Hollands Maandblad. Jaargang 2004 (674-685)

[p. 35]

Oude wijn, nieuwe zakken
door Megchel J. Doewina

Men zegt dat de vrouwenemancipatie in Nederland ondanks alle glazen plafonds onstuitbaar voortschrijdt en dat het record van vijf vrouwelijke ministers in het kabinet-Balkenende ii deze ontwikkeling wel zeer duidelijk onderstreept. Ik wil het graag geloven, maar omdat geloof alleen niet genoeg is, wil ik nog liever meten. En dan bedoel ik de temperatuur van het culturele en intellectuele leven in Nederland waar het de rol van vrouwen in het dagelijks leven betreft.

Met het geduld van een verpleegkundige op een terminale afdeling heb ik tussen 1993 en 2002 de onwillekeurige uitingen geobserveerd van intelligente en goed opgeleide mannen, meer in het bijzonder van goed opgeleide intellectuele mannen die zich roeren in de ‘kwaliteitspers’. Dit gebeurde nog vóór de overheid 10 miljoen euro spendeerde aan tv-spotjes waarin mannen werden aangezet meer af te wassen. - Hier volgt een selectie uit die observaties. Als oefening in het herkennen van vanzelfsprekendheid.

18 juli 1993 - De vpro-gids schrijft in de aankondiging van een sportprogramma over Mike Tyson: ‘Op het toppunt van zijn roem vergreep hij zich aan de verkeerde vrouw en momenteel zit hij in de gevangenis voor verkrachting.’

In het hoofd van de moderne vrijzinnig protestantse jongeman is plaats voor twee soorten vrouwen, goede en verkeerde. De goede klagen niet als hij zich aan hen vergrijpt. De verkeerde doen dat wel.

29 oktober 1993 - Volgens Hein Janssen in een toneelrecensie in de Volkskrant van vandaag ‘zou je’ na het zien van een Ayckbourn, ‘vervolgens een bosje bloemen mee naar huis kunnen nemen of je schouders ophalen om daarna met je secretaresse het bed in te duiken’ (mijn cursief).

Ik heb het mijn secretaresse voorgelegd, verwijzend naar de autoriteit van deze recensent, maar de enige die hier schouders ophaalde was zij.

28 januari 1994 - Rudy Kousbroek, in een stuk over ‘jalouzie’ in China, in NRC Handelsblad: ‘Niet het bekrassen van limousines is in mijn oog het meest sinistere aspect van deze jalouzie, maar het mechanisme om mensen (en hun vrouw, hun kinderen, hun kennissen) totaal vogelvrij te verklaren wanneer zij ervan kunnen worden beschuldigd tot een bevoorrechte klasse te behoren of behoord te hebben.’

Niet het tussen haakjes plaatsen van mensen hun vrouw, mensen hun kinderen of mensen hun kennissen is in mijn oog het meest sinistere aspect van Kousbroeks zin, maar het mechanisme om mensen als vanzelfsprekend als van het mannelijk geslacht te beschouwen.

24 juni 1994 - In NRC Handelsblad merken de ‘Generatie-Nix’-genoten Erkelens, Giphart en Moens iets op over ‘de mensen’, die hen met ‘patatgeneratie’ plegen aan te duiden, de mensen die studeerden in de jaren zestig en zeventig, met andere woorden schrijfster dezes en vele anderen: ‘Engagement was vooral gezellig, en wie zich niet engageerde of met een of ander post-trotskistisch manifest onder zijn arm naar het jazzcafé ging, kreeg nooit een leuke vriendin. Zo, die zit.’

Nou, en of die zit! Hebben wij ons daarvoor door Het Kapitaal, De Vroegschriften, Het Communistisch Manifest, De Duitse Ideologie Deel i: Feuerbach en al die andere meesterwerken heen geworsteld? Om nu niet eens door zulke snotjongens als mens erkend te worden? Natuurlijk mag een auteur omtrent ‘de mens’ verkondigen dat ‘hij’ door de bank genomen geen knip voor ‘zijn’ neus waard is. Wij zouden het niet eens graag anders zien, na twintig jaar getrut met ‘hij of zij’ en ‘zijn/haar’. Het nieuwe ‘hij’ heeft de tweeslachtigheid in zich opgenomen. Zo'n hij omvat ook een ‘zij’. Tot wij onze neus weer stoten aan deze Nixjes, die in de vanzelfsprekendheid waarmee ze het andere geslacht negeren meer bij de Mulischgeneratie horen dan ze zelf voor mogelijk houden.

