Hollands Maandblad. Jaargang 2004 (674-685)

[p. 14]

No strings attached
door Maria Staal

Martin en ik zijn vijf jaar samen. Martin bouwt voetbalarena's, gerechtsgebouwen en ziekenhuizen. Hij mag Jimmy Liu niet. Hij vindt hem nichterig en luid. Jimmy Liu is mijn baas.

‘Maria, de man heeft nog nooit een school van binnen gezien. Hij handelt in wapens zonder zich te schamen. Hij buit je uit. En hij brengt je in gevaar.’

Dat hoor ik al twee jaar.

Ik breng er niets tegen in. Behalve dat ik niet weg ga bij Jimmy. Hij ziet dingen in mij die ik niet zie, die niemand ziet. Ook Martin niet.

Op mijn eerste werkdag gaf Jimmy Liu mij het boek van Sun Tzu The Art of War. Het gaat over strategie. Sun Tzu was krijgsheer, vierentwintighonderd jaar geleden. Veel begrijp ik er niet van. Sun Tzu valt me lastig met antwoorden op vragen die me niet kwellen.

Elke week heeft Jimmy iets nieuws. Hij vertelt over wapens. Met sommige leer ik schieten. Hij weet alles over China, Afrika en Pakistan. Hij wijst naar acupressuurpunten, op mijn bovenarm: ‘Als je hier drukt verdwijnt je dorst.’

Ik leer geldstromen volgen, productielijnen kennen. Ik leer wie onze afnemers zijn, waar we wel en niet leveren. Wat embargo's behelzen en hoe we ze kunnen omzeilen zonder ze te breken. Ik maak offertes, reageer op aanbestedingen. Ik zie wie onze wapens kopen. Ik begrijp de wereld beter dan vroeger.

Mijn hoofd duizelt van de informatie. ‘Niet gezond,’ vindt Martin, ‘Zo moet het,’ glimlacht Jimmy.

Hij vliegt, ik reis mee. In Karachi ontploft een auto onder ons hotelraam. In Harare loop ik voedselvergiftiging op. Ik haal mijn grootrijbewijs. Ik leer militaire lucht-, zee- en landkaarten lezen - en onthouden. Jimmy oefent het oplossen van doodlopende transporten met me, en gesprekken met ambtenaren.

Het gaat goed. Jimmy is tevreden.

De discussie tussen Martin en mij over Jimmy wordt grimmig. Dan dwingt Martin mij te kiezen. Hij drijft me in het nauw. Dus vecht ik terug, zet me schrap. De dag voor mijn achtentwintigste verjaardag barst het. Martin blijft weg, wil mij niet meer. Het is herfst. Ik word ziek, eet niet meer. Jimmy zet een blik kaviaar en een fles champagne op mijn aanrecht. Hij zegt: ‘Who needs anybody anyway?’

Een jaar later bezoeken we op een middag een voetbalwedstrijd in Beijing. Het is fris. We hebben goede zaken gedaan. Amsterdam wacht. Maar Jimmy wil nog even blijven.

Gansu Tianma speelt tegen Dalian Shide. Jimmy geeft niets om voetbal; begrijpt het niet. Hij juicht als ik juich, vloekt als ik vloek. Het Beijing Worker's Stadium is afgeladen. Zestigduizend Chinezen die nootjes en dumplings eten. In de rust haalt hij bier. Hij vraagt me de buitenspelval uit te leggen. Waarom doet hij zo zijn best voor me? Hij lacht. Hij legt zijn handen losjes op mijn schouders. Hij fluistert in mijn oor. Vraagt of ik een kind met hem wil.

Eén keer heb ik met Jimmy geslapen. Niet lang nadat Martin wegging. Mijn heupen bewogen eerst onwennig, toen soepel. We raakten zelfs bezweet. Maar Maria was

[p. 15]

daar niet bij. Die lag zich af te vragen waarom ze zich zo eenzaam voelde. Jimmy is er nooit op teruggekomen. Trouwens, hij heeft liever jongens.

