ schreeuwde hij, maar zijn stem kwam nauwelijks boven zijn muziek uit. ‘Ben je bijna binnen?’ vroeg ik. ‘Deze kar heeft een gave stereo, man. Moet je horen!’ Hij hield zijn mobiel even bij een luidspreker. ‘Kan je het horen?’ riep hij. ‘Je moet regelrecht naar Bowie. De politie is al op pad.’ ‘Oké, oké, maar ik maak eerst nog even een rondje door Upper Marlboro. Ik heb de ramen open, man. Ik blaas iedereen van de weg met deze stereo.’ ‘Je moet onmiddellijk naar Bowie gaan!’ ‘Rustig aan, man. Dit is nu mijn auto en ik heb een hele tank vol. Ik kan zo doorrijden naar Californië.’ ‘Moet je luisteren,’ zei ik, maar hij hield de telefoon nog even vlak bij een luidspreker en verbrak toen de verbinding. Ik haalde een hamburger en koffie bij Denny's op het kruispunt van Route 4 en 301. Toen reed ik naar het industrieterrein in Bowie. Het hoofdkwartier van Autokrediet, Inc. was een met harmonicagaas afgezet erf tussen een houtopslag en een loods van een groothandel in matrassen. Het kantoor, waar Janet overdag aan de telefoon zat en de vrede van wanbetalers verstoorde, was een stacaravan. Erachter stonden ongeveer twintig auto's, de meeste vrij nieuw. Ze zouden door diverse banken bij opbod worden verkocht zodra de juridische puntjes op de i waren gezet. Ik deed de stacaravan open, knipte het licht aan en ging achter mijn bureau zitten. Ik wachtte op de punk en de Cadillac. Als de politie hem zou aanhouden, was er niet veel verloren. De bank zou de wagen sneller terugkrijgen dan via de rechtbank. Ik zou een nieuwe punk moeten zien te vinden, maar dat was geen probleem. Ze liggen voor het oprapen. Ik geloofde niet dat hij er echt met de auto vandoor zou gaan. Hij had er niet genoeg hersens, fantasie en doorzettingsvermogen voor. Dus ik wachtte, en terwijl ik wachtte drong het tot me door dat het me eigenlijk niet kon schelen of de Cadillac terugkwam of niet. Het was een grote, dure auto. Er zat een premie van vijftien honderd dollar aan vast en ik moest Janet en de punk betalen, en de huur en de alimentatie en de kindertoeslag. Maar het kon me eigenlijk niet schelen. Ik keek naar het fineer op de wanden van de caravan en toen uit het raam, naar het uitzicht op het hoge hek, de lege, donkere straat en de stille loodsen en opslagplaatsen om mij heen. Ik stelde me voor dat de punk terugkwam. Ik betaalde hem en hij ging naar huis. Ik zette de Cadillac niet op het erf, maar reed er mee weg. Naar Californië. Of Florida. Mexico! Het duurde maar even. Toen ging ik door met wachten. Dit overkomt mij wel vaker. Soms denk ik dat ik niet door kan gaan. Maar even later ga ik weer door.