30 november 1994 - Via de wekkerradio werd ik uit een halfslaap opgeschrikt door de vraag of de wereld nog te redden was. W.L. Brugsma had

[p. 36]

er zo zijn twijfels over. Het probleem met ‘de’ mens volgens Brugsma was, wanneer het om de vraag ging ‘jij of ik’, niet zozeer dat ‘de’ mens dan ‘ik’ zou zeggen, als wei dat ‘de’ mens dan zei: ‘mijn vrouw’, ‘mijn kinderen’ en ‘mijn dorp’.

De vragenstelster, een vpro-matrone die nog bekakter spreekt dan Mary Dresselhuis, vond het best. Zij weet natuurlijk zelf allang dat de wereld onherroepelijk ten onder gaat, maar vindt dat eigenlijk, als men haar op de man af vraagt, helemaal zo'n punt niet meer.

27 december 1994 - Gisteravond zou Harry Mulisch in een vpro-programma praten met ‘een aantal vertegenwoordigers van de na-oorlogse schrijversgeneratie over wat een schrijver met zijn tijd, zijn omgeving en het “wereldgebeuren” kan doen.’

Interessant, denk je. Misschien zou je in plaats van Harry Mulisch liever Andreas Burnier horen, Hella Haasse of Judith Herzberg, maar je kunt niet alles hebben. En dat zijn eerste gesprekspartner Adri van der Heijden is, okay. Benieuwd ben je pas naar die andere ‘vertegenwoordigers van de na-oorlogse schrijversgeneratie’. Auteurs met een markante levensbeschouwing, een eigen thematiek, een aanwijsbare raison d'écrire. Renate Dorrestein. Doeschka Meijsing ook. Marja Brouwers. Monika Sauwer, Astrid Roemer, Hermine de Graaf. Tessa de Loo, Vonne van der Meer. Maria Stahlie, Rascha Peper. Carl Friedman, Conny Palmen, Chaja Polak. Carla Boogaards, Charlotte Mutsaers. Zo iemand.

Maar wie zitten daar op dat hek? Joost Zwagerman! Ronald Giphart! Rob van Erkelens! En waarover spreken zij? Nergens over. De laatste twee bewonderen de eerste erg en voor de rest vervelen zij zich allemaal te pletter. Zij klagen over de oorlog, die hun neus voorbij is gegaan. Over de verstikkende tolerantie, waarmee zij werden opgevoed. Over hun gebrek aan thematiek, waardoor zij het zoveel moeilijker dan de generaties voor hen hebben.

Over het programma zegt de vpro-gids: ‘Zie voorin.’ Daar zal tekst en uitleg worden gegeven. Het is natuurlijk een grap. Daar prijkt vast een interview met een van onze talrijke vrouwelijke auteurs, als knipoog naar de even in verwarring gebrachte abonnee. Frida Vogels! Jozien Laurier! Wanda Reisel! Je bladert terug en stuit op de foto van Serge van Duijnhoven. Serge is ook een man en al 24 jaar, dus bij uitstek geschikt als vertegenwoordiger van de na-oorlogse schrijversgeneratie. Helaas blijkt het ‘moeilijk om over zijn nieuwe boek te praten, zo sterk is zijn gedrevenheid om te spreken over de totaliteit waar hij mee bezig is’, namelijk: house. Want zonder house krijg je natuurlijk nooit een leuke vriendin.

29 januari 1995 - Van de week had premier Kok een bijeenkomst georganiseerd voor Bondskanselier Helmuth Kohl, met een select maar ‘representatief gezelschap’ uit de sferen van economie, kunst en cultuur. Je zag ze allemaal uit hun limousines stappen. De ene na de andere representatieve Nederlander: ministers, schrijvers, werkgevers, kunstenaars, je kon het zo gek niet bedenken of er was wel een representatief geachte vertegenwoordiger uitgenodigd. Maar zegge en schrijve niet één vrouw.