We gaan wandelen. Jimmy vertelt over meneer en mevrouw Yang. Die vluchtten uit Beijing, vier maanden terug. Meneer Yang moest naar een heropvoedingskamp, wegens subversief gedrag. Wie een heropvoedingskamp levend uitkomt, is hoe dan ook dood. Dan beter een bootreis naar Nederland van achtentwintig dagen in een kartonnen doos. Alles moest snel. De baby mocht niet mee. Het meisje bleef bij haar grootmoeder. Oma kreeg drie maanden lang elke dag bezoek. Vier politieagenten schreeuwden steeds: ‘Waar is uw zoon? Waar is uw schoondochter? Hoe heeft u hen geholpen?’ Oma ging dood. De baby kwam in een weeshuis.

Een kennis van Jimmy weet welk weeshuis. Hij wil het Jimmy wel vertellen. Maar eerst heeft hij geweren nodig. ndm-86's, de Chinese versie van de Dragunov, kaliber 7.62 × 54 r. Dertig stuks. Jimmy zegt dat we de wapens vanavond om twaalf uur moeten afleveren in het noordwesten van de stad, bij Zizhuyuan Park. Daar is weinig politie. We hoeven niet naar een weeshuis; de baby wordt geruild. Daarna spelen we een gezin. Op vakantiereis naar Nederland. Morgenavond om zes uur vliegen we naar Zürich. Dan naar Zestienhoven.

Jimmy geeft me visa en valse Chinese paspoorten. En een foto van een baby met spleetogen. Ze heet Su Sisi Yang. Maar haar achternaam is vanaf nu Liu. Net als die van mij: Maria Staal and further Liu.

‘Het kon niet anders, Maria.’

‘Zolang we maar in gemeenschap van jouw talloze goederen zijn getrouwd.’

Hij lacht niet. Ik schrik. Ik heb Jimmy nog nooit bang gezien.

Ik loods de gehuurde bestelbus langs fietsers, taxi's en vrachtwagens. Achterin staat een kist met ongeassembleerde ndm's. Naast een pak luiers en andere babyspullen. Ik weet niets van baby's. Jimmy heeft vanmiddag zijn moeder gebeld. Zij wist waar we alles konden krijgen. Ze vraagt nooit verder.

Het is half twaalf, droog weer. Overal neonlicht en claxons. Jimmy heeft me een Browning gegeven. Een Buck Mark c, kaliber 22. Mooie slanke grip. Zelf heeft hij zijn revolver, een Arminius, double action, kaliber .357 Magnum. Effectief zonder franje. Hij zegt: ‘Als je in China met dertig sniper rifles wordt gepakt, kun je het beste de agenten meteen overhoop schieten.’ Iedereen zou iemand als Jimmy moeten hebben; naast hem lijk je zelf heilig.

We passeren de Zoo en slaan rechtsaf. Jimmy zoekt de afgesproken plek. Dat is een weg achter het park. Hij zegt dat ik de lichten moet doven. We wachten. Brandende sigaretten, aan de overkant. Vier. Ik denk: Waar staat hun auto? Sjouwen ze straks die kist over straat?

Jimmy stapt uit. Er wordt beleefd gebogen, gelachen. Een van hen draagt een sporttas. Ik klim uit de wagen en loop om. Jimmy stelt mij voor. De man geeft mij de tas. Hij gebaart naar de rits. Er ligt een kind achter de rits. Het is in kranten gewikkeld. Het slaapt of is verdoofd. Het heeft veel haar. Su Sisi zou een moedervlek in haar hals moeten hebben. En rechts een kromme pink. Het is donker, ik kan niks checken. De vier zijn met Jimmy achterom gelopen. De laadklep gaat open. Iedereen klimt naar binnen. Ze inspecteren de ndm's. Ik sta enigszins ontredderd met de baby naast het bijrijderportier.