20 maart 1995 - In een artikel over de bevolkingsgroep der Alevieten in Turkije schrijft Bert Wagendorp in de Volkskrant onder andere: ‘Vrouwen gelden als gelijkwaardig’ en ‘De vrijere opvattingen over de omgang met vrouwen en drank...’

Wat is daar nou weer mis mee? Mooi volk toch? Net als Wagendorp zelf, die pretendeert het standpunt weer te geven van ‘de Aleviet’, waar hij toch echt alleen de Alevitische man in gedachten heeft. Zijn formulering verraadt de besmettelijke onnadenkendheid. Wagendorp meent oprecht dat het in de hoofden van verstokte moslimfundamentalisten niet pluis is. Maar in zijn hoofd gaat het eraantoe als in dat van de Brugsma's, Meijsings, Gipharts en al die andere mannen met hun ruime horizon. Hij had moeten schrijven, zonder aarzeling, zonder politiek correcte waakzaamheid: ‘Man en vrouw gelden als gelijkwaardig’ en ‘De vrijere opvattingen over de omgang tussen man en vrouw...’

4 augustus 1995 - In Vrij Nederland van deze week staat een interview met Youp van 't Hek. Twee citaten. Het eerste is een grap. Het tweede verwoordt, klaarblijkelijk, het effect dat hij wil bereiken.

1 - ‘Ik zat altijd in het café, volgens mijn vrouw. Maar het café is nou eenmaal leuker dan mijn vrouw. U zult zeggen: góh, dan hebben wij hetzelfde café.’

2 - ‘Je moet het publiek het gevoel geven dat ik tussen jou en je vrouw in heb gelegen...’

Youps gehoor, of hij het nu met ‘U’ of ‘jou’

[p. 37]

aanspreekt, bestaat blijkbaar louter uit mannen. Geen huppelkutje te bekennen.

24 augustus 1995 - Youp van 't Hek zei tijdens een manifestatie van Greenpeace tegen op handen zijnde Franse kernproeven in de Stille Zuidzee over zijn motivatie om mee te doen aan de protesten:

‘Ik doe dit voor mijn zoon opdat hij zes mag worden. Ik doe dit voor al jullie zonen.’

Youp heeft twee kinderen, een meisje en een jongetje. Het meisje is het oudste, meen ik, maar het is stom toeval natuurlijk, dat hij haar, net als al die dochters van jullie trouwens, niet noemt.

23 september 1995 - De Volkskrant verwacht van de film ‘Aletta’ van Nouchka van Brakel, dat hij het vooral bij vrouwen wel goed zal doen. Van ‘Antonia’ van Marleen Gorris verwacht de krant hetzelfde: ‘Vrouwen zullen daardoor wellicht gemakkelijker ontroerd raken dan mannen, aan wie het niet gegeven is zich met de vrouwelijke karakters te kunnen identificeren.’

Het citaat is van Peter van Bueren. Over die 98 procent van de films tot op heden, waarin mannen de hoofdrol speelden en alles werd bekeken vanuit hun perspectief, las je nooit dat vrouwen er wel niet zoveel aan zouden vinden. Wij verplaatsen ons immers moeiteloos in de gekste hoofdpersoon.

5 januari 1996 - Citaat uit een artikel van Arnold Heumakers, die in NRC Handelsblad over de filosoof Giovanni Battisto Vico schrijft:

‘Vico geeft zelf het goede voorbeeld, met een schitterende evocatie van de eerste mensen. “Reuzen” nog, die na de Zondvloed als wilde beesten rondzwierven door het “uitgestrekte woud van de aarde” en die zich na een eerste confrontatie met donder en bliksem uit angst terugtrokken in holen en grotten, samen met hun vrouwen.’

Ziet u ze: de eerste ‘mensen’ met ‘hun vrouwen’?

29 juni 1996 - H.C. ten Berge stelt in zijn onlangs verschenen Vrouwen, Jaloezie en andere Ongemakken de besnijdenis van vrouwen gelijk aan die van mannen. Tegen circumcisie, het ritueel van verwijdering der voorhuid, zouden wij even hard te hoop moeten lopen als tegen clitoridectomie, waarbij de volledige bron van seksueel genot wordt weggesneden:

‘De clitoridectomie is geworteld in de idee dat men er goed aan doet het mannelijk deel in de vagina van het meisje af te snijden. Men meent haar hierdoor volledig tot vrouw te maken, dat wil zeggen, tot iemand die geen enkel mannelijk bestanddeel (of daaraan herinnerend deel) in haar lichaam meedraagt. Verweer tegen deze vorm van verminking wordt pas effectief indien tegelijkertijd de besnijdenis van jongens (het weghalen van het vrouwelijke deel in de jongen) zou worden afgeschaft. Deze twee handelingen vormen een samenhangend onderdeel van het cultuurpatroon.’

Lees dit nog een keer, en besef: goed gezwatel behoeft geen krans.

28 januari 1997 - In NRC Handelsblad windt Youp van 't Hek zich op over een experiment, gedaan door een psycholoog.

‘Hij is de baas van een kliniek vol mensen met seksuele knoopjes en daar gaat een mevrouw met de patiënten naar bed om hen op die manier te genezen.’

Leuke kliniek, maar al snel blijkt dat de mevrouw het alleen met mannen doet. Een kliniek ‘vol mensen’ en een mevrouw die met ‘de’ patiënten voost, allemaal goed en wel. Maar het spreekt wel vanzelf dat met ‘mensen’ en ‘patiënten’ uitsluitend mannen worden bedoeld.

24 oktober 1997 - Volgens Rudy Kousbroek in NRC Handelsblad luidde het commentaar van Hugo Claus, nadat de Nobelprijs was toegekend aan Wisława Szymborska:

‘Nu hebben ze hem aan een Pools huismoedertje gegeven!’

26 februari 1998 - Jan Mulder schrijft, in de Volkskrant, een stukje over minister Albright, van wie hij denkt dat ze heimelijk teleurgesteld is over een wapeninspectie-akkoord met Irak:

‘Heerlijk dat zuinige mondje, onweerstaanbaar de leraressentruttigheid die oude herinneringen naar boven bracht en de puberlust bij je opwekte om jarretelles met korset en al van haar chagrijnige lijf te trekken, de bh tegen haar greatest-nation-in-the-world-rug aan te katapulteren en dan die Belg te vragen Evita een slagroomtaart op haar verongelijkte neus te drukken. Zij verdient het.’

Toch heel normaal? Dat je die Albright de jarretelles wel van het chagrijnige lijf wilt trekken? Dat je handen jeuken om haar bh tegen haar rug aan te katapulteren. Ze vraagt er toch om? Ze verdient het immers? Of heeft ook Jan Mulder

[p. 38]

mogelijk een enigszins denigrerende houding jegens vrouwen?

6 april 1998 Met een half oog naar Villa Felderhof gekeken. Leon de Winter was te gast. Hij deed lyrisch. Het was vanaf het begin zó mooi geweest, zó onvoorstelbaar heerlijk. Een foto verscheen in beeld, van een klein jongetje. En nog een. En nog een, telkens van hetzelfde kind, dat de spreker in vervoering bracht. Zóveel hield Leon de Winter van dit joch - zijn zoontje Moos - dat woorden tekortschoten. Het liefst wilde hij altijd in zijn nabijheid zijn, dag en nacht, 24 uur per etmaal.

Maar angstaanjagend was zijn liefde ook. Denk je toch eens in dat dit Moosje iets zou overkomen. Een verschrikking, die een moment in stilte op de kijkers in mocht werken. Toen kwam er nog een foto in beeld, ditmaal van Leons vrouw, met een ander kind, haast een baby nog, op schoot. Het was hun dochtertje. Ook bij deze foto had de vader, zij het na enige bedenktijd, een commentaar.