Dan hoor ik een doffe klap, een schreeuw, geritsel. De laadklep sluit met een bons. Instinctief doe ik een stap opzij. De bestelbus wordt gestart en trekt gierend op. De zijspiegel raakt me en ik klap tegen het asfalt. De tas maakt een schuiver. Ik rol om en grijp de hengsels. Ik lig op de grond met de tas tegen me aangeklemd. Su slaapt door. In de verte verdwijnt onze bus. De stilte is oorverdovend als ik Jimmy

[p. 16]

zie opkrabbelen. Temidden van luiers, kleertjes, zuigflessen en gedeukte blikken babyvoeding. Hij scheldt en vloekt. Noemt zichzelf een amateur, mij een koe. Dat ik godverdomme sleutels in het contact laat zitten. Ik kruip naar hem toe, met de tas. Ik vraag hem of het niet vreemd is dat die baby zo door alles heen blijft slapen. We zitten midden op de weg. Jimmy met een geladen revolver in zijn hand. Ik met een beurse schouder. We kijken samen in de tas. We zoeken een moedervlek en een kromme pink. Die vinden we niet. Wel iets anders, bij nadere inspectie. Een piemel.

Vanuit Jimmy's hotelkamer ruil ik ons vliegticket voor een open retour. Dat geeft tijd. Waar moeten we in godsnaam beginnen? Jimmy heeft geen adres van de kennis. Het contact ging nooit van Jimmy uit. Misschien kan iemand in de straat waar de oma van Su Sisi woonde ons verder helpen. En van wie is het jongetje dat nu in het hotelbed ligt te slapen? Wat moeten we met hem?

Ik noem hem Dopey. Terwijl Jimmy belt, geef ik Dopey de fles. Daarna maak ik snapshots van ons zoontje. Voor op mijn bureau, in Amsterdam. Het is half twee. Jimmy zegt: ‘Ik moet nu slapen Maria.’ Ik draai me om. Hij is niet zichzelf. Ik vraag niet verder.

Negen uur 's ochtends. Dopey lacht, huilt, drinkt of slaapt. Mijn rolletje is vol. Ik laat het ontwikkelen twee straten verder. De baby rust in een draagzak op mijn buik. Jimmy gaat niet mee. Hij heeft nog zaken te regelen.

‘Houd dat pistool bij de hand, Maria, ik gaf het niet voor niets.’

Dat snap ik niet. Dat pistool was toch voor als we politie tegenkwamen?

‘Neem nou maar mee’, zegt hij korzelig.

Ik ga op weg naar de fotoshop. De mensen wijzen. Een Europese vrouw met een Chinese baby voor haar buik; grappig. Baby's blijven hier binnen. Lachend staan ze om ons heen. Ik lach terug. Als ze Dopey hebben bewonderd, slenter ik verder. Een man en een vrouw steken de straat over. Ze lopen snel op ons toe. Het mes van de man snijdt in één veeg de banden van de draagzak door. De vrouw vangt Dopey op en samen hollen ze weg. Ik hoor hoe Dopey begint te krijsen, nog voor ze de hoek om zijn. Ik ga pas rennen als het te laat is. Aan het pistool denk ik geen seconde.

Ik kan niet stoppen met huilen. Jimmy bestelt thee. Hij zegt: ‘Die jongen is nu waarschijnlijk gewoon thuis. De bende gebruikte hem gisteren als ruilmiddel, en heeft hem vandaag weer teruggestolen.’

Moet ik dat geloven? Jimmy knikt. Het overkomt westerlingen die illegaal willen adopteren ook. Ze betalen duizenden dollars, ontvangen hun baby en binnen een week zijn ze dollars en kind kwijt. Ik zeg dat hij het had moeten vertellen. Hij haalt zijn schouders op; ‘Misschien. Ik wilde je niet ongerust maken.’

Arme Dopey. Het fotorolletje zit nog in mijn zak.

We besluiten naar de straat te gaan waar de oma van Su Sisi heeft gewoond.

Het verhuurbedrijf wil alleen nog voor veel geld een auto aan ons meegeven.

Het laatste stukje lopen we. Over een smerige markt. Eenden, bij de strot aan elkaar gebonden, een ton vol kikkers die slijmend rondkruipen, vissen, slangen. Er sijpelt angstpis uit elke mand. De steeg die we inslaan loopt dood. Niemand herkent Su Sisi van de foto. Niemand weet wie haar grootmoeder was. Of ze durven het niet te zeggen. Jimmy wordt kwaad. Met de politie wil en kan hij hier niets ritselen. ‘Godverdomme Maria, de hele wereld is bang of slecht.’ Daar rekent hij zichzelf en mij nooit toe. Hij zegt dat hij het zat is. ‘We doen het anders, Maria. Ik ga naar Quan Je De, vanavond nog.’