‘Ja,’ zei hij, ‘en dit is het meisje.’

Verder niks. Helemaal niets.

6 augustus 1998 - Een columnist in de vpro-gids spreekt de lezer rechtstreeks aan:

‘Tegen een schappelijke vergoeding schrijf ik uw liefdesbrieven.’ - ‘U kunt cursussen volgen waarin u stap voor stap wordt uitgelegd hoe de verleiding per brief in zijn werk gaat.’

Zo wordt in het stukje zo'n 25 keer ‘u’ of ‘uw’ gebruikt. En dan komt het:

‘Helemaal mooi zou het natuurlijk zijn als ook uw beminde een cursus volgt zodat wij ook haar tekst kunnen schrijven.’

‘Haar’ tekst? Wie is die columnist? Yasha, alias Arnon Grunberg, Neerlands jongste denktalent.

24 december 1998 - Herman Pleij schrijft in de Volkskrant over de vrije seks in de jaren zeventig:

‘Er kan, werkelijk, niemand geweest zijn in die woelende jaren zeventig, die moegebeukt door het deinende lijf van de buurvrouw bovenop, ook maar een seconde heeft overwogen dat het twintig jaar later voorbij zou zijn met de publieke appreciatie van deze behagelijke modernisering van de samenleving.’

Met ‘niemand’ bedoelt Herman Pleij letterlijk ‘geen man’. Zoals ‘iedereen’ in het hoofd van deze cultuurhistorisch letterkundige ‘elke man’ betekent. En niets anders.

3 april 1999 - Hugo Claus, die zich regelmatig afvraagt wat er nou precies zo vrouwonvriendelijk aan hem is, voorziet deze week een interview met hem in Vrij Nederland van commentaar. Een van die naderhand toegevoegde, door hemzelf schriftelijk geformuleerde, opmerkingen is:

‘Waarom? Dat is dé vraag. Waarom vergallen mensen hun leven om in de erbarmelijkste omstandigheden, met een vrouw en tien kinderen op een zolderkamertje, vier mooie gedichten te schrijven?’

Ik weet niet waarom mensen die fout maken, Hugo. Vraag het eens aan Wisława Szymborska.

14 mei 1999 - Stephan Sanders in de Volkskrant van vandaag, over een plein in Parijs:

‘Jonge mensen liggen er op hun rug, en doen jonge dingen zoals hun vriendin kietelen en stiekem jointjes roken.’

29 maart 2000 - Volgens Willem Beusekamp in een artikel over Pompeji in de Volkskrant, waren ‘de meeste Pompejanen’ notoire ‘hoerenlopers’.

13 mei 2000 - Perry Pierik (35), directeur van eenmansuitgeverij Aspekt en ‘bang voor sjablonen’, zet zich in de Volkskrant af tegen zijn generatiegenoten, destijds op de lerarenopleiding, die hem elitair en rechts vonden. Wat stoort hem dan zo?

‘Dat die babyboomgeneratie nu apolitieke kapitalistische heertjes zijn’.

Een hele docentengeneratie die uit louter heertjes bestaat. Perry Pierik schuwt kennelijk alleen sjablonen in het hoofd van anderen.

21 juli 2000 - Stephan Sanders schrijft in zijn column in de Volkskrant over het laakbare gedrag van, zoals hijzelf beweert, de Nederlandse ‘doorsneefietser’:

‘Fascinerend is verder dat veel fietsers ook automobilist zijn, maar zodra zij hun been over de stang jagen, zijn ze nooit automobilist geweest. Cognitief dissonant, concluderen wij deftig.’

Cognitief dissonant inderdaad, tenminste voor de vrouwelijke lezer, want onze altijd zo nuancegevoelige columnist heeft bij ‘de fietser’ weer alleen dat deel van de bevolking voor ogen, dat zijn been over stangen gooit.

[p. 39]

16 november 2000 - In Vrij Nederland stuit ik op Herman Koch (vpro! progressief! auteur! intellectueel!), die er in de auto soms plezier in heeft éven gas te geven op het moment dat een oud vrouwtje oversteekt, maar niettemin tot de volgende stelling komt:

‘Zo krijg ik soms de indruk dat mensen die strijden voor de goede zaak - bij het ikv, of milieudefensie - daarmee ontslagen zijn van de plicht om bijvoorbeeld aardig te zijn tegen vrouw en kind. Terwijl een betere wereld toch daar begint, zou ik denken.’

Dat zou ik ook zo denken. Mensen moeten aardig zijn tegen vrouw en kind. Als mensen zich maar eenmaal beter gaan gedragen tegen vrouw en kind, dan komt het allemaal misschien nog wel in orde met de wereld. Zo zouden mensen om te beginnen géén extra gas kunnen geven bij het zien van overstekend vrouw en kind. Dat alleen al zou een hele vooruitgang zijn.

28 december 2000 - Marcel van Dam schrijft in zijn column in de Volkskrant:

‘Als de eerste vrouw niet het gewenste geluk brengt, nemen veel mensen een tweede (...). We zijn nergens meer levenslang aan geketend.’

Veel mensen nemen een tweede vrouw. Wij zijn niet meer levenslang geketend aan de eerste.

5 januari 2001 - In de Volkskrant haalt Stephan Sanders een uitspraak van Hofland aan, die Renate Rubinstein ooit als een ‘binnen de kortste keren vergeten, marginale toewijdster’ beschreef. De columnist vindt met name die vrouwelijke verbuiging een prachtige vondst, immers: ‘Het is bedoeld als sneer, want wat klinkt nog dodelijker dan een toewijder: een toewijdster, inderdaad.’

Inderdaad. Alles wat negatief is wordt een graadje erger als je het vrouwelijk verbuigt.

9 maart 2001 - Michael Zeeman bespreekt in de Volkskrant de opvattingen van Edward Said, die intussen hun eigen lot hebben ondergaan, in de zin dat ze de door hemzelf beschreven Werdegang van elke theorie, namelijk van sprankelend, fris en origineel naar oudbakken en clichématig, hebben volbracht. Degenen die nu nog schermen met die Travelling Theory zijn ‘academische halftalenten en wetenschappelijke dagloners’. Maar hoe illustreer je die mufheid nou het treffendst? In Zeemans ogen zo:

‘Er is geen nijvere promovenda in de literatuurwetenschap of onderzoekster in de vrouwenstudies meer te vinden of ze heeft zich het lexicon van Said eigengemaakt en past het naar hartelust toe op om het even welke manifestatie van cultuur in Azië, Afrika of Oceanië.’

Wat klinkt nog dodelijker dan een promovendus? Een promovenda. Wat nog dodelijker dan een onderzoeker? Een onderzoekster. Wat nog dodelijker dan volkenstudies? Vrouwenstudies.

14 april 2001 - Vandaag in de Volkskrant een bijdrage van H.J. Schoo over de door journalis-

[p. 40]

ten ontdekte generatiestrijd tussen ‘babyboomers’ (ruwweg de vijftigers van nu) en de ‘lost generation’ (de rondom-veertigers). Zelf is hij babyboomer en hij spreekt ‘de’ generatie der veertigers als volgt toe:

‘Twintigers van toen, staakt die fixatie op de toenmalige dertigers en wordt geen droevige veertigers. Die verdomde vijftigers zijn trouwens veel te jong om jullie vader te zijn, het zijn slechts oudere broers (vrouwen spelen op een vreemde manier nauwelijks een rol in ons generatiedenken)’.

Grappig dat terzijde, zo onbelangrijk dat het zelfs tussen haakjes moet. Die manier echter waarop vrouwen nauwelijks een rol spelen in ‘ons’ generatiedenken, is misschien niet heel vreemd, zolang intellectuelen het over ‘ons generatiedenken’ hebben, terwijl hun alleen mannen voor ogen staan. In mijn generatiedenken spelen vrouwen raar genoeg wel een rol. De jaren zestig en zeventig bijvoorbeeld waren voor mij de jaren van Joke Kool-Smit, Melina Mercouri, Renate Rubinstein, Dolle Mina, Germaine Greer, Andreas Burnier, Golda Meir.