Quan Je De is een restaurant vlak bij Tian Anmen. Heel Beijing komt er. Het

[p. 17]

heeft binnen een ‘tweede deur’, achter een gordijn. Die zit op slot. Alleen voor enkelen gaat hij open. Lee Mon is iemand voor wie die deur open gaat. En Shing Kwan. En Wo Sun Yee.

Ze zijn Tai Lo's, triadebazen, die graag onderling nog even natafelen. De gesprekken gaan meestal over heroïne. Of wapens. Al jaren lonken ze naar Jimmy.

Thuis vergeet ik wel eens wie Jimmy is. De regeringsleiders en opdrachtgevers met wie hij onderhandelt, zien een andere man dan ik. Voor hen is hij een strateeg. Een meester. Een moderne Sun Tzu. Een man die veel meer kan dan wapens verkopen. Onopvallend, bescheiden. Vlak vóór de flits stapt hij uit hun foto. Vanavond gaat hij door de deur. Hun deur. De bazen zullen eerst blij zijn hem te zien. Hij komt echter niet om iets te geven, maar om iets te vragen. Hij moet geweten hebben dat het hierop uit zou draaien. Daarom was hij zo stil.

Het is tien uur, donker. Onze hotellounge is rustig.

‘Maria, zie ik er goed uit? Wacht jij hier op me?’

Ik lees. Sun Tzu's The Art of War.

‘Streef naar vormloosheid. Wees zo mysterieus mogelijk en streef naar onpeilbaarheid. Zo kun je het lot van je tegenstander bepalen.’

Ik probeer geen klok te zien, ik probeer te proeven wat er in mijn glas zit. En ik lees.

‘Als je niet wilt vechten, breng je tegenstander dan op een dwaalspoor zodat hij niet kan aanvallen. Observeer hem, zet hem aan tot actie en ontdek zo zijn denkpatroon.’

Jimmy is nu twee uur weg. Ik loop de lobby rond, strek armen en rug.

‘Als ik om twaalf uur niet terug ben, neem je het eerste de beste vliegtuig naar Zürich,’ heeft hij gezegd. Elf over twaalf. Op mijn horloge zelfs kwart over twaalf.

Dan loopt hij de draaideur binnen met een air alsof hij een troep wolven van hun snijtanden heeft beroofd! Ik glimlach.

De volgende middag wordt Su Sisi gebracht. Een baby waar zelfs Jimmy vrolijk van wordt. We nemen meteen een taxi naar het vliegveld. De vlucht vertrekt om half drie naar Zürich en Jimmy zegt dat ik daarna zonder hem doorvlieg naar Rotterdam. Hij moet iets regelen.

‘Hoe erg is het?’ vraag ik, nu pas.

Hij zegt dat het meevalt. Deze keer. Zegt dat zijn eigen marktwaarde hem verbaasde. Wo Sun Yee vond het een eer hem te mogen helpen. No strings attached. Een kleine tegemoetkoming in de kosten, verder niets. Ik wil het eigenlijk niet weten.

Het is zonnig weer. Su slaapt in een nieuwe draagzak.

Op Zestienhoven kom ik Martin tegen. Ik zie zijn verwarring: een Chinees kind? Kan niet wachten om zijn voorbarige conclusie te horen. Maar hij zegt dat hij naar Duitsland gaat om een stadion te bezichtigen, samen met een architect. Ik zeg: ‘Leuk.’ Hij vraagt hoe het met Jimmy is. Ik zeg: ‘Goed.’ Ik ga hem niet helpen de vraag te stellen die op zijn lippen ligt. Ik zeg dat ik moet gaan. Ik wens hem een prettige reis en loop door. Hij ook. Misschien draait hij zich nog één keer om. Dat kan mijn rug niet zien. Ik bereik de aankomsthal. De heer en mevrouw Yang wachten. Zij slaat haar handen voor haar mond. Ik til Su Sisi op, hoog boven mijn hoofd.