Tot slot wat passages uit de roman De Grachtengordel van Geerten Meijsing, die verscheen in 1992 en symptomatisch is voor de hier behandelde geesteshouding. Op p. 143 en 144 wordt de lage status van het beroep van schrijver geïllustreerd aan de hand van wat ‘de mensen’ erover denken. De conclusie luidt:

‘...de roman was een voor het vertier van dames geschreven liefdesverhaal waarin alles verzonnen (of gelogen) was - wie kon zoiets nou serieus nemen...?’

Deze redenering wordt aan ‘de mensen’ toegeschreven, maar het ‘wie kon zoiets nou serieus nemen’ tekent de instemming van de schrijver. Hij houdt zoveel van vrouwen (al erkent hij ‘minachting, zelfs afkeer’ voor hen te voelen, p. 171), maar recensenten worden ‘de heren critici’ (p. 162) genoemd en aan het slot van een beschouwing over de klasse der intellectuelen (p. 146) blijkt deze in haar geheel ‘bang voor vrouwen’ te zijn. ‘Schrijvers’ krijgen problemen zodra ze zo stom zijn ‘een vrouw in huis te halen’ (p. 181), want ook schrijvers zijn per definitie mannen.

Nee, dan vroeger. Toen was alles beter. Immers: ‘Het was ondenkbaar dat Thomas Mann of Goethe zichzelf zozeer zouden vernederen en genoegen nemen met een ondergeschikte positie, een positie waarbij de uitzonderlijkheid van de literatuur ondergeschikt was aan de alledaagsheid van een huishouding.’

Het boek heet over het literaire bedrijf in de hoofdstad te gaan, maar door de nauwe steegjes in des schrijvers hoofd wandelen geen vrouwelijke auteurs.

Op p. 191 heeft hij voor ‘De macht (een Freudiaanse drukfout?) van het boek’ aan zijn goede vriend Storm een toegangskaartje beloofd, dat eigenlijk voor zijn eigen vriendin bedoeld was, maar dat maakt niks uit, immers: ‘in Holland is het tegenwoordig bij de wet verplicht om invitée of invité te schrijven, om de homoseksuele gemeente niet te ontrieven’! Zou dat nou werkelijk zo zijn? Moeten we nou echt weer eerst aan de mannelijke homoseksueel (met zijn invité) denken? Of zou ook in Holland, terwijl Meijsing even niet oplette, het besef gerezen zijn, dat de eerst uitgenodigde voor zo'n festijn wel eens zomaar helemaal zelfstandig een vrouw zou kunnen zijn en dat het dus misschien wel handig is om het tot dan gebruikelijke invitée uit te breiden met of invité?

conclusie - Er is vaak gewezen op de gewoonte in de media om op allerlei manieren bewust te generaliseren. Was het maar waar. Deze bloemlezing toont aan dat ‘wij’, ‘de mensen’, ‘onze generatie’ gewoon door achteloosheid, onnadenkendheid en incompetentie geen enkele vrouw bevatten. Als journalisten ons berichten over ‘de Oostenrijkers’, klapt er in hun hoofd onmiddellijk een setje Lederhosen overeind; eskimo's staan ‘hun vrouwen’ aan hun gasten af; ‘mensen’ kijken nu eenmaal graag naar meisjes en ‘schrijvers’ zijn steevast mannen.

Deze voorbeeldenreeks - slechts een kleine selectie uit mijn verzameling - toont aan hoezeer dit denkpatroon ons allemaal, mannen en vrouwen, heeft geïndoctrineerd.

Volgens het Wereld Bevolkingsrapport 2000 van de Verenigde Naties wordt wereldwijd zeker een op de drie vrouwen gedwongen tot seks of anderszins mishandeld, meestal door een bekende. Als oorzaak wordt gewezen op de diepe verankering in veel culturen van minachting jegens vrouwen. Die wereldwijde geest, waarvan ieder weldenkend individu zichzelf tegenwoordig gevrijwaard meent, kent zo zijn pendanten in het wereldbeeld van de Nederlandse intellectueel (en zijn vrouw).